سیاست‌های تحقیق و توسعه در اتحادهای بین‌المللی
سیاست‌های تحقیق و توسعه در اتحادهای بین‌المللی
یکي از روش‌های رفع مشکلاتی مانند کمبود امکانات مالي و منابع مدیریتي براي رقابت در دنیاي تجاري امروز، همکاری‌های نزدیک و راهبردی بین شرکت‌ها ازجمله اتحادهاست. اتحادها، به دلیل وجود رقابت در یک اقتصاد دانش‌بنیان، براي بنگاه‌ها حیاتي هستند و در هر سال، اتحادهاي راهبردی فراواني در بخش‌های مختلف صنعتي شکل میگیرد. این اتحادها، به ابزار مهمي براي مدیریت کسب‌وکار و بهبود توانایي رقابت سازمان، تبدیل شده‌اند که شکاﻑ بین منابع موجود بنگاه و نیازمندی‌های آینده را پر می‌کنند و با ارائه دسترسي بنگاه‌ها به منابع بیروني و با ایجاد هم‌افزایی و ترویج یادگیري و قابلیت تغییر سریع، رقابت‌پذیری را افزایش می‌دهند.
از انواع این اتحادها، اتحادی است که برای توسعه محصول یا تکنولوژی جدید انجام میگیرد. این اتحاد به‌صورت کلی به تحقیقات محدود می‌شود. اتحادهای تحقیق و توسعه زمانی که هزینه تحقیقات بالا باشد و چرخه عمر محصول کوتاه باشد به‌عنوان یک اتحاد استراتژیک مهم محسوب می‌شود. همچنین این اتحاد، مزایای دسترسی به گروه کاری با مهارت‌های حرفه‌ای به دور از هزینه‌های بیشتر به همراه سرعت بخشیدن به معرفی محصولات به بازار را برای شرکت فراهم می‌سازد. به‌طورکلی این اتحاد به یک پروژه خاص یا بخشی از بازار محدود می‌شود و تقریباً همیشه یک جنبه از تکنولوژی را شامل می‌شود.
در ادامه
در سه دهه گذشته، افزایش چشمگیر در تمامی اشکال همکاری بین‌المللی در زمینه علم، فناوری و نوآوری صورت گرفته است و همکاری‌های بین‌المللی در تحقیق و توسعه، بخشی از برنامه‌های استراتژیک هر کشور است. شرکت‌ها به‌طور عمده (نه به‌طور خاص) در جهت رسیدن به اهداف تجاری به این اتحادها ملحق می‌شوند که با عنوان همکاری استراتژیک فناوری ( STP) شناخته می‌شوند. در این نوع همکاری‌های فناورانه، نقش غیرمستقیم ( به معنای بازیگرانی که انگیزه اصلی اقتصادی ندارند مانند دانشگاه‌ها، کالج‌ها، مؤسسات عمومی، مقامات نظارتی و غیره) نباید دست‌کم گرفته شود زیرا که آنان مهره‌های اصلی در تحقیق و توسعه هستند.
در ضمن بایستی توجه داشت که اتحادهای STP فقط از روی کاهش هزینه‌ها نیست بلکه اهداف استراتژیک قوی‌تری دارند. به‌طور مثال اتحادیه اروپا بر اساس شرایط منطقه‌ای، تصمیم به انجام برخی همکاری‌های مشترک در تحقیق و توسعه میگیرد. اتحادهای بین‌المللی در تحقیق و توسعه سبب تعادل و همکاری بین بخش‌های خصوصی و عمومی می‌شود.
آن‌گونه که نتایج آماری نشان می‌دهند، اتحادهای R&D در زمینه فناوری‌های پیشرفته HT بیشتر رشد کرده است به دلیل آنکه گزینه‌های بازار، کمتر توسعه و رشد پیدا کرده است و نیازمند همکاری‌های مشترک می‌باشد چرا که در فناوری‌های پیشرفته به حضور مهارت‌های خاص و ایجاد یکپارچگی میان فناوری‌های مختلف، نیاز می‌باشد.
تفاوت اتحادهای تحقیق و توسعه با دیگر اتحادهای استراتژیک به‌صورت زیر خلاصه می‌شود:
- اتحادهای R&D اصولاً برای انجام وظایف خاص طراحی می‌شوند و پس از پایان انجام‌وظیفه، از بین می‌روند و یا جهت‌گیری‌های دیگری پیدا می‌کنند.
- اتحادهای R&D برخلاف دیگر اتحادها و شبکه‌ها که جنبه خیلی رسمی دارند، اغلب انعطاف‌پذیر هستند.
- در اتحادهای دیگر استراتژیک، جهت برقراری اتحاد و ایجاد شبکه، گزینه‌های بیشتری برای انتخاب وجود دارد ازجمله شرکت‌های وابسته به فروش و زیرمجموعه‌ها
- عدم اطمینان در اتحادهای R&D بالا می‌باشد.
- عدم قابلیت تعیین ارزش در این اتحادها وجود دارد.
- حال به این می‌پردازیم که چرا کشورها به اتحادهای تحقیق و توسعه روی می‌آوردند:
- نگرانی‌هایی در زمینه‌هایی از قبیل: حفاظت از محیط‌زیست، امنیت انرژی، کاهش آسیب‌های طبیعی، جلوگیری و درمان بیماری‌های عفونی، حصول اطمینان از امنیت غذایی
- ماهیت چند رشته‌ای بودن نوآوری (نیاز به طیف گسترده‌ای از دانش در توسعه محصولات جدید)
- شباهت الگوهای مصرفی
- ظهور حوزه‌های جدید مثل بیوتکنولوژی و هم‌گرایی فناوری‌ها
- چالش‌های ممکن مشارکت در تحقیق و توسعه در اتحادهای بین‌المللی به‌صورت زیر خلاصه می‌شود:
- مبادله اطلاعات: امکان افشای اطلاعات محرمانه به خارج
- چرخه‌های برنامه‌ریزی هر کشور: عدم مطابقت برنامه‌های بودجه‌ای هر کشور
- تفاوت در رویکردهای تحقیق و توسعه و اکتساب فناوری: آزمایشگاه‌های دولتی- مؤسسات غیرانتفاعی و صنعت هر کشور
- مشکلات انتقال تجهیزات (انتخاب مکان جدید برای تحقیق و توسعه) و یا استخدام نیروی کار
- مشکلات بوروکراسی در طولانی‌مدت
- عدم اعتماد طرفین
- عدم پایبندی به حقوق مالکیت فکری
- عدم پایبندی به تعهدات عدم رقابت
- عدم پایبندی تعهدات دولت و پیمانکاران به شخص ثالث (بانک و غیره)
به‌طورکلی انگیزه همکاری مشترک در تحقیق و توسعه به‌صورت زیر خلاصه می‌شود.
1- انگیزه کاهش هزینه:
تسهیم هزینه‌های نوآوری-صرفه جویی در منابع- اجتناب از دوباره‌کاری‌های بیهوده
و پرهزینه- کاهش زمان چرخه پژوهش
2- انگیزه مبتنی بر یادگیری و اکتساب فناوری: (کسب مهارت و دانش مکمل)
- این دو انگیزه مکمل یکدیگر می‌باشند نه اینکه جایگزین یکدیگر باشند.
- توسعه فناوری‌های پیشرفته بیش از بقیه فناوری‌ها به همکاری‌های بین‌المللی نیاز دارد.
مزایای مشارکت در تحقیق و توسعه در اتحادهای بین‌المللی:
- تسهیم هزینه تحقیق و توسعه و ریسک
- احتمال امکان دسترسی به فرایند اکتساب فناوری‌ها
- دسترسی به تکنولوژی‌ها –ایده‌ها و راه‌حل‌ها، جهت پر کردن شکاف‌ها
- توسعه دانش و افزایش یادگیری
- افزایش ارزش دارایی‌های شرکت
- هم‌افزایی تجهیزات
- بهره‌مندی از قابلیت‌های متمایز شرکای تخصصی در سراسر جهان
- امکان نظارت بر رقبا، در موارد خاص شرکت‌ها همچنین می‌توانند رقابت را انتخاب کنند، به‌عنوان‌مثال، در صنايعی که امکان انتخاب استاندارد وجود دارد، رقبا ممکن است تصمیم بگیرند که در مرحله توسعه همکاری کنند تا مانع رقابت در مرحله بازاریابی شوند.
نویسنده : دکتر عرفان حاجی آخوندی / مدرس و پژوهشگر حوزه مدیریت