پارکهای علم و فناوری
پارکهای علم و فناوری نمادی برای دانشگاه کارآفرین
نمادی برای توسعه فلسفه دانشگاه کارآفرین
پارکهای علم و فناوری مراکزی هستند که عمدتاً در جوار مراکز تحقیقاتی و علمی و دانشگاهی تاسیس شده و در راستای تجاری‌سازی نوآوری‌‌های برآمده از دانشگاهها عمل می‌‌کنند. یکی از اولین نمونه‌‌های این مراکز در دهه 1950 میلادی در کنار دانشگاه استنفورد تاسیس شد و کارکرد اصلی آن فراهم آوردن فضایی برای استقرار شرکتهای منشعب شده از دانشگاه بوده است. به اقتضای پیوند این پارکها با دانشگاهها و مراکز علمی، اهتمام مدیران آن‌ها بر گزینش و استقرار شرکتهای دانش‌‌بنیان در فضایی متمرکز است که با ایجاد تعاملات علمی میان کارآفرینان و دانشگاهها، فضایی مناسب برای نوآوری و کارآفرینی ایجاد کنند. پارکهای علم و فناوری از جمله اولین نمونه‌‌های ایجاد فضای اختصاصی برای رشد شرکتهای دانش بنیان هستند. تعریف واحدی برای ویژگی‌های اصلی این پارکها وجود ندارد ولی به استناد “انجمن بین‌‌المللی پارکهای علم و فناوری” از جمله کارکرد‌های اصلی آن‌ها موارد زیر است:
- ایجاد بستری موثر برای همکاری در زمینه نوآوری میان دانشگاه و صنعت
- تسهیل ارتباط بین شرکت‌ها، کارآفرینان و متخصصان
- ایجاد محیطی برای تقویت فرهنگ نوآوری و کارآفرینی
- تسهیل شکل‌‌گیری شرکت‌ها و رشد آن‌ها
پارکهای علم و فناوری در واقع شهرک‌‌هایی هستند که به منظور استقرار شرکتهای دانش‌‌بنیان و برآمده از دانشگاهها طراحی و ساخته شدهاند و تمرکز آن‌ها بر تسهیل نوآوری از طریق گرد هم آوردن و هم‌‌افزایی افراد خلاق است. بیش از یک سوم این پارکها در پردیس‌های دانشگاهی واقع شدهاند. براساس برخی آمار، در درون 90 % این پارکها مراکز رشد، مراکز دانشگاهی و تحقیق وجود دارند. یک پارک علم و فناوری عمدتا ًیک شهرک فناوری با گستره متنوعی از شرکت‌‌هاست. از این رو اکثر پارکهای علم و فناوری به صورت شهرک‌‌هایی بزرگ هستند، به نحوی که بیش از50 % پارکهای علم و فناوری مساحتی بیش از 20هکتار دارند. در پارکهای علم و فناوری مدیریت متمرکزی که بر فعالیت شرکت‌ها نظارت مستقیمی داشته باشد، وجود ندارد و صرفاً به بررسی حداقل‌‌های شرایط لازم برای حضور در این فضای فیزیکی محدود می‌‌شود. عموماً پارکهای علم و فناوری نفع مستقیمی از موفقیت یا عدم موفقیت شرکتهای زیر‌مجموعه خود نمی‌‌برند و سهامدار شرکت‌ها نیستند.
در بسیاری از موارد مالکیت این پارکها در اختیار دانشگاهها و نهاد‌های غیرخصوصی است به نحوی که برخی آمار و ارقام حاکی از آن است که تنها %16 پارکهای علم و فناوری کاملاً خصوصی هستند. در عین حال که سهم پارکهای خصوصی رو به رشد است ولیکن اکثر پارکها، به خصوص در ابتدای تاسیس، از نوعی حمایت نهاد‌های عمومی برخوردارند.
پاركهاي علم و فناوري به عنوان يكي از نهاد‌هاي اجتماعي و حلقه‌‌اي از زنجيره توسعه اقتصادي با هدف افزايش نوآوري فناورانه، توسعه اقتصادي و اشتغال‌‌زايي متخصصان و صاحب‌نظران انديشه به وجود آمده‌‌اند. شكل‌‌گيري و توسعه بسياري از پديده‌هاي نو‌ظهور فناورانه از درون اين پاركها مي‌‌باشد. دولت‌‌ها سعي مي‌‌كنند با ايجاد محيطي مناسب، شرايط كار و فعاليت را براي شركت‌‌هاي كوچك و متوسط فراهم نمايند. بنابراين، نقش دولت‌‌ها به خصوص در كشور‌هايي همچون ايران، در توسعه و موفقيت اين پاركها بسيار مؤثر و حياتي است.
پيشينه پاركهاي علم و فناوري در ايران
تاريخچه ايجاد اولين شهرك علمي و تحقيقاتي در ايران مربوط به سال 1371 است كه پيشنهاد تهيه گزارش بررسي مقدماتي آن توسط شركت سهامي ذوب آهن مطرح شد و پيگيري كليت كار به معاونت پژوهشي دانشگاه صنعتي اصفهان واگذار شد و در همين سال موضوع در شوراي پژوهش‌‌هاي علمي كشور تصويب گرديد. در سال 1372 با تشكيل هيأت امنا عمليات اجرايي شهرك شروع شده و در سال 1375 اساسنامه آن در شوراي عالي انقلاب فرهنگي تصويب گرديد. در سال 1378 عمليات اجرايي ساخت اولین مركز رشد انجام و در سال 1379 مركز رشد غدير با استقرار 17 واحد فناوري و تحقيقاتي راه‌اندازي شد. پارك فناوري پرديس در سال 1379 مطالعات مكان‌يابي را انجام داد و در سال 1380 نقطه‌اي در شهر پرديس جهت احداث انتخاب شد. اين پارك كه وابسته به نهاد رياست جمهوري است به لحاظ عملكردي متفاوت با ديگر پاركهاي ايران است. پاركهاي علم و فناوري استان‌هاي آذربايجان شرقي، سمنان، خراسان، فارس، گيلان، مركزي و يزد در سال 1381 با انحلال سازمان پژوهش‌‌هاي علمي و صنعتي استان‌‌ها و تبديل آن به پارك ايجاد شدند. بر اين اساس، اين روند و ايجاد پاركها و توسعه آن در حال حاضر نيز بنا بر تكاليف قانوني برنامه پنجم توسعه ( بند (د) ماده 16 ) بايد ادامه داشته باشد كه اين روند تاكنون در قوانين بودجه‌‌هاي سنواتي ديده شده و فرآيند توسعه آن توسط اين معاونت به عنوان متولي بودجه كشور و وزارت علوم، تحقيقات و فناوري از سوي ديگر به عنوان سياست‌گذار اين بخش ادامه دارد.
