بررسی شرایط جذب سرمایه‌گذاری های خارجی در دوران پساتحریم و تاثیر آن بر پیشبرد جایگاه کارآفرینان
بررسی شرایط جذب سرمایه‌گذاری های خارجی در دوران پساتحریم و تاثیر آن بر پیشبرد جایگاه کارآفرینان در رونق اقتصاد دانش بنیان
مطابق اعلام معاونت طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای بازدهی بهتر سرمایه‌گذاری‌ها به‌منظور رونق اقتصاد، با محوریت تقویت جایگاه کارآفرینان کشور در صنایع مهم به مشارکت با شرکت‌های توانمند خارجی، روبه‌رو هستیم. در سوی دیگر، امضای طرح جامع اقدام مشترک در اواسط سال ۱۳۹۴ و اجرای آن در سال ۱۳۹۵ افزایش علاقه به سرمایه‌گذاری در ایران را مابین سرمایه‌گذاران بالقوه خارجی افزایش داده است.
“شرکت‌ها باید خلاق‌تر عمل کرده و در بازارهای جدید قبل از رقبا به دنبال فرصت‌های ایجادشده برای رشد باشند. مدیران باید خود را در مسیر استفاده از بازارهای دست‌نخورده قرار داده و به دنبال شرکت‌های بومی باارزش برای آغاز همکاری‌های مشترک باشند.” نظر اریک آرونس مشاور ارشد شرکت‌های چندملیتی اروپایی تنها نمونه‌ای از موج جدید استقبال از توسعه تجاری شرکت‌ها در ایران است.
اما دولت ایران نیز همانند تمامی کشورها نشان داده است که تا چه اندازه مشتاق به جذب سرمایه‌گذاری خارجی بوده تا با در نظر گرفتن مصداق‌های اقتصاد دانش‌بنیان در دوره پساتحریم شرایط منطقه را به‌گونه‌ای به سود خود رقم بزند.
به‌عنوان نمونه، وزارت نفت یک هدف بلند پروازانه جذب ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بخش نفت را برای این حوزه تعیین کرده است که شرایط را برای اصلاح قراردادها و بهبود فضای سرمایه‌گذاری اطمینان‌بخش برای مشتریان فراهم می‌کند. درنتیجه آن، ازجمله برخی از معاملات صورت پذیرفته عبارت‌اند از همکاری با رویال داچ شل و توتال که به‌تازگی مجوز به کار ۱۰۰ ایستگاه خدماتی را به دست آورده‌اند. همچنین مدیرعامل شرکت باسف در ملاقات اخیر زیگمار گابریل، وزیر اقتصاد آلمان از ایران، شرکت کرد و پیشنهاد سرمایه‌گذاری ۶ میلیارد دلاری در یک پروژه پتروشیمی در جنوب ایران را تسلیم مسئولین نمود.
هرچند، شرکت‌های نفتی بین‌المللی با ارسال هیئت‌هایی به تهران در ماه‌های اخیر و شرکت در جلسات متعدد همگام با رعایت خطوط مذاکرات وین آشکارتر از دیگر بخش‌ها وارد عمل شده‌اند، اما این حضور محدود به این بخش نشده و شرکت‌های برتر در صنایع خودرو، بانکداری و بخش جهانگردی ده‌ها تن از هیئت‌های تجاری خود را به ایران گسیل کرده‌اند. از آن جمله، آکور با احداث دو هتل نزدیک به فرودگاه امام خمینی (ره) تهران فصل جدیدی از قراردادهای شرکت‌های اروپایی با ایران را در این صنعت آغاز کرد. از دیگر شرکت‌ها با برنامه‌های بزرگ می‌توان به سرمایه‌گذاری رنو و پژو در رقابت تنگاتنگ برای تسلط بر بازار خودرو ایران با گسترش سرمایه‌گذاری‌های مشترک آن‌ها اشاره کرد.
این چشم‌انداز پررونق را باید مرهون تغییر در سیاست‌گذاری‌های مشترک اخیر دانست. جایی که تورم را به سطح فعلی ۱۰٪ رسانده و بودجه جاری حاصله از مالیات و درآمد خصوصی‌سازی سال‌به‌سال افزایش‌یافته است. همچنین، رشد بلندمدت توسط یک جمعیت جوان (۶۰٪ زیر ۳۰سال) و نرخ بالای آموزش، پرورش و نفوذ فن‌آوری دریکی از با متنوع‌ترین اقتصادهای منطقه امیدبخش است.
با توجه به آنچه تحلیل شد و پیش‌بینی می‌شود، چهار بخش با پتانسیل بالا برای سرمایه‌گذاری عبارت‌اند از:
انرژی و پتروشیمی: بخش نفت و گاز در دوران تحریم شدیداً تحت تأثیر قرار گرفت. سطح تولید در حال حاضر بار دیگر رو به افزایش گذارده است و فرصت‌هایی ازجمله سرمایه‌گذاری حدود ۱۰۰ میلیارد دلار که ۳۰ میلیارد دلار آن در کوتاه‌مدت به بار خواهد نشست. همچنین، شرایط تولید عالی برای صنعت پتروشیمی با زمینه گاز اتان مناسب و قیمت‌های یارانه‌ای رقابتی از نکات رقابتی به‌حساب می‌آیند.
خودرو: تعداد ثبت‌نام خودرو در ایران به‌طور چشمگیری افزایش خواهد یافت. ازآنجاکه اتومبیل‌های اروپایی از شهرت بسیار خوبی در ایران برخوردارند، چشم‌انداز همکاری‌ها در این بخش ایده آل می‌باشد. در کنار این مهم، تولید ایران شرایط استراتژیک نفوذ برای کل منطقه را حاصل خواهد کرد.
معدن: ایران سرشار از منابع معدنی است. پتانسیل برای بهره‌برداری از مواد اولیه برای سالیان طولانی امکان‌پذیر است. بنابراین فرصت برای رشد در بخش معدن انکارناپذیر است. حوزه معدن می‌تواند در بلندمدت سودی بیش از ۳۰ میلیارد دلار در سال جایگاهی بالاتر از نفت را ایجاد کند.
ساخت‌وساز: آینده‌ای درخشان در این بخش قابل‌تصور است. نوسازی ساخت‌های فرسوده راه‌آهن و جاده‌ها (۵۰٪ از جاده‌ها آسفالت نشده‌اند) و بنادر در کوتاه‌مدت و ساخت‌وسازهای مبتنی بر فن‌آوری‌های جدید در طولانی‌مدت از نمونه‌های قابل‌ذکر است.
نویسنده: دکتر فرهاد حسنی مهربان