بر این اساس استارتآپها و شرکتهای دانش بنیان این حوزه که علاقمند به جذب سرمایهگذار هستند میتوانند تا شنبه سوم آبان ماه تقاضای خود را از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی اقدام کنند.
جذب استارتآپ یا طرح سرمایهپذیر حوزه خودرو از طریق این فراخوان امکانپذیر است و با توجه به ظرفیت محدود برای حضور، اولویت با کسانی است که زودتر اقدام کنند.
ستاری در این برنامه همچنین گفت: تسهیلات نظام وظیفه سرباز فناور با عنایت مقام معظم رهبری ایجاد شد که اتفاقی بینظیر در تاریخ کشور است. با این تسهیلات شخص سربازی را در شرکت خودش طی میکند. مسئولان باید توجه داشته باشند زمانی که رهبر یک مملکت چنین تسهیلاتی را به شرکتهای دانشبنیان عرضه میکند، آنها نباید در صدور چند مجوز ساده سختگیری کنند.
معاون علمی و فناوری رییس جمهوری در ادامه بیان کرد: باید به این مسئله توجه داشت که در چند سال اخیر یک تغییر بزرگ در فرهنگ کسب و کار و کارآفرینی کشور به وجود آمده است. تولید، رشد و بالندگی زیستبوم فناوری و نوآوری کشور، باعث شده است که در دیدگاه کلان عمومی یک تغییر عمده ایجاد شود. بر عکس گذشته والدین و سیستم آموزشی به این حقیقت واقف شدهاند که جوانان ما نه برای اخذ مدرک که برای ایجاد ارزش افزوده تحصیل میکنند.
رییس ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانشبنیان افزود: همین تغییر دیدگاه و نگرش عمومی و فرهنگسازی، خود باعث میشود که تحرک و رونق بیشتری در زیستبوم نوآوری کشور به وجود آید و جریان ورودی استارتاپها و فعالان فناور به این زیستبوم پرفشارتر شود.
به گفته ستاری، در حال حاضر تعداد شرکتهای دانشبنیان از 5 هزار و 300 شرکت فراتر رفته است، فروش این شرکتها نیز به بیش از 120 هزار میلیارد تومان رسیده است. حدود 41 شرکت برخواسته از این زیستبوم در تابلوی بورس مورد معامله قرار میگیرند که در مجموع 280 هزار میلیارد تومان ارزش گذاری شدهاند. این زیستبوم در برخی رشتهها و حوزهها به خوبی شکل گرفته است و در حال طی کردن مسیر طبیعی رشد است، اما در برخی حوزهها زیستبوم نوآوری هنوز به صورت کامل تکوین نیافته است. بیشک، رشد متوازن زیستبوم نوآوری در همه زمینهها، نیازمند توجه بیشتر و تزریق حجم قابل قبولی از سرمایهگذاری است. ظرفیتهای بالقوه بسیاری در کشور وجود دارد و زیستبوم نوآروی شکل گرفته، هنوز با ظرفیتهای کشور فاصله دارد.
رئیس بنیاد ملی نخبگان با اشاره به رشد همسان کیفی و کمی شرکتهای دانش بنیان، گفت: با وجود افزایش قابل توجه درخواست جوانان، فعالان فناور و هستههای دانشگاهی برای تاسیس شرکتهای دانش بنیان، استانداردها و ملاکهای ثبت شرکت دانشبنیان هنوز مانند گذشته دقیق و توام با ارزشسنجی محصول و شرکت است. این مسئله برای این مورد توجه قرار گرفته است تا رشد کمی شرکتهای دانشبنیان همراستا با رشد کیفی آنها باشد.
وی به چالش کرونا یک آزمون پیشبینی نشده برای شرکتهای دانشبنیان، فناور و خلاق اشاره کرد و افزود: به گفته همه ناظران این حوزه آنها از این آزمون سربلند بیرون آمدند. کشور به یکباره به بسیاری از محصولات نیاز شدید پیدا کرد که تا چند روز قبل یا تولید نمیشد و یا تولید آنها بسیار کم بود. این شرکتها با یک واکنش سریع و چابک، بلافاصله خطوط تولید پرشماری را در سراسر کشور تاسیس کردند و مقدار قابل توجهای انواع ماسک، لباسهای حفاظتی، مواد ضدعفونی، تجهیزات پزشکی و دیگر اقلام مورد نیاز را تولید کردند.
معاون علمی و فناوری رئیسجمهوری در ادامه با اشاره به راهبردهای توسعه زیست بومنوآوری در کشور افزود: چند سالی است که محور اصلی کار بر روی ایجاد زنجیرهای ارزش متمرکز شده است. اجزای این زنجیرهها در تعامل و اشتراک با یکدیگر مانند سلولهای در کنار هم قرار گرفته، باعث ایجاد ارتباط میان صدها استارتاپ و شرکت در یک حوزه خاص میشوند و کلیه محصولات و خدمات مورد نیاز آن رشته را به جامعه مصرف عرضه میکنند.
به گفته وی، وقتی که یک شخص تحصیلکرده 12 سال پس از فارغالتحصیلی هنوز نتواسته است شغلی برای خود ایجاد کند، یعنی یک مشکل اساسی در سیستم آموزشی وجود دارد. در برخی رشتهها مانند کشاورزی، علیرغم وجود ظرفیت و نیازهای عمده در کشور، فارغالتحصیلان آن در جذب به بازار کار رشته تخصصی خود مشکل دارند. این موضوع باید همه مسئولین و تصمیمگیران کشور را قانع کند که باید یک چرخش و دگرگونی اساسی در سیستم آموزش کشور به وجود آید تا این سیستم با نیازهای کشور منطبق باشد. هر آموزشی در یک برهه زمانی 5 تا 10 ساله باید به نحوی خود را در اقتصاد کشور نشان دهد، اگر غیر از این باشد، یعنی یک حفره و نقصانی وجود دارد. در زیستبوم اقتصاد دانشبنیان اما، نگرش به آموزش بسیار متفاوت است و رویکردی کاملاً عملگرایانه و نیاز محور دارد.
معاون علمی و فناوری رییس جمهوری همچنین بیان کرد: زمانی که شما یک بشکه نفت را با 154 کیلو حجم، حداکثر تا 40 دلار به فروش میرسانید، اما از خارج از کشور یک شیشه عطر را با چند میلیلیتر حجم با نرخ 100 دلار خریداری میکنید، این خود به خوبی تفاوت اقتصاد سنتی و نفت محور را با اقتصاد دانشبنیان نشان میدهد. یک ویال بیوتک با چند گرم وزن کمتر از 2 هزار دلار قیمت ندارد، یا یک کیلو بذر در حوزه کشاورزی گاهاً همقیمت طلا است.
تکیه اقتصاد بر مواد اولیه فراوری نشده بی نتیجه است
وی ادامه داد: این نشانگر اثر دانش و فناوری روی مواد اولیه است. تکیه اقتصاد بر مواد اولیه فراوری نشده بی نتیجه و بحرانزا است، لازم است که دانش و فناوری در ترکیب با ذخیر بزرگ طبیعی، معدنی و نفت و گاز کشور به کار برده شود. برای کشوری با ظرفیتها و توانایهای ایران معنی ندارد که در سال 7 تا 10 میلیارد دلار در حوزه امنیت غذایی واردات داشته باشد، این واردات از ذرت، کنجاله، سویا تا واردات سموم کشاورزی و واکسن و داروی طیور و دام را شامل میشود. صنعت مرغ و طیور کشور حدود 3 میلیارد و پانصد میلیون دلار واردات دارد.
ستاری همچنین افزود: این عدد نباید به همین روال باقی بماند و باید با استفاده از ظرفیت شرکتهای دانشبنیان و فناور کاهش یابد. تولید واکسنها، داروها و آنزیمهای مورد نیاز این صنعت از جمله کارهای است که فعالان فناور میتوانند برای این صنعت انجام دهند. در دیگر حوزهها و صنایع نیز اگر فرایند عارضهیابی و بررسی نیازهای فناورانه صورت گیرد، به خوبی میتوانیم موارد مشابهای را احصاء کنیم که در صورت بومیسازی و تولید داخلی میتواند علاوه بر رفع نیاز آن صنعت، ارزش افزوده قابل توجهی نیز به همراه داشته باشد
معاون علمی و فناوری رئیسجمهوری در ادامه بیان کرد: زمانی که از زیستبوم صحبت میکنیم، منظور مجموعهای از استارتاپها و شرکتهای فناور و دانشبنیان است که در صورتی که یک نیاز فناورانه به آنها محول شود برای آن پاسخی فناورانه ارائه میدهند و مشکل را حل میکنند. در حوزه پژوهش چند اشتباه تاریخی در عرصه سیاستگذاری کشور اتفاق افتاده است، باید قبول کرد که با پول و بودجه دولتی نمیتوان پژوهشهای موفق و ادامهدار ایجاد کرد. لازم است که پژوهش با سرمایه بخش خصوصی و توسط این بخش انجام گیرد. بخش دولتی باید در موضوع پژوهش نقش منتور و سیاستگذار را داشته باشد. پژوشگاههای بزرگ دولتی باید درهای خود را به روی بخش خصوصی و فعالان فناور باز کنند تا تاثیر گذار باشند. دانشگاه نیز زمانی میتواند تاثیرگذار باشد که از طریق تولید محصول، کالا، دانش، فناوری و خدمات فنی و فروش آن به صنعت و مردم درآمدزایی کند.
در زمینه تعداد مقالات تخصصی 8 درصد رشد را تجربه کردیم
رئیس ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانشبنیان با اشاره به برخی موانع ورود شرکتهای دانشبنیان برای ورود به بازار سرمایه و بورس گفت: بسیاری از داراییهای این شرکتها از نوع دارایی نامشهود است. ارزشگذاری این داراییها باید با توجه به ارزش ذاتی این فناوری و دانش صورت گیرد. یک شرکت دارویی کوچک در برخی کشورهای توسعهیافته، دانشی در اختیار دارد که به ساخت میلیاردها دلار دارو منتهی میشود و این فناوری است که بر سهام آن شرکت در بورس موثر است، این مسئله در بورس کشور ما نیز باید لحاظ شود.
به گفته ستاری، در حوزه علمی نیز کشور در سال جاری نسبت به سال گذشته در زمینه تعداد مقالات تخصصی 8 درصد رشد داشته است و در این حوزه رتبه 15 جهانی را به خود اختصاص داده است. در بسیاری از رشتههای مهندسی نیز رتبه ایران زیر 10 است. البته در برخی رشتههای علومانسانی و هنر رتبه کشور در حدود 30 و 40 جهانی است و همین موضع باعث شده است که رتبه کشور در جهان 15 باشد، وگرنه احتمالاً رتبه جهانی ایران در حوزه تولید مقالات کمتر از 15 میبود.
معاون علمی و فناوری رئیسجمهوری با اشاره به روندهای طولانی اداری در برخی دستگاهها، افزود: ما خود را در حال مبارزه میبینیم، از چند سال قبل که تلاش کردیم تا یک قسمت جداگانه در اقتصاد ایجاد کنیم که قوانین آن مبتنی براقتصاد دانشبنیان و مقاومتی باشد تا کنون تلاش کردهایم که از طریق تاثیر بر ابزارهای سیاستگذاری و هماهنگی با دیگر دستگاهها، سازوکارهای معیوب در کشور را اصلاح کینم تا شرایط کسب و کار شرکتهای دانش بنیان و فناور تسهیل شود. البته در کشوری که نزدیک به 100 سال اقتصاد آن معتاد به نفت بوده، نمیتوان انتظار داشت که یک شبه تمام سازو کارهای اجرایی و اداری آن اصلاح شود و این اقتصاد غولآسا در کسری از ثانیه مسیر خود را تغییر دهد.
ستاری با بیان اینکه میتوان به تدریج و با ممارست در کار، مسیر اقتصاد را تغییر داد گفت: در این صورت میتوان از زیستبوم نوآروی کشور برای تمام حوزههای اقتصادی یک الگو ساخت، اتفاقی که در حال حاضر نیز رخ داده و این الگو باعث شده است که دیگر بخشها نیز به فکر تغییر رویکرد باشند. اگر بحثهای رخداده در سال 94 را مرور کنیم، میبینیم که چه مخالفتهای نسبت به فعالیت تاکسیهای آنلاین ابراز میشد. همین مخالفت در برخی دیگر حوزهها هست و در معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری سعی داریم تا یک به یک این موانع و مخالفتها را برطف کنیم و جاده را برای عبور استارتاپها صاف کنیم.
به گفته معاون علمی و فناوری رییس جمهوری، بیش از 140 خدمت نیز به شرکتهای دانشبنیان و فناور ارائه میشود. یکی از این خدمات، تسهیلات نظام وظیفه است که با عنایت مقام معظم رهبری، شخص فناور، سربازی را در شرکت دانشبنیان میگذارند. این یک اتفاق بینظیر در تاریخ کشور است که یک شخص سربازی را در شرکت خودش طی کند. مسئولین باید ببینند که زمانی که رهبر یک مملکت چنین تسهیلات و کمکی را به شرکتهای دانشبنیان و فناور عرضه میکند، آنها نباید در صدور چند مجوز و اجازهنامه ساده سختگیری کنند.
تنوع سبد استارتاپهای فعال حوزه اقتصاد دیجتیال، هم پای فعالان فناور را به این عرصه باز میکند و هم مسیر توسعه این اقتصاد را تسهیل. این هدف مهم هم با در نظر گرفتن رویکردهای نیازمحور و مساله محور ستاد توسعه فناوریهای اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری محقق میشود.
قتصاد دیجیتال در کشور هنوز سهم خود را از سبد اقتصادی به خوبی برنداشته است. به گفته آمارها مجموع اندازه اقتصاد دیجیتال کشور در حال حاضر ۶.۵ درصد است. این در حالی است که ایران با داشتن جمعیتی بیش از 80 میلیون نفر و متخصصان و سرآمدان علمی خوب، مستعد یک جهش بزرگ در حوزه اقتصاد دیجیتال است.
اما این کار تنها از یک گذرگاه شناخته شده میگذرد. مسیری که توسط جوانان و متخصصان کشور هموار شده است. زیست بوم فناوری و نوآوری که قرار است ظرفیتهای ناشناخته علمی کشور را به صنایع معرفی کند. کاری که دیر شروع شد اما روند خوبی دارد.
رسیدن به هدف توسعه اقتصاد دیجیتال به زیرساختهای نیاز دارد. از جمله آن میتوان به افزایش دسترسی مردم به اینترنت اشاره کرد. اتفاقی که در دولت دوازدهم محقق شد و امروز ۷۰ میلیون ایرانی به این ابزار توسعه دسترسی دارند.
همه هستند
ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم با تکیه بر همین زیرساختها و با همکاری متخصصان و سرآمدان علمی و نهادهای مرتبط در تلاش است تا با متنوع کردن بازیگران و استارتاپهای موثر در حوزه اقتصاد دیجیتال این عرصه فناورانه را گستردهتر کند. اتفاقی که ارزش افزوده بالایی برای کشور دارد.
بالا بردن تعداد شتابدهندهها، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان، آزمایشگاههای زنده و کمک گرفتن از ظرفیتهای دولتی از جمله مواردی است که در این طرح مدنظر است. قرار است همه این بازیگران در کنار هم و با همافزایی توانمندیهای خود به حرکت این حوزه فناورانه در کشور شتاب دهند.
در میان عدم قطعیت جهانی در پی شیوع کرونا ویروس (COVID-19) کارشناسان زنجیره تأمین یک تغییر سازمانی عمده را در این صنعت پیشبینی میکنند. درنتیجه این بیماری همهگیر، بسیاری از شرکتها و کشورها در معرض آسیب قرار دارند. آنهایی که به تعداد محدودی از شرکای تجاری متکی هستند با موجی از چالشها درنتیجه بسته شدن گسترده شهر و قرنطینه مواجه هستند.شیوع ویروس کرونا تأثیری عمیق روی کسبوکارهایی گذاشته است که زنجیرهی تأمین بینالمللی دارند. چینیها تصمیم گرفتهاند برای جبران خسارتهای ناشی از شیوع ویروس، تولید را در کارخانههای خود افزایش دهند. کسبوکارهای وابسته به زنجیرهی تأمین چین، هنوز در وضعیت نامشخص و ناایمن قرار دارند. درواقع، تحلیلها و برنامهریزیهای آنها برای تأمین قطعات و مواد اولیه بسیار تحت تأثیر تصمیم چینیها قرار دارد.
از اواخر ژانویه، چین کارخانههای خود را تعطیل کرد و بهعنوان یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان، این توقف در تولید بهطور جهانی زنجیرههای تأمین را قطع کرده است. در سال 2003، زمانی که ویروس SARS شکست خورد، چین تنها ۴% از تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میداد. امروزه این نسبت در حدود 20% است. این رشد از سرمایهگذاری خارجی با تمرکز ویژهبر بخش تولید بهدستآمده است. بااینحال، کارشناسان پیشبینی میکنند که یک تغییر ناگهانی و شدید را در شرکتهایی که به دنبال کاهش ریسک و بومیسازی زنجیرههای تأمین آنها هستند، بهویژه در میان شرکتهای دارای فنآوری و داروسازی خواهند دید.
کاپری معتقد است اگرچه چین بهتدریج در حال بازگشت به کار است اما ممکن است ماهها طول بکشد تا عملیات را افزایش دهد و خسارات را جبران کند گفت: ما شاهد بازسازی عظیم زنجیرههای تأمین خواهیم بود. مشاوره کلوپفل Kloepfel)) بیان میکند که با 81% اعتماد به تأمینکنندگان چین، یکسوم شرکتها مشتریان بزرگ چینی دارند.
با رسیدن مرکز این بیماری به اروپا و آمریکا، تأثیرات آن نیز افزایشیافته است. به گفته کارشناسان، تعداد زیادی از تولیدکنندگان به دلیل شیوع بیماری، در تأمین مشکلات فراوانی خواهند داشت. به دنبال اولین موج اختلال در زنجیره تأمین از چین، اختلالات بیشتری از کره جنوبی و ژاپن به وجود آمد. با افزایش موارد ابتلا به COVID-19 در اروپا و آمریکا، زنجیره تأمین ممکن است ضربه دیگری را متحمل شود. با گسترش شیوع جهانی COVID-19، حتی اگر شرکتهای تولیدی چینی کار خود را در مقیاس کامل ازسر گیرند، کشورها و مناطق دیگری ممکن است دومین ضربه را از افت عرضه شریک تجاری خود و بالعکس دریافت کنند. با ایجاد مجدد زنجیرههای تأمین دیگر، چین همچنان یک بازار مهم برای زنجیرههای تأمین خواهد بود، بااینحال شرکتها ممکن است به دنبال متنوع ساختن استراتژی خود در هنگام تهیه منابع باشند. کاپری گفت: من فکر نمیکنم که همهچیز به حالت عادی برگردد، همانطور که در طول چند دهه گذشته آنها را تجربه کردهایم. ما اکنون در عصر جدیدی هستیم و مفهوم جهانیشدن با چیزی که درگذشته میدانستیم به پایان رسیده است.
COVID-19: انجام یک تجارت با پیوندی گمشده
متیو ساتون، شریک تجاری و متخصص زنجیره تأمین در شکسپیر مارتینو، در مورد چالشهای فعلی پیش روی زنجیرههای تأمین در میان گسترش کرونا ویروس چنین بحث میکند: با گسترش ویروس کرونا، تعداد زیادی از سازمانها باید بهطور موقت تعطیل شوند. درنتیجه، زنجیرههای تأمین تحتفشار قرار میگیرند که منجر به ناتوانی شرکتها در انجام تعهدات قراردادی میشود. خب، چهکاری میتوانیم انجام دهیم؟
چین دومین اقتصاد بزرگ جهان است و بهعنوان تولیدکننده پیشرو، برای زنجیرههای تأمین بسیاری از شرکتها حیاتی است. اقدامات سختگیرانه قرنطینه که در آنجا اجراشده است منجر به اختلال اقتصادی هم در سطح کشور و هم در سطح جهانی شده است. با گسترش ویروس، تأثیر آن بر زنجیرههای تأمین شدیدتر خواهد شد.
برای کسبوکارهایی که از انجام تعهدات قراردادی ناتوان میشوند، عاقلانه است که موارد “فورس ماژور ” را در نظر بگیریم که عمدتاً در قراردادها گنجاندهشده است. قیودی از این نوع، یک یا هر دو طرف قرارداد را از انجام تعهداتشان معاف میکند تا زمانی که رویداد اختلال فراتر از کنترل منطقی باشد. بااینحال، عبارت بندی این بند مهم است.
گاهی اوقات، اپیدمیها یا فوریتهای مدنی بهطور صریح در مقررات عمده ذکر میشوند، اما میتوانند کلیتر باشند. اگر چنین باشد، سازمانها باید ارزیابی کنند که آیا این بند رویدادی مانند شیوع کرونا ویروس یا هرگونه محدودیت دولتی را پوشش میدهد یا خیر؟ همچنین شرکتها باید به خاطر داشته باشند که در کل یک مادهقانونی فقط در صورتی میتواند مورد استناد قرار گیرد که وضعیت بهطور کامل مانع از اجرای تعهدات قراردادی شود، نه اینکه انجام آنها را دشوارتر یا پرهزینهتر کند.
زمانبندی یکی دیگر از ملاحظات ضروری است، زیرا ادعای حفاظت از یک مادهقانونی اغلب نیازمند آن است که طرف قرارداد دیگر در اسرع وقت از این مسئله مطلع شود. طرفین متأثر باید نشان دهند که آنها بهطور منطقی عمل کردهاند تا تأثیر رویداد قوه قهره را کاهش دهند، برای مثال از طریق فرآیندهای بازسازی یا اجرای برنامههای احتمالی.
هنگامیکه یک کسبوکار با موفقیت یک مادهقانونی را به کار میگیرد، تعهدات قراردادی طرف متأثر تا زمانی که اختلال پایان یابد و طرفین بتوانند دوباره عملکرد قرارداد عادی را آغاز کنند، معلق میشود. بااینحال، برخی از مقررات شامل حق فسخ قرارداد در صورتی است که وقفه به مدت طولانیتری از زمان تعیینشده ادامه یابد.
برای کاهش خطر اختلال در آینده، شرکتها باید زنجیرههای تأمین خود را بازبینی کنند. با نگاشت جریان بالادست تأمینکنندگان، شرکتها میتوانند آسیبپذیریهای موجود در زنجیره تأمین را شناسایی کرده و معیارهایی را برای کاهش مشکلات بالقوه در نظر بگیرند. این امر ممکن است مخصوصاً در صورتی مهم باشد که یک شرکت به یک تأمینکننده خاص، یا یک منطقه خاص وابسته باشد.
هر کسبوکاری که فشار شیوع بیماری کرونا ویروس را احساس میکند باید به بررسی مقررات قوه قهره در قراردادهای خود بپرداز. علاوه بر درک چگونگی تعریف ماده در قرارداد، شرکتها نیز باید مراحل بعدی موردنیاز خود برای استناد به ماده و هرگونه عواقب ناشی از آن را موردبررسی قرار دهند همچنین میبایست در خصوص بازنگری مجدد زنجیرههای تأمین اقدام نمایند تا اثرات منفی فشارها را حتیالامکان کاهش دهد. درنهایت ویروس کرونا تمام خواهد شد و زمانی که این امر اتفاق افتد، شرکتها باید بررسی زنجیره تأمین و برنامههای مستمر خود را در نظر بگیرند تا اطمینان حاصل کنند که در صورت بروز اختلال مشابه در آینده آماده خواهند بود.
از همه اینها گذشته، مشکل اصلی شرکتهای دارای زنجیرهی تأمین جهانی در زمان و چگونگی بازگشت نیروی انسانی به کاردیده میشود. بسیاری از کارشناسان آیندهی تقاضای صنعت و زنجیرهی تأمین را نامشخص میدانند. تنها نکته مشخص و مطمئن در پیشبینیها این است که قطعاً رفتار خرید در بازارهای جهانی و زنجیرههای تأمین پس از شیوع ویروس کرونا تغییر خواهد کرد.
نویسنده: دکتر بهادر پارسیا
پژوهشگر حوزه زنجیره تأمین
سید محمدحسین سجادی نیری دبیر ستاد توسعه فناوریهای نرم و هویتساز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در چهل و پنجمین جلسه از سلسله نشستهای نقد و اندیشه با موضوع «تأثیر کرونا بر کسبوکارهای نوپا»، با بیان اینکه در شرایط فعلی باید نگاه نوآورانهای را حتی در کسبوکارهای نوآور داشته باشیم، گفت: تا پیشاز این تلاش داشتیم کسب و کارهای سنتی را متوجه کنیم که نوآوری، فضای مجازی و تحولات جدید باعث تهدید آنها میشود و باید خود را با فضای جدید وفق دهند و بسیاری از کسبوکارهای کلاسیک در این رقابت از گردونه بیرون میافتند؛ اما حالا بحث این است که کسبوکارهای نوآور در این فضا باید نوآوری روزانه داشته باشند.
وی با اشاره به شکست استارتآپهای بزرگ و موفقی مانند «اوبر» در دوران کرونا و تعدیل نیروی آنها گفت: این شکست برای آنها به ناچار از فضایی بوده که به وجود آمده، همانطور که کسبوکارهای سنتی به ناچار از کسبوکارهای جدید جاماندهاند. این کسبوکارهای نوآور در این زمان تلنگری خوردند تا متوجه شوند که نوآوری باید یک فرآیند روزمره برای آنها باشد تا بتوانند خود را با فضا تطبیق دهند.
فرصت کسب و کار برای سربازان پس از خدمت سربازی
دبیر ستاد توسعه فناوریهای نرم و هویتساز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به اینکه کرونا یک شیوع جهان شمول بود و ما هم از اتفاقات جهانی جدا نبودهایم، گفت: به دلایل فرهنگی و برآمده از محدودیتهایی که از قبل به ما تحمیلشده بود، ما فرصتهایی داشتیم که بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی شمالی در این عرصهها عقبماندهاند و کسبوکارهای ما موفقتر عمل کردهاند.
وی افزود: بههرحال کسبوکارهای نو پا و سنتی به دو گروه کلی تقسیم شدهاند، یک گروه دچار آسیب شدهاند و گروه دیگر کسبوکارهایی بودند که کرونا برای آنها یک موقعیت استثنایی شد. آن کسبوکارهایی که آمادگی جهش را داشتند از این فرصت استفاده کردند ولی کسبوکارهایی که آمادگی لازم را نداشتند، عقب ماندند.
سجادی نیری با تأکید بر اینکه بحران کرونا نشان داد که بحث آمادگی یک کسبوکار بسیار جدی است و بزرگ شدن استارتآپ بر اساس برنامهریزی مؤسسین آن نیست، تصریح کرد: ممکن است شرایطی به وجود بیاید که در برنامه مالی استارتآپ نبوده، قبلاً برای آن منابع جذب نشده و برای آن در وجه زیرساختهای فناورانه فکر نشده و اتفاقاً اینیک فرصت است که باید به آن توجه شود. کرونا باعث شد تا به بخش اتفاقات پیشبینینشده کسبوکارها توجه بیشتری داشته باشیم و بدانیم که شرایط پیشبینینشده تهدید نیست بلکه گاهی برای کسبوکارها فرصت است.
مدیریت بحران یا بحران مدیریت؟
دبیر ستاد توسعه فناوریهای نرم و هویتساز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به اینکه هنوز هم کسبوکارهای نوپا در ایران با پنج مشکل اصلی سروکار دارند که من آن را «بمب من» مینامم گفت: یکی از دغدغهها قوانین مرتبط با بیمه و تأمین اجتماعی است (ب اول کلمه بمب). مشکل دوم، بحث مالیات و نگاه سنتی سازمان امور مالیاتی به استارتآپها است (م کلمه بمب) و مشکل سوم تأمین مالی این بنگاهها است (ب آخر کلمه بمب).
وی افزود: دغدغه جدی دیگر دریافت مجوزها برای کسبوکارها است. دولت در کشور ما اصرار دارد قیم مابانه با کسبوکارها برخورد کند، اگر دولت با آنها کاری نداشته باشد راه خود را پیدا میکنند. مشکل آخر این کسبوکارها کیفیت پایین نیروی انسانی است که مجموع اینها واژه «بمب من» را به وجود میآورد.
سجادی نیری با اشاره به اینکه برای نیروی کیفی دارای مهارت همیشه بازار کار وجود دارد، ادامه داد: ما در حوزه نیروی انسانی کیفی فقیر هستیم و احتیاج داریم تا در عرصههای آموزش و فرهنگ خانوادهها به مدرکگرایی به بازنگری کنیم.
وی افزود: کرونا نشان داد که دولت و دولتمردان میتوانند برای مجوز دادن سبکتر برخورد کنند به صورتی که به برخی از کسبوکارهای حوزه بهداشتی در عرض یک هفته مجوز دادند ولی همچنان این مشکلات پایدار است و باید برای آنها راهحل جدی پیدا کرد.
بحران های روحی پیش روی کارآفرینان چیست و چگونه باید با آنها مواجه شد؟
دبیر ستاد توسعه فناوریهای نرم و هویتساز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با بیان اینکه در شرایطی هستیم که باید با فرایند پیشرفت، توسعه و تحول در کشور همراه باشیم و این فرایند را تقویت کنیم و این فرایند نیاز به زمان، مجاهدت و فداکاری دارد، ادامه داد: البته تعداد کسانی که آماده این فداکاری و مجاهدت برای بقای نسل بعد هستند زیاد نیست که بخشی از آن مربوط به فرهنگ کشور است که باید در کوتاهمدت به نتیجه برسیم و یکشبه ره صدساله را طی کنیم.
به گفته وی، حوزههای استارتآپی مصداقی برای صبوری برای تحقق یک فرآیند موفقیت است. داستان تمام استارتآپهای داخلی و خارجی صبر ۱۰ تا ۲۰ ساله برای به دست آوردن نتیجه است.
رادارهای امروزی خودروها در زمینه شناسایی موانع پیش رو پیشرفت کردهاند، اما قادر به شناسایی موانع پشت پیچها نیستند. یک رادار جدید میتواند این مشکل را حل کند.
راداری که توسط محققان دانشگاه پرینستون ابداع شده میتواند قبل از گردش ماشین در پیچها موانع و خطرات احتمالی را شناسایی کند و در این زمینه به رانندگان هشدار دهد.
رادار یادشده که با استفاده از امکانات رادار ارزان قیمت داپلر طراحی شده و ارتقا یافته، در قسمت جلوی خودرو نصب میشود و با ارسال پالس های رادیویی به کنارهها و مسیر پیش رو به طور جداگانه میتواند دیوارهها و موانع موجود در کنارههای آنها را شناسایی کند.
امواج این رادار میتوانند پس از برخورد با دیوارهها و موانع کماکان به حرکت خود ادامه دهند و پس از برخورد با آنها در نهایت به سمت خودرو منعکس میشوند و حسگر ویژه نصب شده بر روی خودرو این امواج را شناسایی کرده و با تحلیل آنها از طریق الگوریتمهای هوش مصنوعی فاصله و محل موانع مختلف را شناسایی میکند.
سیستم یادشده در جریان استفاده آزمایشی با موفقیت دوچرخه سواران و عابران پیاده را شناسایی کرده و محققان میگویند با ارتقای بیشتر برای تشخیص موانع کوچک و خطرناک هم قابل استفاده خواهد بود.
شیوع ویروس کرونا در توکیو از اواخر ماه مارس شدت گرفت و یک ماه پس از آن شمار روزانه مبتلایان تا ۲۰۰ نفر افزایش یافت.
اگرچه هنوز نگرانی هایی از شیوع گسترده ویروس در شهرهای مختلف از جمله توکیو وجود دارد، اما به دلیل کاهش شمار مبتلایان و بهبودی نسبی شرایط همه محدودیت های کسب و کار و تجارت از امروز جمعه در توکیو لغو شد.
با این حساب در ژاپن مردم آزادی بیشتری برای تردد خواهند داشت و در محدوده های مرزی استان ها نیز برای عبور مشکلی وجود ندارد دولت آبه شینزو نخست وزیر ابراز امیدواری کرده است که اقتصاد بار دیگر جان بگیرد.
بسیاری از مکان های تفریحی و باشگاه های شبانه و برنامه های دورهمی که در روزهای گذشته در پایتخت ممنوع شده بود ، باز و فعالیت های آنها از سرگرفته شده است و کسب و کار و تجارت درحال رونق گرفتن است.
با وجود این، امار وزارت بهداشت ژاپن نشان می دهد که در شهر توکیو بین روزهای دوشنبه تا چهارشنبه این هفته ۹۰ نفر دیگر به کرونا مبتلا شده اند و برای همین در برخی مکان ها ساعات فعالیت های تجاری و کسب و کار کوتاهتر شده است.
شهر توکیو که ۱۴ میلیون نفر جمعیت دارد یک برنامه چند مرحله ای بازگشایی در نظر گرفته است.
در اواخر ماه گذشته میلادی در نخستین مرحله وضعیت فوق العاده لغو و در مرحله بعد موزه ها و مدارس درها را به روی دانش آموزان باز کردند.
از ابتدای ماه جاری میلادی به این طرف نیز بسیاری از مکان های تفریحی و عمومی و تجاری بتدریج فعالیتشان را از سر گرفته اند.
منبع : مدیر اینفو
اولین استارتاپ مجازی کشور، در حوزه فرآوردههای لبنی با مشارکت دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد استانی سمنان و مرکز آموزش غرب استیل برگزار شد.
محمدحسین امید رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی که در این رویداد به صورت ویدئو کنفرانس حضور داشت، گفت: برگزاری استارتاپ مجازی، نقطه عطفی است که نوید بخش عدم توقف فعالیتها در هر شرایطی است.
او با اشاره رسالت این دانشگاه در بهبود فرآیندها و ارتقای ارزش افزوده و اهمیت رویدادهای شتاب در تحقق این امر با اشاره به تحریمهای ظالمانه افزود: کمترین آسیب پذیری کشور از تحریم ها، در بخش کشاورزی و دام بوده و ما توانستهایم در تولید گندم، بخش دام، طیور و صنایع وابسته شاهد کمترین آسیب باشیم و هیچ کمبودی در زمینه تامین مواد غذایی مورد نیاز کشور احساس نکنیم.
رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی توجه به بخش کشاورزی و دام را اتفاق خوبی دانست و افزود: با وجود اشتغال زایی، نیاز به سرمایه گذاری سنگین هم نیست؛ این در حالی است که طبق برآوردها، برای تولید یک شغل، به حداقل ۵۰۰ میلیون تومان سرمایه نیاز است.
امید تاکید کرد: نتیجه توجه به سرمایه گذاری و ارزش افزوده در این بخش، علاوه بر کمک به سلامت خانواده و اقتصاد کشور، ارزآوری و سودآوری قابل توجه نیز هست.
گفتنی است در این رویداد شتاب، ۷۰ طرح شرکت داشت که از میان آنها ۱۰ طرح ارائه شد و مورد قضاوت داوران قرار گرفت.
از بهداشت و درمان تا کارآفرینی
مراکز رشد، معادل واژه انکوباتور است. انکوباتور از نظر لغوی نام دستگاهی است که گرمای لازم را برای تبدیل تخم به جوجه فراهم آورده و نوزادانی را که زودتر از موعد مقرر به دنیا آمدهاند، به رشد لازم میرساند. حال این سوال مطرح میشود که با توجه به تعریف مذکور، انکوباتور چه ارتباطی با تجارت و کسبوکار میتواند داشته باشد.
یک انکوباتور یا مرکز رشد، مجموعهای متشکل از یک یا چند ساختمان است که واحدهای تحقیقاتی نوپا نظیر هستههای تحقیقاتی دانشگاهی، شرکتهای تحقیقاتی خصوصی و مراکز تحقیق و توسعهی صنایع و سازمانهای اجرایی بهصورت موقت در آن مستقر و از خدمات پشتیبانی دایر شده در این مرکز، بهرهمند میشوند. بنابراین، مراکز رشد، مکانی است برای رشد و بلوغ و تبدیل به یک بنگاه اقتصادی که نهاد تجارت و کسبوکار تلقی میشود.
انکوباتورها را میتوان به دستههای زیر تقسیمبندی کرد:
الف) انکوباتورهای صنعتی:
این گروه از انکوباتورها توسط نهادهای دولتی و موسسات غیرانتفاعی حمایت میشوند و هدف آنها ایجاد کار از طریق حمایت از کارفرمایان است. این انکوباتورها اغلب در ساختمانهای بازسازیشده، کارخانههای متروکه، انبارها، مدارس، ساختمان ادارهها و سایر فضاهایی که مورد استفاده قرار نمیگیرند، راهاندازی میشوند.
ب) انکوباتورهای دانشگاهی:
این نوع انکوباتورها بهمنظور تجاری کردن دانش فنی، فناوری و مالیکت معنوی ایجاد شده و از طریق فعالیتهای پژوهشی دانشگاهها بهوجود آمدهاند. انکوباتورهای دانشگاهی تسهیلاتی همچون آزمایشگاهها، کتابخانهها و همچنین تخصص و مشاوره دانشجویان و اعضای هیات علمی را به شرکتهای نوپای عضو خود ارائه میکنند. بعضی از این انکوباتورها به طور مستقیم بهوسیله دانشگاهها حمایت میشوند، اما اغلب دارای شرکایی از دیگر سرمایهگذاران و نقشآفرینان دراین زمینه هستند.
ج) انکوباتورهای مجازی:
انکوباتورهای مجازی فاقد جا یا مکان خاصی هستند و خدمات و تسهیلات دیگری غیر از فضای کاری را به شرکتهای عضو خود عرضه میکنند. عمدهترین قسمت این گروه را انکوباتورهای اینترنتی تشکیل میدهند. این گروه موسوم به شتابدهندههای تجاری دارای ویژگیهای خاص خود هستند. ازجمله اینکه دوره فراوری تجاری آنها کوتاهتر، نتایج کار آنها بهسادگی قابل سنجش و اندازهگیری نیست.
د) انکوباتورهای تجاری:
انکوباتورهای تجاری برنامههایی هستند که برای تسریع توسعهی موفقیتآمیز شرکتهای کارآفرین از طریق یکسری منابع و خدمات پشتیبانی تجاری طراحی گردیدهاند. انکوباتورها در ارائه خدمات، ساختار سازمانی و نوع اربابرجوعی که به آن ارائه خدمات مینمایند، متفاوت میباشند.
انکوباتورها در گشایش شرکتهای نوپا با پارکهای فناوری تفاوت دارند. پارکهای فناوری، به پروژههای مقیاس بزرگ که شامل همهچیز از شرکت، دولت یا آزمایشهای دانشگاه تا شرکتهای بسیار کوچک را میپوشاند، تمایل دارد. اکثر پارکهای فناوری خدمات کمکی تجاری را که برنامههای انکوباتورهای تجاری ارائه میدهند را ندارند. اکثر پارکهای فناوری، برنامههای انکوباتورها را میپوشانند.
شکل زیر مروری بر روند شکلگیری مراکز رشد تجاری در کشورهای مختلف در طول زمان است که نشاندهنده تغییرات واضحی با گذر زمان در مراکز رشد است.
نقطه آغاز رشد صنعتی از انگلستان است ولی سابقهی آن به ۳۰ سال میرسد.دهه ۱۹۷۰ دوران شکلگیری مراکز رشد میباشد، مراکزی همچون شهرکهای صنعتی، انجمنها، کارگاههای آموزشی و آژانسها، از رشد و توسعهی شرکتها حمایت میکردند. با مرور زمان مراکز رشد در اروپا با پیشروی و اصلاحات مداوم توسعه یافت و در دهه ۸۰ با پدیدار گشتن مراکز تجاری و پارکهای علمی، آنها هم به جمع مراکز حمایتکننده ملحق شدند. در اواخر دهه ۸۰ با توجه به عملکرد مراکز، کمکم ایده مراکز رشد پدیدار گشت. ولی اکنون حدود۴۰۰ مرکز در آمریکای شمالی درحال فعالیت هستند که ۶۵ درصد این مراکز عمری کمتر از ۵سال دارند. در کانادا اولین مرکز رشد در سال۱۹۸۰ دایر گردید و اکنون ۲۵ مرکز رشد درحال حاضر فعالیت میکنند.
امیر باقری
پژوهشگر حوزه کارآفرینی
بانک اطلاعاتی استارتآپهای ICT با جمع آوری اطلاعات مربوط به بیش از یک هزار و ۲۰۰ کسب و کار موفق نوپا با حمایت ستاد توسعه فناوری های اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی ایجاد شد.
به نقل از ستاد توسعه فناوریهای اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، یکی از اهداف این ستاد، فراهم کردن فرصتی برای توسعه و تنوع دادن به زیستبوم استارتآپی اقتصاد دیجیتال کشور است که این هدف که با راهاندازی بانک اطلاعاتی استارتآپی فراهم شده است.
این سایت با جمعآوری اطلاعات مربوط به بیش از یک هزار و ۲۰۰ استارتآپ فعال و موفق ایران و جهان در حوزههای مختلف سعی بر آن دارد برای مخاطبان و علاقمندان این حوزهها الگوهای موفق کسبوکار را معرفی کند تا از این طریق، زمینه ایدهپردازی برای رونق کسبوکارهای ایرانی فراهم شود.
ستاد توسعه فناوریهای اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با حمایت از راهاندازی این بانک اطلاعاتی در تلاش است تا به هدف متنوعسازی زیست بوم استارتآپی دست یابد.
دادهنماهای مرتبط با فناوریهای اولویتدار ستاد توسعه فناوریهای اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی از جمله بلاکچین، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، واقعیت گسترده (افزوده و مجازی)، شهر هوشمند، تولید هوشمند و خانه هوشمند در این سایت تجمیع و گردآوری شده است.
در این سایت حتی به موضوعات مختلف فعالیت استارتآپها از جمله مدیریت پسماند، مدیریت آلودگی هوا، مدیریت آب و خشکسالی، نوآوری اجتماعی، انرژی، گردشگری، سیمان و بتن، معدن، آموزش، بیمه، ورزش و سلامت جسمانی و کشاورزی و سلامت دیجیتال نیز پرداخته است.
در این بانک اطلاعاتی کاربران میتوانند اطلاعات کامل استارتآپ ها را بر اساس موضوع فناوری، مخاطب و مدل درآمدی جستجو کنند. این بانک اطلاعاتی به صورت داینامیک و پویا اطلاعات آخرین و بهترین استارتآپها در هر یک از حوزههای مذکور را به صورت پیوسته و هفتگی به روزرسانی میکند.