دانشگاه کارآفرین: مکانیزم های انتقال فناوری و سیستم‌های پشتیبانی
مکانیزم های انتقال فناوری و سیستم های پشتیبانی
نقش دانشگاه‌ها در توسعه اجتماعی و اقتصادی، در سال‌های اخیر، موضوعی بسیار مرتبط در میان محققان و سیاست‌گذاران است. مفهوم دانشگاه کارآفرین، تکامل نقش دانشگاه را با افزودن یک مأموریت سوم به مأموریت‌های سنتی آموزش و پژوهش، کمک به توسعه اقتصادی از طریق انتقال نتایج تحقیقات از آزمایشگاه به سیستم اقتصادی است، مشخص می‌کند. در سیستم‌های اقتصادی واقعی، دانشگاه کارآفرین تا حد زیادی به‌عنوان یک بازیگر کلیدی رقابت، رشد اقتصادی و تولید ثروت شناخته می‌شود.
پدیده دانشگاه‌های کارآفرین از دو جنبه مجزا اما کاملاً مرتبط بررسی شده است. از یک سو، مکانیسم‌های مختلفی که از طریق آن فرآیندهای انتقال فناوری می‌تواند به کار گرفته شود، مورد بررسی قرار گرفته است. از سوی دیگر، سیاست‌ها و ابزارهای ترویج شده توسط دانشگاه‌ها برای حمایت از فرآیندهای انتقال فناوری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است.
مفهوم انتقال فناوری مفهومی گسترده است که مکانیسم‌های مختلفی را در برمی‌گیرد که می‌توان آن‌ها را عمدتاً بر اساس نوع دانش منتقل شده طبقه‌بندی کرد. روش‌های مختلف انتقال فناوری عبارت‌اند از:
- انتقال مدون با هدف بهره‌برداری و ارزش‌گذاری پتنت‌ها که نتایج تحقیقاتی است که می‌تواند مدون شده و از نظر قانونی محافظت شود. این مکانیسم‌ها شامل ثبت اختراع و صدور مجوز یا انتقال آن‌ها به یک شرکت است. حق اختراع را می‌توان (با انحصار یا غیر انحصاری) به یک شرکت، که نتیجه آن ایجاد درآمد برای دانشگاه و توسعه تحقیقات در مرحله درخواست است، منتقل کرد. حق اختراع همچنین ممکن است به یک شرکت یا به یک شرکت فرعی منتقل شود که به طرق مختلف با دانشگاه مرتبط است و از این طریق همان محققانی که تحقیق را انجام داده‌اند، درگیر می‌شوند.
- مکانیسم‌های انتقال ضمنی برای بهره‌برداری و ارزش‌گذاری دارایی دانش که توسط یک محقق توسعه یافته است. این مکانیسم‌ها شامل ایجاد استارت آپ و اسپین آف، مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی و فعالیت‌های مشاوره‌ای است.
در میان مکانیسم‌های مختلف انتقال فناوری، در سال‌های گذشته توجه فزاینده‌ای به ایجاد اسپین‌آف دانشگاهی معطوف شده است، گروهی خاص و قدرتمند از نظر اقتصادی از شرکت‌های مبتنی بر فناوری جدید که توسط محققان دانشگاهی با هدف بهره‌برداری از دانش فن‌آوری تأسیس شده‌اند و از یک دانشگاه سرچشمه گرفته است.
اسپین آف های دانشگاهی به‌طور فزاینده‌ای برای کمک به اقتصاد ملی از نظر حمایت از رشد اقتصادی و فناوری ایجاد مشاغل جدید و کمک به توسعه منطقه‌ای شناخته می‌شوند. در ارزیابی تحول به سمت دانشگاه کارآفرین، مکانیسم‌های مختلفی که از طریق آن انتقال فناوری محقق می‌شود، تنها یک روی سکه را نشان می‌دهد. توسعه مأموریت سوم دانشگاه درواقع با توجه به اقدامات و استراتژی تدوین شده توسط دانشگاه با هدف تشویق و حمایت از فرآیندهای انتقال فناوری قابل تحلیل است.
با هدف حمایت از فرآیندهای انتقال فناوری و ایفای نقش پیشرو در توسعه اقتصادی، در سال‌های اخیر، بسیاری از دانشگاه‌ها سیاست‌ها و فعالیت‌های حمایتی خاصی را برای پژوهشگران دانشگاهی ترویج کرده‌اند. مجموعه مکانیسم‌های حمایتی که دانشگاه‌ها ایجاد کرده‌اند بسته به مرحله مداخله، موضوع موردنظر، نوع حمایت ارائه شده، ماهیت و نوع منابع بسیج شده کاملاً متفاوت است.
اولین مجموعه از سیاست‌ها که توسط سازمان‌دهی رویدادها یا دوره‌های آموزشی با موضوع خاص کارآفرینی ارائه می‌شود، با هدف انتشار فرهنگ کارآفرینی در بین اساتید و دانشجویان است. درواقع در سال‌های اخیر، با شروع این ایده که می‌توان توسعه نگرش‌ها و مهارت‌های کارآفرینی را در جوانان از مدرسه و تحصیل تشویق کرد، موضوع آموزش کارآفرینی موردتوجه روزافزون محققین قرار گرفته است.
مجموعه دوم از سیاست‌ها به‌منظور افزایش روحیه کارآفرینی محققان دانشگاهی و آگاهی آن‌ها در مورد امکانات شروع یک تجارت جدید و دنبال کردن یک حرفه کارآفرینی است. در این میان، ابتکاراتی مانند مسابقات طرح تجاری و خدمات انتقال فناوری وجود دارد. در سال‌های اخیر مسابقات استارت آپی در سراسر جهان رونق گرفته است. مسابقات طرح کسب‌وکار می‌تواند اولین آزمون برای پروژه‌های کارآفرینی دانشگاهی باشد. این ابتکارات، از یک طرف، نشان‌دهنده محققانی است که برای اولین بار تحقیقات خود را به یک پروژه کارآفرینی تبدیل می‌کنند، از سوی دیگر، آن‌ها پنجره‌ای را نشان می‌دهند که از طریق آن پروژه را به جامعه و سرمایه‌گذاران بالقوه منتقل می‌کنند.
انکوباتورهای دانشگاه، نوع دیگری از سیاست‌ها با هدف تحریک و حمایت از فرآیندهای انتقال فناوری است که در حال رونق هستند.
سیاست دیگری که مستقیماً با هدف تأمین منابع خاص برای اسپین آف های دانشگاهی هدف‌گذاری می‌شود، نهاد صندوق‌های مخاطره‌آمیز دانشگاه است که به‌طور کامل یا جزئی از منابع دانشگاه تأمین می‌شود.
بسیاری از دانشگاه‌ها به‌منظور ارائه پشتیبانی از اسپین آف های دانشگاهی و به عبارت کلی‌تر به محققان، ایجاد دفتر انتقال فناوری (TTO) را ترویج کرده‌اند. دفاتر انتقال فناوری عموماً در ساختار سازمانی دانشگاه گنجانده شده‌اند، اما گاه به‌عنوان ساختاری مستقل در خارج از دانشگاه، اما به نام آن فعالیت می‌کنند و هدف مشترک آن تسهیل در انتقال دانش و دانش از دانشگاه به کسب‌وکار است.
جهت مطالعه بیشتر به مقاله The Entrepreneurial University: How to Develop the Entrepreneurial Orientation of Academia مراجعه فرمایید.
