مدل‌های فرآیند توسعه محصول جدید: (مدل معروف: STAGE-GATE)

نویسنده : عارفه داودی / پژوهشگر حوزه مدیریت

 

در ادامه بحث NPDدر شماره‌ی قبلی در مورد موفقیت و شکست NPD صحبت شد در این شماره سعی شده تا نمونه‌هایی‌ از مدل‌های توسعه محصول جدید معرفی شوند؛ زیرا علاوه بر تعداد بسیار زیاد آن‌ها شباهت‌هایی نیز بین آن‌ها وجود دارد.

برای مدیریت فرآیند توسعه محصولات جدید مدل‌های زیادی از سوی افراد دانشگاهی و یا کارشناسان شرکت‌ها ارائه شده است. تمامی این مدل‌ها سعی دارند چارچوبی برای کمک به درک فرآیند توسعه محصول جدید به دست آورند. یافته‌های محققین این رشته در طول بیش از چهار دهه نشان می‌دهد که یک مدل جامع برای همه فرآیندهای توسعه محصول که مناسب همه شرکت‌ها و مدیران مسئول آن‌ها باشد و یا از انعطاف و انطباق کامل با شرایط سازمان‌ها برخوردار می‌باشد، وجود ندارد.

• فرایند توسعه محصول جدید از دیدگاه ناسا:
• آنالیز اولیه (فاز اول)
• تعریف (فاز دوم)
• طراحی (فاز سوم)
• عملیات (فاز چهارم)
• فرآیند توسعه محصول جدید از دیدگاه بوزآلن و همیلتون:
• توسعه استراتژی
• توسعه محصول جدید
• تولید ایده
• بازنگری و ارزیابی
• آنالیز کسب‌وکار
• آزمایش
• تجاری‌سازی
• مدل توسعه محصول مرحله- دروازه کوپر (مدل STAGE-GATE):

مدل کوپر یکی از مشهورترین مدل‌های تجاری‌سازی است و به مدل فرآیندی مرحله-دروازه معروف است. دلیل نام‌گذاری این مدل (مرحله-دروازه) این است که در هر یک از فرآیندهای مدل، حتی دقیق‌ترین جزییات نیز تنظیم می‌شوند و درمجموع دارای یک خصوصیت ارگانیک و پویاست. به‌عبارتی‌دیگر فرآیند مرحله-دروازه یک نقشه راه عملیاتی شده برای هدایت پروژه‌های محصولات جدید از مرحله ایده تا مرحله تحویل آن به بازار است. استفاده از این مدل باعث افزایش کارایی و تسریع عملکرد پروژه می‌شود، به‌طوری‌که از پیش، وظایف اصلی هر مرحله را تعیین و به بررسی نتایج پیشرفت می‌پردازد. مشخصه اصلی این مدل تخصیص حمایت‌های توسعه‌ای به‌صورت کارا است، زیرا هر فرآیند شامل مراحل و ورودی‌هایی می‌شود که پیشرفت پروژه را مشخص می‌سازد. کوپر ارائه‌کننده 13 مرحله در یک مدل می‌باشد که درنتیجه جداسازی فعالیت‌هایی نظیر تحقیقات بازار و آنالیز کسب‌وکار می‌باشد.

در این مدل مرحله جایی است که در آن اقدام به وقوع می‌پیوندد و دروازه نیز جایی است که در آن اتخاذ تصمیم در خصوص ادامه با عدم ادامه مسیر توسعه صورت می‌گیرد. مرحله اصلی و نقاط تصمیم‌گیری در مدل مرحله-دروازه عبارت‌اند از:

 

مرحله صفر: ایده‌پردازی	تصمیم اول: غربال ایده
مرحله یک: بررسی اولیه	تصمیم دوم: غربال ثانویه
مرحله دوم: بررسی تفصیلی	تصمیم سوم: اقدام برای توسعه
مرحله سوم: توسعه	تصمیم چهارم: اقدام برای تست
مرحله چهارم: انجام تست و معتبرسازی	تصمیم پنجم: اقدام برای تجاری‌سازی
مرحله پنجم: تولید صنعتی و ورود به بازار

 

شش مرحله مدل کوپر:

1. جمع‌بندی ایده‌ها: جمع‌آوری و ذخیره‌سازی ایده‌ها
2. مفهوم دهی به ایده‌ها: ارزیابی و تجزیه‌وتحلیل فنی، مالی و ارزیابی مقدماتی ایده در بازار
3. انتخاب بهترین ایده: ارائه برنامه مناسب، آزمون برنامه، ارائه برنامه مدیریتی، مالی، برنامه تولید و جلسات منظم بررسی و گزارش‌دهی تیم توسعه محصول
4. توسعه ایده: تنظیم جزئیات برنامه‌ها شامل برنامه بازاریابی، جزئیات برنامه تولید، مالی و آمادگی برای تولید
5. آزمون بازار: برنامه دقیق بازاریابی با آمیخته‌های مناسب، جمع‌بندی تجزیه‌وتحلیل مالی؛ و پیش‌بینی‌های آتی برای محصول در بازار
6. تجارتی کردن: اجرای برنامه بازاریابی منظم برای تولید در بازارهای هدف و تعدیل برنامه‌های قبلی و اجرای برنامه‌های اقتضایی مناسب در طول دوره عمر محصول توسط تیم توسعه

 

 

 

دیگر مدل‌های اجرایی در فرآیند توسعه محصول جدید:

۱-مدل پورتر:

استراتژی رقابتی: شامل اقداماتی برای جذب مشتری، مقاومت در برابر فشارهای رقابتی، تقویت و استحکام موقعیت بازار شرکت، می‌باشد. تعاریف زیادی از استراتژی رقابتی وجود دارد که پورتر در سال 1990 این استراتژی‌ها را در قالب سه استراتژی تمایز، تمرکز و رهبری مطرح کرده است:

۱-۱ استراتژی رهبری هزینه: برتری رقابتی مستمر و پایدار نسبت به رقبا با استفاده از اهرم کاهش هزینه‌ها به‌عنوان مبنایی برای کاهش هزینه‌ها نسبت به رقبا و به دست آوردن سود یا به دست آوردن تفاوت سود بیشتر با توجه به بهای موجود استفاده می‌شود. هدف از این استراتژی کسب برتری در رقابت از طریق تولید محصول با کمترین هزینه ممکن نسبت به رقبا است.

۲-۱ استراتژی‌های تمایز: دومین استراتژی پیشنهادی پورتر ارائه محصولی ویژه است؛ یعنی کسب مزیت رقابتی از طریق تولید محصولی که از دیدگاه مشتریان، در مقایسه با محصولات مشابه دیگر، منحصربه‌فرد باشد.

۳-۱ استراتژی‌های تمرکز: آخرین استراتژی پیشنهادی پورتر تمرکز در بخش معینی از بازار برای محدود کردن دامنه رقابت است. با محدود شدن دامنه فعالیت، امکان متمرکز کردن منابع میسر و یک برتری رقابتی نسبت به رقبا ایجاد می‌شود.

۲-مدل رقابتی آنسف:

این مدل برای استراتژی جانشینی محصول با توجه به مأموریت شرکت در محیط رقابتی پیشنهاد شده است. این استراتژی‌ها به ترتیب عبارت‌اند از:

۱-۲ نفوذ در بازار: این نوع استراتژی برای نفوذ در لایه‌های نفوذ نیافته بازار یا افزایش سهم بازار موجود صورت می‌گیرد.

۲-۲ توسعه بازار: زمانی به کار گرفته می‌شود که مدیران به فکر بازارهای جدید باشند که با تکیه‌بر تحقیقات بازاریابی در مکان‌های دیگر توان عرضه کالا را می‌سنجند.

۳-۲ توسعه محصول: مدیران در شرکت‌ها، با همکاری گروه‌ها و تیم‌های متخصص، برای تغییر در محصول، ایده‌های نو را در توسعه محصولات اعمال می‌کنند که نهایتاً در بسته‌بندی، رنگ و شکل، تغییراتی داده می‌شود یا باعث تغییرات کلی در محصول می‌شود که اغلب این محصولات به بازار فعلی عرضه می‌شوند. این استراتژی توسعه محصول نامیده می‌شود.

۴-۲ متنوع‌سازی: این نوع استراتژی آخرین و ریسک‌پذیرترین استراتژی آنسف است که با توجه به‌شدت رقابت در محصولات مشابه دیگر، توسعه در محصول، مزیت ویژه‌ای برای شرکت‌ها ایجاد نمی‌کند. ازاین‌رو، مدیران تصمیم به تولید محصولات جدید برای بازارهای جدید با توجه به استراتژی‌های ادغام افقی، عمودی، کاهش، ثبات یا سیاست متنوع‌سازی محصول، می‌گیرند.

۳-مدل نقشه راه محصول:

یکی از ابزارهای قدرتمند توسعه محصول است. مدیران هوشمند از این فرایند استفاده می‌کنند تا میان کارها هماهنگی ایجاد کنند و دیدی انتقادی به خط تولید پیدا کنند.

۴-مدل گسترش کارکرد کیفیت:

در فرایند گسترش کارکرد کیفیت در فرایند طراحی محصول با استفاده از تکنیک گسترش کارکرد کیفیت به‌محض شناسایی و تعیین نیازمندی‌های مشتریان نسبت به لحاظ کردن خواسته‌های آن‌ها در طراحی محصول اقدام می‌شود. در فرآیند، خواسته‌های ذهنی مشتریان به زبان فنی- مهندسی در سازمان تبدیل می‌شود.

۵-مدل استراتژی سازگاری محصول جدید با مهارت‌های تحقیق و توسعه‌ای:

یکی از راه‌های ایجاد محصول جدید در شرکت‌ها بهره‌گیری از واحد تحقیق و توسعه است. با توجه به افزایش هزینه‌های مربوط به ایجاد کالاهای جدید، شرکت‌ها ترجیح داده‌اند به‌جای تولید کالاهای جدید، از انواع برندهای موجود تقلید کنند. چنانچه فعالیت‌های تحقیق و توسعه شرکت، چنان قوی باشند که بتواند ایده‌ها و طرح‌های جدیدی ارائه کند به‌احتمال قوی شرکت در مسیر تولید کالاهای جدید موفق خواهد بود. شرکتی که چند طرح تولید محصول جدید را در اختیار داشته باشد، طرحی را با موفقیت به مرحله تولید می‌رساند که متناسب با فعالیت‌ها و توانایی‌های تحقیق و توسعه‌ آن شرکت باشد. شرکتی که فعالیت‌های تحقیق و توسعه خود را فقط در حد بهبود محصول متمرکز کرده باشد، شاید اقدام به طراحی محصولی کاملاً جدید را محال بداند.

در پایان براساس مطالعه­ای که به‌تازگی روی فرایند توسعه­ی محصولات جدید در منابع مختلف صورت گرفت، نزدیک به 60% از شرکت­ها از فرایند مرحله – دروازه کوپر برای هدایت فعالیت­های توسعه­ای خود درزمینه‌ی محصولات جدید بهره می­برند.

 

 

کسب و کار با یک آمپول به افراد تزریق نمی‌شود!

عضو هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر با بیان اینکه جوانان امروز تصور می کنند کسب و کار با یک آمپول به افراد تزریق می شود، افزود: کارآفرین از مشق و درس متولد نمی شود.
داوود فدایی با بیان اینکه بخش اعظم افراد جامعه دنباله رو دیگران هستند و بخش اندکی ایده های کارآفرینی دارند، گفت: «12درصد افراد ریسک پذیر نبوده و ایده ای ندارند ولی دارای مهارت می باشند.»
وی تصریح کرد: «یک درصد افراد جامعه ریسک پذیر بوده و مهارت و توان نوآوری را دارا می باشند.»
فدایی ادامه داد: «در گذشته با آموزش افراد را به کارآفرین تبدیل می کردند. این افراد فاقد توان نوآوری بودند. لذا امروز کسب و کارهایی می بینیم که اگر فاقد نوآوری باشند، تنها سه ماه عمر می کنند.»
وی با بیان اینکه از درس و کتاب کارآفرین استخراج نمی شود، گفت: «یک مدرسه کارآفرینی اگر از درس و کتاب سودی می برد که اقدام به درس دادن نمی کرد.»
فدایی افزود: «در خارج کشور ابتدا تست های روانشناسی از کارآفرین می گیرند تا مشخص شود آیا جز یک درصد جامعه که دارای مهارت و ایده هستند، قرار دارد یا خیر!»
وی با بیان اینکه جوانان امروز تصور می کنند کسب و کار با یک آمپول به افراد تزریق می شود، افزود: «کسب و کار دقیقا مانند کاشت، داشت و برداشت است.»
فدایی با علام اینکه 90درصد آموزه های دانشگاهی برای بیزینس متناسب نیست، افزود: «این آموزش متناسب با بازار کار نیست. از طرفی نوآوری نیازمند خلاقیت است.»
سیدحسین حسینی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر مطالعات سیستمی مراکز رشد و نوآوری در کنار پارک های علم و فناوری را منجر به تبدیل ایده به کسب و کار دانست و افزود: «اگر دانشگاه ها خدمات یکپارچه ارائه دهند، به توسعه کسب و کار بسیار کمک می کند.»
وی نخ تسبیح کارآفرینی را ناظر بر هسته هدایت گری در دانشگاه دانست و افزود: «دانشگاه باید شرکت های بزرگ را وارد اکوسیستم خود کرده و کارآفرینی را هدایت و راهبری نماید.»
حسینی ادامه داد: «اگر هر جز بدرستی کار نکند، دانشگاه تنها به محل نمایشی برای مرکز رشد تبدیل می شود.»
وی ادامه داد: «اساتید دانشگاه و تیم آموزشی باید مقالات موضوعی را طی چندین سال بررسی کرده تا شکافی تحقیقاتی بیابند و بعد اقدام به کاری پژوهشی کرده و مقاله ای چاپ کنند. حال این استاد دانشگاه چه زمانی می تواند سراغ صنعت برود؟»
همچنین فرشید عبدی، عضو هیئت علمی دانشکده مهندس صنایع و سیستم های دانشگاه آزاد اسلامی تجاری سازی علم را از اقدامات مهم دانشگاه ها برشمرد و گفت: «بیماری مقاله نویسی را نمی توان کنار گذاشت اما باید بدانیم هیچ رویه ای در حوزه علم بهتر و کاربردی تر از یک تئوری خوب نیست!»
وی با بیان اینکه حتی اگر وارد صنعت می شویم، بدون داشتن تئوری و دانش وافی موفق نخواهیم شد، افزود: «دهه 60 بدلیل رشد جمعیت دانشگاه ها پر شد از کلاس و به مدارس بزرگی تبدیل شد و نتیجه منفی این روند را در نرخ های اقتصادی دیدم.»
عبدی با بیان اینکه برای تولید علم، صنعت و دانشگاه باید بهبود پیدا کرده باشد، گفت: «آنقدر که مقاله نوشته ایم، حوزه صنعت دچار بهبودی نشده است.»
در ادامه جعفر کرمی، مدیرعامل صندوق حمایت از توسعه کشاورزی با بیان اینکه دانشگاه های نسل سه هنوز در کشور بخوبی پیاده سازی نشده، گفت: «طرح کاراد موضوع کارآفرینی را از منظر رفع معضل بیکاری نگریسته است.»
وی ادامه داد: «امروزه شرایط اشتغال برای فارغ التحصیلان فراهم نیست؛ لذا طرح کاراد در نظر گرفته شده است تا بحث بیکاری فارغ التحصیلان مرتفع شود.»
کرمی با اعلام اینکه کارآفرینی در کشورمان باید همچون ژاپن به فرهنگ تبدیل شود، افزود: «در یک سیر منطقی اگر حتی یک کودک احساس کرد کارآفرین موفقی خواهد شد، نباید اجباری برای ورود به دانشگاه داشته باشد.»
وی افزود: «امروز کارآفرینی به فرهنگ تبدل نشده و قبل از هر اقدامی این روند باید در جامعه پیاده ساز شود.»

معرفی کتاب اقتصاد خرد به زبان ساده. نویسندگان: امیر آزاد ارمکی و دکتر معصومه شجاعی

 

جهت آشنایی با کتاب کلیات علم اقتصاد به زبان ساده از زبان نویسندگان این کتاب از طریق لینک ذیل با ما در ارتباط باشید

http://m.aparat.com/v/OeHEj

سخن نویسندگان

مطالب كتاب حاضر در پي چند سال مطالعه و تدريس درزمینه اقتصاد خرد براي رشته‌های اقتصاد،مديريت و حسابداري در دانشگاه‌ها جمع‌آوری و تدوین‌ شده است. هدف از تدوين کتاب حاضر،كمك به افزايش سطح يادگيري دانشجويان رشته‌های اقتصاد،حسابداري ،مديريت و ساير پژوهشگران حوزه اقتصاد است. در نگارش اين مطالب، از منابع اصلي و کتب  اساتيد بزرگ علم اقتصاد خرد در سطح بین‌المللی استفاده‌شده است و بی‌تردید نويسندگان خود را مديون اين اساتيد ارزشمند می‌دانند.

مطابق روال کتب اقتصاد خرد، ابتدا مفاهيم اصلی اقتصادي مطرح و سپس به مفهوم عرضه و تقاضا پرداخته‌ شده است. در ادامه با طرح مسئله کشش‌ها و مطلوبيت، به رفتار مصرف‌کنندگان اشاره‌ شده است. فصل پنجم و ششم کتاب حاضر به رفتار توليدكنندگان از بعد هزینه‌ها و درآمدهاي توليد و درنتیجه شکل‌گیری بازارهاي رقابت و انحصار در فصل هفتم اشاره می‌کند. هر فصل علاوه بر توضيح مسائل و ارائه و اثبات فرمول‌ها ،چند تمرين جهت تثبیت این مطالب، در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد.

بخوابید و پول در بیاورید

آخرین آرزوی بشر هم برآورده شد. تا همین چند سال پیش فقط هنگام بیداری و فعالیت میشد به پول درآوردن امید داشت. اما در دنیای امروز شما حتی وقتی خواب هستید هم می توانید فعال باشید. نگران نباشید نیازی نیست که از خواب بیدار شوید و یا حتی یک سانتی متر از رختخواب‌تان دور شوید. اینترنت، یار و غم‌خوار بشر امروز، این امکان را ایجاد کرده که شما در هر شرایطی درآمد کسب کنید. دنیا امروز دنیای 9 تا 5 قدیم نیست. پس شما هم باید خودتان را با این دنیای جدید 24/7 وفق دهید. ولی انسان هر چقدر هم که پیشرفت کند باز هم انسان است و محدودیت‌های زیادی دارد مثل خستگی جسم و روح. با ما همراه باشید تا به شما بگوییم چگونه می‌توانید در حال استراحت پول در بیاورید.

1.در بورس سرمایه‌گذاری کنید

حتما در فیلم‌ها اشخاصی را دیده‌اید که کنار یک صفحه نمایش بزرگ جمع شده‌اند و هر چند ثانیه یک بار فریاد می‌زنند؟ این تصویری جذاب از بورس است که در ذهن همه نقش بسته است. به علاوه فکر می‌کنیم فقط کسانی در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند که ثروتمندند. چیزی که باید بدانید این است که اگر فوت و فن‌های سرمایه‌گذاری در بورس را یاد بگیرید با پول کم هم می‌توانید شروع کنید. امروزه به لطف اینترنت می‌توانید همه‌ی اطلاعات لازم را کسب کنید. به این ترتیب حتی زمانی که هیچ‌کاری نمی‌کنید سهام شما در بورس برای‌تان پول ایجاد می‌کند.

2.معلم شوید

دوست دارید شب‌ها تدریس کنید؟ مسلما نه. همه دوست دارند شب‌ها بخوابند. اما این همه‌ی ماجرا نیست. هر فرد حداقل در یک زمینه تخصص و مهارت دارد. امروزه سایت‌هایی هستند که تمرکزشان روی آموزش است. آن‌ها معمولا ویدیوهای آموزشی را از مدرسان می گیرند و در اختیار کاربر قرار می‌دهند البته پولی. پس تنها کاری که باید بکنید این است که سری ویدیوهای آموزشی خود را تهیه کنید و در این سایت‌ها قرار دهید. به این ترتیب در هر زمانی از شبانه‌روز کاربران برای ویدیوی شما پول پرداخت می‌کنند. یکی از سایت‌ها خوب در این زمینه سایت فرانش است.

.اجاره دهید

اگر خیلی پول‌دار هستید و یک یا چند خانه‌ی ویلایی دارید می‌توانید پول‌دارتر هم بشوید. کافی است زمان‌هایی که از خانه‌های دیگرتان استفاده نمی‌کنید آن‌ها را اجاره دهید. شاید شما سرمایه‌ای دارید اما در عین حال اهل ریسک و راه‌اندازی کسب و کار نیستید. پس می‌توانید یک خانه نقلی بخرید و آن را اجاره بدهید البته با قیمت منصفانه!

4.در اینترنت فروشگاه بزنید

مغازه‌های شهرتان معمولا چه ساعتی تعطیل می‌کنند؟ آن‌ها درست از زمانی که کرکره‌شان را پایین می‌کشند دیگر درآمدی ندارند. ولی فروشگاه‌های اینترنتی 24 ساعته باز هستند چون اینترنت 24 ساعته باز است. غیر ممکن است که شما وارد سایتی مثل آمازون شوید و بگویند که ما شب‌ها بسته‌ایم. ولی آیا صاحبان این فروشگاه‌های اینترنتی شب‌ها نمی‌خوابند؟ شاید یک یا دو شب نخوابند اما بالاخره خستگی آن‌ها را به زانو درمی‌آورد. شما هم اگر یک فروشگاه اینترنتی داشته باشید هنگام خواب هم عده‌ای ( همان کارمندان‌تان) سایت را می چرخانند و سرمایه‌تان بیش‌تر و بیش‌تر می‌شود.

5.هنرمند شوید

هنرمند هستید؟ اصلا نگران پول نباشید. دوره‌ای که هنرمندها جزو اقشار کم درآمد بودند به پایان رسید و البته باز هم به لطف اینترنت. اگر همیشه قلم خوبی داشته‌اید و از نوشتن خوشتان می‌آید کتاب بنویسید و آن‌ها را آنلاین بفروشید. اگر صدای خوبی دارید می‌توانید خواننده شوید و آهنگ‌های‌تان را بفروشید. البته توجه داشته باشید که هیچ‌کدام از این کارها راحت نیستند. اما زمانی که شما در آن‌ها حرفه‌ای شدید می‌توانید به راحتی از حرفه هنری تان پول در بیاورید؛ در همه‌ی ساعت‌های شبانه روز حتی روزهای تعطیل.

6.علاقه‌تان را به وبلاگ تبدیل کنید

عاشق اسکی روی یخ هستید؟ خب شما تنها نیستید. می‌توانید وبلاگی راه بیاندازید و مطالب دلخواه‌تان را در آن بنویسید. با گذشت زمان وبلاگ شما رشد می‌کند و مخاطبان زیادی پیدا می‌کنید. در این زمان می‌توانید شروع به پذیرش تبلیغات در سایت‌تان کنید یا حتی بعضی از مطالب را پولی کنید. انتخاب با خودتان است.
راه های پول در آوردن بی‌شمار است چه در خواب و چه در بیداری. اگر واقعا به دنبال درآمد بیش‌تر هستید راه‌تان را پیدا کنید و همین حالا شروع کنید.

نویسنده: محمد مرتجی – مدیر اینفو

کارخانه نوآوری آزادی،‌ کارخانه استارت‌آپ‌سازی

 

همیشه وقتی صحبت از کارخانه می‌شود، وسایل و تجهیزاتی مثل چرخ دنده و ابزار و ماشین آلات سنگین به ذهن می‌آید اما اینجا خبری از این چیزها نیست. اینجا قرار نیست ابزارهای سنگین ببینیم و صدای به هم خوردن قطعات را بشنویم. خط تولید این کارخانه فکر و ایده جوانان است. ذهن انسان‌ها قرار است در بستر این کارخانه شکوفا و منجر به محصول شود.

از درب نگهبانی که رد می‌شویم اولین چیزی که توجه را به خود جلب می‌کند سوله‌های مرتب و مکانیزه هستند. در چند قدمی سوله‌ها نیز سازه جالب ۲۰-۳۰ متری وجود دارد که در بالای آن لوله‌های نامنظم و به هم چسبیده‌ای قرار گرفته‌اند.

از کنار این سوله‌ها و سازه نمادین، جوان‌های کوله به دوش در رفت و آمد هستند یا روی صندلی‌های روبروی سوله‌ها با یکدیگر گفتگو می‌کنند.

وارد سوله اول که می‌شویم فضای بزرگی دیده می‌شود که وسط آن پر از میزهای شش، هشت و ۱۲ نفره است. مبل‌های رنگی رنگی در گوشه و کنار، صندلی‌های استراحت، اتاقک‌های شیشه‌ای به اصطلاح اتاق تلفن و سالن‌های جلسات نه چندان رسمی نظر هر کسی را به خود جلب می‌کند.

دیوارهای شیشه‌ای و غیر شیشه‌ای که میزها را از هم جدا می‌کنند هم، شکل و شمایل جدیدی دارند؛ روی یکی از دیوارها نوشته «گوشه امنی برای تجربه، ساختن و یادگرفتن»…

در سوله دیگری از این کارخانه هر روز جشن می‌گیرند! دلیل این جشن‌ها را که جویا می‌شوم می‌گویند: «هر روز را جشن می‌گیریم انگار روز اول کاری ماست تا با همان انگیزه روز اول کار کنیم». پشت هر اتاق جلسه‌ای تذکرات خودمانی نوشته؛ «من بعد از اتمام کارم درب را می بندم؛ من بعد از استفاده از اتاق، زباله ها را در سطل زباله می‌اندازم؛

من در این اتاق جلسه با صدای بلند صحبت نمی‌کنم و …». در این سوله هر یک از اتاق‌های جلسات با نام‌های یکی از استان‌های کشور نامگذاری شده؛ سالن خلیج فارس؛ سالن دورود؛ سالن آذربایجان؛ سالن سیستان؛ سالن خوزستان؛ انگار علاوه بر آدم‌ها به در و دیوار هم توجه می‌شود و همه اشیا هم شناسنامه دارند.

این دانشجوها طوری اینجا در کنار هم جمع شده‌اند و ایده‌های خود را با انرژی وسط می‌گذارند که انگار در مسیر حرکتشان «نمی شود»، «نمی توانیم» و «نداریم» و … وجود ندارد.

اینجا با ۶ سوله و یک سازه «کارخانه نوآوری» است؛ کارخانه‌ای که قبلاً در آن الکترود می‌ساختند. آن لوله‌های روی سازه که در ابتدا به آن اشاره کردیم الکترودهایی در مقیاس بزرگ هستند؛ اما در اصل این الکترودها سمبلی از محققان کشور هستند که با هم افزایی و در کنار یکدیگر قرار گرفتن، برای رسیدن به یک هدف مشخص تلاش می کنند».

 

کارخانه نوآوری چگونه شکل گرفت

کارخانه الکترودسازی مدت زمان زیادی بلا استفاده مانده بود که بالاخره تغییر کاربری داد و از مرداد ۹۷ به کارخانه نوآوری و شعبه اول پارک فناوری پردیس تبدیل شد.

 

این کارخانه ۶ هزار متری که در اختیار شتابدهنده ها و تیم‌های مختلف قرار گرفته نزدیک میدان آزادی است؛ هر یک از سوله‌های هزار متری متشکل از تیم‌های استارت آپی به فاصله‌های نزدیک در کنار هم قرار گرفته‌اند.

تیم‌ها در حوزه‌های فناوری اطلاعات، الکترونیک سلامت، گیم، تولید محتوا، نوآوری‌های بیمه‌ای و مالی، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا، نانوداروها، معماری و زندگی شهری، گردشگری و توریسم فعالیت می‌کنند. این کارخانه ظرفیت ۲۵۰۰ نفر را دارد و می‌تواند ۵۰۰ تیم و شتابدهنده را در دل خود جای دهد؛

اما در حال حاضر که نوپاست هزار نفر در قالب ۱۵۰ تیم استارتاپی در این کارخانه فعالیت می‌کنند.

مهدی عظیمیان زواره، مدیر کارخانه نوآوری آزادی (شعبه اول پارک فناوری پردیس) چگونگی تغییر کاربری را اینگونه توصیف می‌کند: «این کارخانه با همکاری بین پارک فناوری پردیس و یک شتابدهنده (به عنوان شریک پارک فناوری پردیس) به وجود آمده و تغییر کاربری داده است؛

شتابدهنده به دنبال فضایی بود که تیم‌های استارت آپی و تحت مدیریت خود را در مکانی مستقر کند. این موضوع را با پارک پردیس در میان گذاشت تا تحت مدل شعبه‌های بعدی پارک این کار انجام شود.

با توجه به اینکه پیش از اینها آیین نامه‌ای بابت ایجاد شعبه‌های پارک فناوری پردیس وجود داشت و از سوی دیگر لازم بود که فضایی برای فعالیت استارت آپها خارج از پارک به وجود بیاید؛ در همین راستا تصمیم گرفته شد که فضای اختصاصی برای حضور و فعالیت شتابدهنده ها و استارت آپها فراهم شود.

در ارزیابی صورت گرفته از اماکن بلااستفاده در بخش‌های مختلف شهر و بیرون تهران برای استقرار تیم‌های استارت آپی، کارخانه الکترودسازی انتخاب و در ادامه هم با مالک این کارخانه متروکه قراردادی منعقد شد».

این مکان علیرغم اینکه بیش از یک سال از فعالیت آن می‌گذرد، اما به تازگی توسط رئیس جمهور افتتاح رسمی شده دلیل آن را از مدیر کارخانه جویا شدیم.

وی در پاسخ به این پرسش ما گفت: «برای افتتاح رسمی کارخانه لازم بود که تیم‌ها مستقر شوند و سپس افتتاح صورت گیرد از این رو یک سال و اندی گذشت تا به مرحله افتتاح رسمی برسد.»

 

شرق و غرب تهران؛ لوکیشن فعالیت کارآفرینان

وی همچنین درباره انتخاب محل این کارخانه گفت: «به دلیل اینکه پارک فناوری پردیس در شرق تهران است و امکان پوشش این قسمت از شهر برای تیم‌ها وجود دارد؛ غرب گزینه خوبی برای فعالیت استارت آپها بود. با توجه به اینکه، کارخانه دسترسی خوبی به فرودگاه، مترو، میدان آزادی، دانشگاه‌های مطرح کشور دارد باعث شد که جذابیتی برای ادامه کار باشد.

اینکه محققان از هر جای تهران با وسایل حمل و نقل عمومی به این کارخانه دسترسی پیدا می‌کنند، خود یکی از دلایل برای انتخاب این مکان بود.»

مدیر کارخانه نوآوری آزادی می‌گوید: «در پارک فناوری پردیس فرصت کمتری برای صاحبان ایده فراهم شده بود و در ۱۸ سال فعالیت پارک، همواره از شرکت‌هایی حمایت می‌شد که به یک کسب و کار پایداری رسیده باشند؛

به همین دلیل کمتر فضایی برای کسانی که در مرحله ایده هستند وجود داشت و در پارک هم این موضوع از قبل پیش بینی نشده بود؛ لذا با این فلسفه که شعبه بعدی پارک به کسانی که صاحب ایده هستند اختصاص پیدا کند، کارخانه نوآوری به وجود آمد».

 

هزینه‌های کارخانه به عهده کیست؟

با وجود اینکه مدیریت این کارخانه بر عهده پارک فناوری پردیس است ولی هزینه هر شتابدهنده به عهده کارخانه نیست؛ هر یک از شتابدهنده ها در حوزه‌های مختلفی کار می‌کنند و به تبع آن نیاز به فضاهایی دارند که خودشان طراحی می‌کنند برخی از مجموعه‌ها نیاز به اتاق تمیز و برخی از آنها نیاز به آزمایشگاه و.. دارند که خودشان این مکان‌ها را برای استارت آپها تعبیه می‌کنند.

در واقع چون هر یک از شتابدهنده های کارخانه که فضایی را برای استقرار تیم‌هایشان در اختیار دارند بر اساس نیازها و سلیقه خود، اقدام به بازسازی می‌کنند هزینه‌ها پای خودشان است.

از صحبت‌های مدیر کارخانه این چنین می‌توان برداشت کرد که بخشی از هزینه‌های کارخانه و درآمد آن از اجاره شتابدهنده ها به کارخانه تامین می‌شود و همچنین این شتابدهنده ها هزینه‌های مشترک و مصارف عمومی از جنس شارژ را خود پرداخت می‌کنند. در واقع بیشتر هزینه‌ها بین شتابدهنده ها توزیع می‌شود.

استارت آپ سازی کارخانه

عظیمیان مدیرکارخانه معتقد است: «برای اینکه کارخانه نوآوری محلی برای ماندن شرکتها نشود، مزایای کمتری به استارت آپها اختصاص می‌دهند؛ شاید بتوان گفت هفتاد درصد از صددرصد حمایت‌های پارک فناوری را تیم‌های مستقر در کارخانه دریافت می‌کنند.
این می‌تواند محرکی باشد که بعد از سه سال، وقتی یک تیم استارت آپی به یک مرحله‌ای از رشد رسید، بتواند در پارک فناوری پردیس مستقر شود و تداوم توسعه خود را آنجا دنبال کند.

پارک فناوری پردیس انگیزه‌ای برای ادامه حیات استارت آپهاست و این کارخانه استارت آپ سازی است؛ افرادی که ایده‌های خوب دارند در قالب یک تیم استارت آپی در کارخانه گرد هم می آیند و در راستای رسیدن به نتیجه مطلوب فعالیت می‌کنند.

در اصل این کارخانه استارت آپ سازی است؛ افرادی که ایده‌های خوب دارند در قالب یک تیم استارت آپی در کارخانه گرد هم می آیند و در راستای رسیدن به نتیجه مطلوب فعالیت می‌کنند در اصل خروجی کارخانه شرکتهای آماده بزرگ شدن هستند که می‌توانند در پارک پردیس به صورت دائمی فعالیت کنند.

این کارخانه نوپاست. همه سوله‌ها به ظرفیت کامل نرسیده‌اند و هنوز کارشان به اوج نرسیده و برخی از شتابدهنده ها در مرحله فراخوان هستند.»

جوانانی که دور یک میز خیره در لپ تاپ، خنده بر لب کار می‌کنند، همه و همه ایده‌هایی در ذهنشان است که در حال پیاده سازی هستند؛ به نظر می‌رسید که رده سنی، زیاد برای حضور در کارخانه لحاظ نشده ولی معمولاً افراد از ۱۸ تا ۳۰ سال فعالیت می‌کنند؛ می‌توان گفت جوانان زیر سی سال در این مجموعه بیشتر فعالیت می‌کنند.

در مورد مدرک تحصیلی هم می‌توان گفت که غالباً افراد دانشجو و فارغ التحصیل کارشناسی و ارشد هستند. در حال حاضر خیلی از افراد تیم‌ها همزمان با تحصیلشان، در کارخانه حضور می‌یابند که این جذاب و ارزشمند است.

 

شرط زنده ماندن طرح‌ها و تیم‌ها

 

تیم‌ها باید قبل از استقرار در هر مکانی که قرار است محلی برای همکاری و تلاش برای رسیدن به یک ایده باشد دارای ویژگی‌هایی باشند؛ هر جایی قانونی دارد و قانون کارخانه هم همین است که تیم‌های مستقر در کارخانه باید یک سری ویژگی‌هایی داشته باشند.

دکتر رضا کلانتری نژاد کسی که شریک پارک فناوری پردیس است و اولین شتابدهنده را در این کارخانه راه اندازی کرده درباره شرایطی که تیم‌ها را به محصول می‌رساند می‌گوید :«۴ سرمایه در اختیار استارت آپها قرار می‌گیرد تا بتوانند ایده خود را به محصول تبدیل کنند و زنده بمانند.

سرمایه مادی، سرمایه نمادین و اعتباری، سرمایه اجتماعی، سرمایه دانشی. عمدتاً تیم‌هایی زنده می‌مانند که به کار خود علاقمند هستند و آرزوی تحقق آن را با تلاش دارند.»

مدیر شتابدهنده و شریک پارک فناوری پردیس در مورد ایده‌های افراد می‌گوید: «طرح هایی که چند وجهی هستند و تمام عوامل کسب و کار را دارند معمولاً زنده می‌مانند؛ باید جهان بینی اولویتشان باشد یعنی اینکه ایده پرداز با تیمش می‌خواهد چه تاثیری در جامعه بگذارد. باید اعضای تیم‌ها همواره فرصت طلب باشند و از فرصت‌هایشان بهره ببرند.

از طرف دیگر باید تیم‌ها خوب باشند و اگر تیم خوب نباشد یک ایده خوب را خراب می کنند».

وی همچنین می‌گوید: «چنین کارخانه‌هایی مکان‌هایی شبیه جنگل‌هایی هستند که گونه‌های نادر در آنها رشد می‌کنند. نمی‌دانیم بعداً به کار می آیند یا خیر. شاید در میان هزاران گونه، لوبیای سحرآمیزی بیرون بیاید. در واقع شتابدهنده ها در کارخانه از گونه‌های نادری که نمی‌دانیم چه هستند مراقبت می‌کنند بلکه بعد از گذشت زمان به نتیجه برسد.»

 

این حرف‌ها نشان می‌دهد که تیم‌ها واقعاً باید روحیه شریک شدن و کار گروهی را داشته باشند؛ ظرفیت رشد داشته باشند و خودمحور نباشند؛ کمک گرفتن و یاد گرفتن از اهدافشان باشد و برایشان ایده مهم‌تر از پول باشد. در فعالیت استارت آپ ها، مهم تیم خوب است؛ تیم‌های خوب ایده‌های نه چندان قوی را هم می‌توانند به سرانجام برسانند اما ممکن است یک ایده عالی توسط یک تیم ضعیف به نتیجه نرسد.

 

شرط زنده ماندن تیم‌های کارخانه‌ای که حول محور استارت آپها فعالیت می‌کنند، داشتن یک ایده جذاب و خوب است که بعداً به زندگی مردم وارد شود و کیفیت آن را تحت تاثیر قرار دهد.

 

نحوه سرمایه‌گذاری روی طرح‌ها

یکی از مدیران مجموعه‌های حاضر در کارخانه نوآوری درباره شرایط همکاری با تیم‌های استارت آپی می‌گوید: «شتابدهنده ها، بعد از یک فراخوان طرح‌های ارائه شده را بررسی می‌کنند و در نهایت طرحی که پیش بینی می‌شود بازار مناسب و امکان اجرا دارد و در آن از نوآوری استفاده شده را انتخاب می‌کنند؛ بعد از پالایش، تیم‌ها وارد فرایند شتابدهی می‌شوند و بر اساس قراردادی، میزان سرمایه گذاری و تعهد تیم‌ها مشخص خواهد شد».

 

یکی از مزیت‌های کارخانه این است که خط و مشی برای سرمایه گذاری وجود ندارد و سرمایه‌گذار بر اساس معیارهایی که دارد از یک طرح حمایت می‌کند.

مدیر کارخانه نوآوری نیز در خصوص سیکل پیش از انتخاب تیم‌ها می‌گوید: «در ابتدا هم ممکن است یک سیکل پیش شتابدهی تعریف شود که معمولاً یک تا دو ماهه است؛ اکثر آموزش‌ها و مهارتهایی که باید تیم‌ها داشته باشند آموزش داده می‌شوند.

ولی تیم‌ها، بعد از این دوره وارد مرحله جدی می‌شوند و رسماً کار خود را بر اساس قراردادی که با شتابدهنده منعقد کرده‌اند آغاز می‌کنند. در این قرارداد پکیج تامین مالی، زمان تحویل محصول، خدمات، مشاوره و … مشخص می‌شود. همچنین مشخص می‌شود که شتابدهنده چند درصد سهام داشته باشد.»

معمولاً تیم‌ها تخمین می‌زنند که طرحشان چه میزان هزینه لازم دارد و شتابدهنده با معیارهایی می‌سنجند که چه میزان از تیم حمایت کند؛ ولی اگر بخواهیم عددی ذکر کنیم حمایت‌های مستقیم مالی حدوداً مبلغ ۳۰ تا ۵۰ میلیون و یا بیشتر خواهد بود. بعد از انعقاد قرارداد، تیم‌ها فعالیت خود را در کارخانه آغاز می‌کنند؛ این تیم‌ها اکنون در حال فعالیت هستند زیرا به تازگی کار خود را شروع کرده‌اند. وقتی محصولی از حالت ایده در بیاید و بخواهد وارد بازار شود و به درآمدزایی برسد باید هزینه بیشتری صرف موضوع شود. این هزینه را برخی مواقع خود شتابدهنده ها تامین می‌کنند و مبلغی را می‌دهند و در قبال آن، سهام را بیشتر می‌کنند.

اما یک زمانی هست که شتابدهنده به دنبال سرمایه گذار می‌گردد و رویدادی را تحت عنوان «دمو دی» برگزار می‌کند تا سرمایه گذاری برای طرح پیدا شود؛ از این طریق شتابدهنده بعد از پیدا کردن یک سرمایه گذار، سهم خود را به آن می‌فروشد. در واقع شتابدهنده متعهد است که طرح را یا خود یا به واسطه سرمایه گذار به نتیجه برساند؛ شتابدهنده هر رویدادی را برای معرفی طرح به بازار و سرمایه گذار برگزار می‌کند تا تیم‌ها بتوانند حاصل فعالیتشان را ببینند.»

منبع خبر : مدیر اینفو