توسعه دانش کارآفرینی در دانشگاه جهت ارتقاء سطح آگاهی دانشگاهی

دانشگاه پنسیلوانیا- آمریکا

University of Pennsylvania

پنسیلوانیا در منطقه شمال شرقی ایالات‌متحده آمریکا واقع شده است و چهار فصل و آب‌وهوای قاره‌ای مرطوب دارد که در اکثر مناطق ایالت برقرار است (اما با طیف وسیعی از آب‌وهوای سرد به‌ویژه در مناطق کوهستانی آن). عمده شهرهای مرکزی (پرجمعیت) پنسیلوانیا شامل فیلادلفیا، پیتسبورگ، وهم‌آور، آلن‌تاون و پایتخت آن هریسنبورگ می‌باشند. دانشجویان بین‌المللی در پنسیلوانیا فرصت یادگیری در برخی از قدیمی‌ترین و معتبرترین کالج‌ها و سیستم‌های دانشگاه‌های دولتی کشور (ازجمله سیستم بسیار معتبر دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا که دارای بیش از ۲۰ دانشگاه در سراسر کشور است) را دارند تا از آن لذت ببرند. پنسیلوانیا به‌تنهایی بیش از ۱۰۰ کالج  چهارساله دارد. دانشجویان بین‌المللی که به مطالعات آموزش پزشکی علاقه‌مندند اغلب به فیلادلفیا می‌روند، زیرا آنجا محل برجسته‌ترین دوره‌های آکادمیک در این زمینه است.

دانشگاه پنسیلوانیا (University of Pennsylvania)، مشهور به یو. پن (UPenn)، دانشگاهی واقع در ایالت پنسیلوانیای آمریکا است. این دانشگاه از قدیمی‌ترین و معتبرترین دانشگاه‌های آمریکا و جهان به‌حساب می‌آید که در شهر فیلادلفیا قرار دارد، در سال ۱۷۴۰ توسط بنجامین فرانکلین تأسیس شد و اولین دانشگاه آمریکایی بود که هم رشته‌های کارشناسی و هم کارشناسی ارشد را ارائه می‌داد. این دانشگاه ازلحاظ قدمت، چهارمین دانشگاه قدیمی آمریکا محسوب می‌شود و دارای ۲۴ واحد آموزشی در سطح ایالت است. در رده‌بندی دانشگاه‌های عمومی در سطح کشور آمریکا توسط U.S.NEWS، این دانشگاه در رتبه ۴۸ قرار دارد. تعداد دانشجویان این دانشگاه از ۸۴۰۰۰ نفر فراتر می‌باشد که در واحدهای مختلف آموزشی این دانشگاه مشغول تحصیل می‌باشند و به همین علت دانشگاه جزو ۱۰ دانشگاهی است که دارای بالاترین شمار دانشجو در آمریکا می‌باشد. تعداد رشته‌هایی که در دانشگاه به دانشجویان ارائه می‌گردد بالغ‌بر ۱۶۰ رشته می‌باشد.

در ۱۰ سال اخیر، ۹ نفر از استادان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه پنسیلوانیا موفق به کسب جایزه نوبل شده‌اند و در سال ۲۰۱۰ این دانشگاه در بین پنج دانشگاه برتر تحقیقاتی آمریکا جای گرفت.

از دانشکده‌های این دانشگاه می‌توان به دانشکده هنر و علوم، ارتباطات، دندانپزشکی، طراحی و نقشه‌کشی، مهندسی، آموزش، حقوق، پرستاری، پزشکی، علوم سیاسی، دامپزشکی و تجارت وارتون اشاره نمود. اکثر دانشکده‌های دانشگاه در رتبه‌های 1 تا 5 قرار دارند؛ به‌عنوان‌مثال دانشکده پرستاری این دانشگاه در طی سال‌های متوالی در رتبه‌های 1 تا 3 قرار می‌گرفت و یا رشته‌های مهندسی که در رتبه پنجم و دانشکده‌های پزشکی، دندانپزشکی و دامپزشکی که در میان 10 دانشکده برتر امریکا قرار دارند.

طبق گزارش U.S. News & World Report، در سال ۲۰۱۲، یو. پن رتبه ‌پنجم را در میان همه‌ دانشگاه‌های آمریکا به خود اختصاص داد و یکی از گزینشی‌ترین دانشگاه‌های ایالت پنسیلوانیا است.

از فارغ‌التحصیلان این دانشگاه می‌توان به افراد زیر اشاره نمود:

• دونالد ترامپ: چهل و پنجمین رئیس‌جمهور ایالات‌متحده امریکا، فارغ‌التحصیل در رشته اقتصاد
• ایوانکا ترامپ: دختر چهل و پنجمین رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا، فارغ‌التحصیل در رشته اقتصاد
• وارن بافت: کارآفرین، بازرگان، سرمایه‌گذار و نیکوکار آمریکایی دارای مدرک کارشناسی‌ارشد اقتصاد از دانشگاه پنسیلوانیا
• ایلان ماسک: مهندس، مخترع، تاجر در صنایع پیشرفته و بنیان‌گذار شرکت تسلا موتورز و فارغ‌التحصیل کارشناسی اقتصاد
• آنیل آمبانی: کارآفرین، سرمایه‌گذار و مدیر ارشد اجرایی هندی
• محمت آز: پزشک و جراح قلب ترک‌تبار، فارغ‌التحصیل دانشگاه پنسیلوانیا

دانشکده وارتون، قدیمی‌ترین دانشکده‌ کسب‌وکار جهان است که با دارا بودن بیشترین اعضای هیئت‌علمی، به‌عنوان سومین دانشکده برتر جهان در ارائه‌ برنامه‌ MBA معرفی‌ شده است.

دانشکده وارتون دانشگاه پنسیلوانیا (Wharton School of the University of Pennsylvania) اولین دانشکده تخصصی کسب‌وکار جهان است که در سال ۱۸۸۱ با سرمایه‌گذاری جوزف وارتون تأسیس شد که مؤسسه‌ای خصوصی است که در رده‌بندی بهترین مدارس عالی مدیریت و اقتصاد در سال ۲۰۱۶، در رده‌ سوم و در رده‌بندی مؤثرترین تحقیقات دانشگاهی، در رده‌ اول جهان ایستاده است.

از اساتید برجسته این دانشگاه می‌توان به پروفسور سیمون کوزنت (که بعدها موفق به دریافت نوبل اقتصاد شد) درخصوص دستیابی به علم اطلاعات آماری درباره‌ تولید، قیمت‌ها، سرمایه‌گذاری و سرمایه‌های ملی و همچنین تئوری‌های مقیاس‌بندی چرخه‌ها و روندهای مفاهیم اقتصادی و روش‌های استاندارد اندازه‌گیری تولید ناخالص ملی و تولید ناخالص داخلی نیز اشاره کرد. پرفسور لارنس کلاین، یکی دیگر از استادان این دانشکده می‌باشد که او نیز جایزه‌ نوبل اقتصاد را دریافت کرده است و برای اولین بار تئوری‌های اقتصادی را با علم ریاضی ترکیب کرد و مدل اقتصادسنجی ایالات‌متحده را توسعه داد. دیگر اساتید این دانشگاه، مدل‌های بیمه و بازنشستگی مدرن بخش‌های عمومی و خصوصی سازمانی را بنا نهادند.

برنامه‌ آموزشی MBA دانشکده وارتون، بر یک هسته‌ فشرده و منعطف آموزش عمومی کسب‌وکار تمرکز دارد. در این دوره‌ها هیئت‌علمی دانشکده‌ وارتون با ایجاد شبکه‌ای از ایده‌ها، دانشجویان را با تفکرات استراتژیک آشنا می‌کند. برنامه MBA، ۱۹ رشته و بیش از ۲۰۰ واحد مدیریتی را شامل می‌شود. دانشجویان، یکی از این ۱۹ رشته را براساس تحصیلات، تجربه‌های شغلی و اهداف خود به‌عنوان تخصص مدیریتی انتخاب می‌کنند:

حسابداری، علوم آمار، آنالیز تجاری، مدیریت کارآفرینی، مدیریت محیط‌زیست، مالی، مدیریت بهداشت و درمان، استراتژی و علوم اقتصادی، مدیریت بیمه، علوم مدیریت، بازاریابی، بازاریابی و عملیات (رشته مشترک ترکیبی)، مدیریت مدرن چندملیتی، عملیات، اطلاعات و تصمیمات، اثربخشی سازمانی، املاک، مدیریت سازمانی، آمار و داده‌کاوی و مدیریت استراتژیک.

دانشجویان دوره‌ MBA، در سال اول تحصیلات خود باید بسته به رشته انتخابی، دروس اجباری را بگذرانند. روش تدریس، بر پایه‌ مطالعه‌ موردی و تحقیقات گروهی شکل‌ گرفته است و دانشجویان باید در ترم اول تیم‌های ۵ یا ۶ نفرِ تشکیل بدهند و پروژه‌ انتخابی خود را انتخاب کنند که تا ترم دوم سال اول ادامه خواهد داشت.

دروس اجباری دوره‌ MBA برای دانشجویان سال اول تمامی گرایش‌ها، عبارت‌اند از:

رهبری: مبانی رهبری و کار تیمی، مدیریت بازاریابی، اقتصاد خرد

علوم اقتصادی: موضوعات پیشرفته در مدیریت اقتصادی

آمار: تجزیه‌وتحلیل آماری، مدیریت ارتباطات.

از سال ۲۰۱۴، دانشکده وارتون با همکاری دانشکده‌های مهندسی و علوم کاربردی دانشگاه پنسیلوانیا، دوره‌های کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی فناوری (EMTM) را نیز ارائه کرده است.

دانشکده‌ وارتون در بخش مدیریت خود با دانشگاه اینسید قرارداد اتحاد و همکاری دارد؛ به‌این‌ترتیب که دانشجویان دوره MBA  هرکدام از این دو دانشگاه، می‌توانند یک ترم از دوران تحصیلی خود را در دانشگاه شریک بگذرانند. دانشجویان وارتون به هر دو کمپ سنگاپور و ماونتین بلوی دانشگاه اینسید دسترسی دارند.

این دوره‌ها با هدف پیشرفت مدیران و عوامل اجرایی در حرفه‌ خود طراحی‌ شده‌اند و جدای از گرایش‌های اصلی، بر مباحثی مشابه با MBA دروس آکادمیک تأکید دارند. طول این دوره‌ها ۲۴ ماه است و متقاضیان، در هر دو شعبه‌ دانشکده‌ وارتون در سانفرانسیسکو و فیلادلفیا پذیرش می‌شوند.

تحصیل در مقطع دکترا در دانشکده وارتون بین ۴ تا ۶ سال به طول می‌انجامد. این دانشگاه رشته‌های امور مالی، اقتصاد کاربردی، مدیریت و زیرگروه‌های تجارت را در دوره‌های دکترا  برگزار می‌کند.

دانشکده‌ وارتون در بخش آموزش آنلاین، دوره‌های گسترده‌ای با تمرکز بر توسعه‌ مدل‌های نوین کسب‌وکار و مالی، تجزیه‌وتحلیل کسب‌وکار، کارآفرینی و مبانی کسب‌وکار ارائه می‌دهد. از سال ۲۰۱۲، ۲.۷ میلیون نفر در سراسر جهان در این دوره‌ها نام‌نویسی کرده‌اند. دانشکده وارتون به ۵۰ دانشجوی برتر این دوره‌ها، هزینه‌ شهریه را بازمی‌گرداند و به ۵ نفر اول هم بورسیه‌ تحصیلی معادل ۲۰ هزار دلار، برای ادامه‌ تحصیلات در این دانشگاه اهدا می‌کند.

رشته‌های ارائه‌شده در دوره‌های آنلاین عبارت‌اند از: تجزیه‌وتحلیل تخصصی کسب‌وکار (واحدهای علمی: آنالیز رفتار مشتری، آنالیز عملیاتی، آنالیز حسابداری به‌علاوه‌ پروژه‌ عملی پایان دوره)، تخصص‌های پایه‌ای کسب‌وکار (واحدهای علمی: بازاریابی، حسابداری، مالی و پروژه‌ی پایان دوره)، دوره‌های تخصصی مدل‌سازی کسب‌وکار و مالی (آموزش تکنیک‌های ضروری مدل‌سازی بهینه، مهارت‌های تصمیم‌گیری، برنامه‌های کاربردی تجاری و مالی، پیش‌بینی نتایج پروژه‌ها و داده‌کاوی به‌وسیله‌ی پلتفرم‌های تحقیقاتی)، کارآفرینی (شامل ۴ ترم تخصصی: مفاهیم، طراحی، سازمان‌دهی و مدیریت شرکت‌های نوپا)، موفقیت‌های فردی و حرفه‌ای، بازاریابی دیجیتال (واحدهای علمی: بازاریابی شبکه، آنالیز بازاریابی، استراتژی و تجزیه‌وتحلیل رسانه‌های اجتماعی، داده‌کاوی مشتری محور و استراتژی‌های حفظ مشتری، مأموریت برنامه آموزش رهبری، پرورش رهبرانی است که با درکی عمیق‌تر از خود، جامعه و سازمانشان دست به عمل می‌زنند و آن‌ها را در مسیر رشد هدایت می‌کنند).

دوره‌های کارآفرینی دانشکده‌ وارتون تحت برنامه آموزشی مدیریت کارآفرینی گورگن

(The Goergen Entrepreneurial Management Program) برگزار می‌شوند که مفهوم، طراحی، سازمان‌دهی و مدیریت شرکت‌های جدید را پوشش می‌دهند.

دانشجویان با گذراندن این چهار دوره، فرصت‌های تأسیس استارتاپ‌های مدرن، رشد، تأمین مالی و سودآوری آن‌ها را شناسایی می‌کنند. هدف استادان بخش کارآفرینی، آموزش خلاقیت‌های ذهنیتی و کارآفرین، مهارت‌های موردنیاز برای تأسیس یک شرکت با پتانسیل‌های رو به رشد است تا بتوانند با شناسایی و پیگیری فرصت‌های موجود درون سازمان، بهترین تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری را اتخاذ کنند.

واحدهای پایه‌ای این دوره‌ها عبارت‌اند از:

سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر، تحلیل مالی خریدوفروش، کارآفرینی بهداشت و درمان، جنبه‌های قانونی کارآفرینی، کارآفرینی اجتماعی، استراتژی‌های تکنولوژی و نوآوری، استراتژی‌های شرکت‌های هم‌خانواده، مدیریت فناوری، سرمایه‌گذاری تجاری و مدیریت کارآفرینی، فرهنگ فناوری، مذاکرات، بازاریابی و تجارت الکترونیک، خلاقیت، توسعه‌ محصولات جدید، عملیات مقیاس‌گذاری در مشاغل تکنولوژی، تکنولوژی‌های فعال، طراحی محصول و کارآفرینی املاک غیرمنقول.

مرکز تحقیقاتی سول سی اسنایدر (Sol C. Snider Entrepreneurial research Center) دانشکده‌ وارتون، اولين مرکز مطالعات کارآفرينی آمریکا است. محققان دانشکده‌ وارتون در این مرکز، به‌طور پیوسته مطالعات کارآفرینی باکیفیتی را برای پیشبرد درک کارآفرینی و خلق ثروت جهانی انجام می‌دهند.

لازم به ذکر است که دانشگاه شیراز از دانشگاه پنسیلوانیا الگو گرفته است.

آزیتا جهانبخش

نویسنده: آزیتا جهانبخش / پژوهشگر حوزه مدیریت

اکوسیستم نوآوری به الگوی دیگر بخش‌های اقتصاد تبدیل شده است

ستاری در این برنامه همچنین گفت: تسهیلات نظام وظیفه سرباز فناور با عنایت مقام معظم رهبری ایجاد شد که اتفاقی بی‌نظیر در تاریخ کشور است. با این تسهیلات شخص سربازی را در شرکت خودش طی می‌کند. مسئولان باید توجه داشته باشند زمانی که رهبر یک مملکت چنین تسهیلاتی را به شرکت‌های دانش‌بنیان عرضه می‌کند، آنها نباید در صدور چند مجوز ساده سختگیری کنند.
معاون علمی و فناوری رییس جمهوری در ادامه بیان کرد: باید به این مسئله توجه داشت که در چند سال اخیر یک تغییر بزرگ در فرهنگ کسب و کار و کارآفرینی کشور به وجود آمده است. تولید، رشد و بالندگی زیست‌بوم فناوری و نوآوری کشور، باعث شده است که در دیدگاه کلان عمومی یک تغییر عمده ایجاد شود. بر عکس گذشته والدین و سیستم آموزشی به این حقیقت واقف شده‌اند که جوانان ما نه برای اخذ مدرک که برای ایجاد ارزش افزوده تحصیل می‌کنند.
رییس ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش‌بنیان افزود: همین تغییر دیدگاه و نگرش عمومی و فرهنگ‌سازی، خود باعث می‌شود که تحرک و رونق بیشتری در زیست‌بوم نوآوری کشور به وجود آید و جریان ورودی استارتاپ‌ها و فعالان فناور به این زیست‌بوم پرفشارتر شود.

رشد متوازن زیست‌بوم نوآوری نیازمند توجه بیشتر است

به گفته ستاری، در حال حاضر تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان از 5 هزار و 300 شرکت فراتر رفته است، فروش این شرکت‌ها نیز به بیش از 120 هزار میلیارد تومان رسیده است. حدود 41 شرکت برخواسته از این زیست‌بوم در تابلوی بورس مورد معامله قرار می‌گیرند که در مجموع 280 هزار میلیارد تومان ارزش گذاری شده‌اند. این زیست‌بوم در برخی رشته‌ها و حوزه‌ها به خوبی شکل گرفته است و در حال طی کردن مسیر طبیعی رشد است، اما در برخی حوزه‎ها زیست‌بوم نوآوری هنوز به صورت کامل تکوین نیافته است. بی‌شک، رشد متوازن زیست‌بوم نوآوری در همه زمینه‌ها، نیازمند توجه بیشتر و تزریق حجم قابل قبولی از سرمایه‌گذاری است. ظرفیت‌های بالقوه بسیاری در کشور وجود دارد و زیست‌بوم نوآروی شکل گرفته، هنوز با ظرفیت‌های کشور فاصله دارد.
رئیس بنیاد ملی نخبگان با اشاره به رشد همسان کیفی و کمی شرکت‌های دانش بنیان، گفت: با وجود افزایش قابل توجه درخواست جوانان، فعالان فناور و هسته‌های دانشگاهی برای تاسیس شرکت‌های دانش بنیان، استانداردها و ملاک‌های ثبت شرکت دانش‌بنیان هنوز مانند گذشته دقیق و توام با ارزش‌سنجی محصول و شرکت است. این مسئله برای این مورد توجه قرار گرفته است تا رشد کمی شرکت‌های دانش‌بنیان همراستا با رشد کیفی آنها باشد.
وی به چالش کرونا یک آزمون پیش‌بینی نشده برای شرکت‌های دانش‌بنیان، فناور و خلاق اشاره کرد و افزود: به گفته همه ناظران این حوزه آنها از این آزمون سربلند بیرون آمدند. کشور به یک‌باره به بسیاری از محصولات نیاز شدید پیدا کرد که تا چند روز قبل یا تولید نمی‌شد و یا تولید آنها بسیار کم بود. این شرکت‌ها با یک واکنش سریع و چابک، بلافاصله خطوط تولید پرشماری را در سراسر کشور تاسیس کردند و مقدار قابل توجه‌ای انواع ماسک، لباس‌های حفاظتی، مواد ضدعفونی، تجهیزات پزشکی و دیگر اقلام مورد نیاز را تولید کردند.

ارتباط میان صدها استارتاپ و شرکت ایجاد شد

معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری در ادامه با اشاره به راهبردهای توسعه زیست بوم‌نوآوری در کشور افزود: چند سالی است که محور اصلی کار بر روی ایجاد زنجیرهای ارزش متمرکز شده است. اجزای این زنجیره‌ها در تعامل و اشتراک با یکدیگر مانند سلول‌های در کنار هم قرار گرفته، باعث ایجاد ارتباط میان صدها استارتاپ و شرکت در یک حوزه خاص می‌شوند و کلیه محصولات و خدمات مورد نیاز آن رشته را به جامعه مصرف عرضه می‌کنند.
به گفته وی، وقتی که یک شخص تحصیل‌کرده 12 سال پس از فارغ‌التحصیلی هنوز نتواسته است شغلی برای خود ایجاد کند، یعنی یک مشکل اساسی در سیستم آموزشی وجود دارد. در برخی رشته‌ها مانند کشاورزی، علیرغم وجود ظرفیت و نیازهای عمده در کشور، فارغ‌التحصیلان آن در جذب به بازار کار رشته تخصصی خود مشکل دارند. این موضوع باید همه مسئولین و تصمیم‌گیران کشور را قانع کند که باید یک چرخش و دگرگونی اساسی در سیستم آموزش کشور به وجود آید تا این سیستم با نیازهای کشور منطبق باشد. هر آموزشی در یک برهه زمانی 5 تا 10 ساله باید به نحوی خود را در اقتصاد کشور نشان دهد، اگر غیر از این باشد، یعنی یک حفره و نقصانی وجود دارد. در زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان اما، نگرش به آموزش بسیار متفاوت است و رویکردی کاملاً عمل‌گرایانه و نیاز محور دارد.
معاون علمی و فناوری رییس جمهوری همچنین بیان کرد: زمانی که شما یک بشکه نفت را با 154 کیلو حجم، حداکثر تا 40 دلار به فروش می‌رسانید، اما از خارج از کشور یک شیشه عطر را با چند میلی‌لیتر حجم با نرخ 100 دلار خریداری می‌کنید، این خود به خوبی تفاوت اقتصاد سنتی و نفت محور را با اقتصاد دانش‌بنیان نشان می‌دهد. یک ویال بیوتک با چند گرم وزن کمتر از 2 هزار دلار قیمت ندارد، یا یک کیلو بذر در حوزه کشاورزی گاهاً هم‌قیمت طلا است.
تکیه اقتصاد بر مواد اولیه فراوری نشده بی نتیجه است
وی ادامه داد: این نشانگر اثر دانش و فناوری روی مواد اولیه است. تکیه اقتصاد بر مواد اولیه فراوری نشده بی نتیجه و بحران‌زا است، لازم است که دانش و فناوری در ترکیب با ذخیر بزرگ طبیعی، معدنی و نفت و گاز کشور به کار برده شود. برای کشوری با ظرفیت‌ها و توانای‌های ایران معنی ندارد که در سال 7 تا 10 میلیارد دلار در حوزه امنیت غذایی واردات داشته باشد، این واردات از ذرت، کنجاله، سویا تا واردات سموم کشاورزی و واکسن و داروی طیور و دام را شامل می‌شود. صنعت مرغ و طیور کشور حدود 3 میلیارد و پانصد میلیون دلار واردات دارد.
ستاری همچنین افزود: این عدد نباید به همین روال باقی بماند و باید با استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور کاهش یابد. تولید واکسن‌ها، داروها و آنزیم‌های مورد نیاز این صنعت از جمله کارهای است که فعالان فناور می‌توانند برای این صنعت انجام دهند. در دیگر حوزه‌ها و صنایع نیز اگر فرایند عارضه‌یابی و بررسی نیازهای فناورانه صورت گیرد، به خوبی می‌توانیم موارد مشابه‌ای را احصاء کنیم که در صورت بومی‌سازی و تولید داخلی می‌تواند علاوه بر رفع نیاز آن صنعت، ارزش افزوده قابل توجهی نیز به همراه داشته باشد
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری در ادامه بیان کرد: زمانی که از زیست‌بوم صحبت می‌کنیم، منظور مجموعه‌ای از استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان است که در صورتی که یک نیاز فناورانه به آنها محول شود برای آن پاسخی فناورانه ارائه می‌دهند و مشکل را حل میکنند. در حوزه پژوهش چند اشتباه تاریخی در عرصه سیاستگذاری کشور اتفاق افتاده است، باید قبول کرد که با پول و بودجه دولتی نمی‌توان پژوهش‌های موفق و ادامه‌دار ایجاد کرد. لازم است که پژوهش با سرمایه بخش خصوصی و توسط این بخش انجام گیرد. بخش دولتی باید در موضوع پژوهش نقش منتور و سیاستگذار را داشته باشد. پژوشگاه‌های بزرگ دولتی باید درهای خود را به روی بخش خصوصی و فعالان فناور باز کنند تا تاثیر گذار باشند. دانشگاه نیز زمانی می‌تواند تاثیر‌گذار باشد که از طریق تولید محصول، کالا، دانش، فناوری و خدمات فنی و فروش آن به صنعت و مردم درآمدزایی کند.
در زمینه تعداد مقالات تخصصی 8 درصد رشد را تجربه کردیم
رئیس ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان با اشاره به برخی موانع ورود شرکت‌های دانش‌بنیان برای ورود به بازار سرمایه و بورس گفت: بسیاری از دارایی‌های این شرکت‌ها از نوع دارایی نامشهود است. ارزشگذاری این دارایی‌ها باید با توجه به ارزش ذاتی این فناوری و دانش صورت گیرد. یک شرکت دارویی کوچک در برخی کشورهای توسعه‌یافته، دانشی در اختیار دارد که به ساخت میلیاردها دلار دارو منتهی می‌شود و این فناوری است که بر سهام آن شرکت در بورس موثر است، این مسئله در بورس کشور ما نیز باید لحاظ شود.
به گفته ستاری، در حوزه علمی نیز کشور در سال جاری نسبت به سال گذشته در زمینه تعداد مقالات تخصصی 8 درصد رشد داشته است و در این حوزه رتبه 15 جهانی را به خود اختصاص داده است. در بسیاری از رشته‌های مهندسی نیز رتبه ایران زیر 10 است. البته در برخی رشته‌های علوم‌انسانی و هنر رتبه کشور در حدود 30 و 40 جهانی است و همین موضع باعث شده است که رتبه کشور در جهان 15 باشد، وگرنه احتمالاً رتبه جهانی ایران در حوزه تولید مقالات کمتر از 15 می‌بود.
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری با اشاره به روندهای طولانی اداری در برخی دستگاه‌ها، افزود: ما خود را در حال مبارزه می‌بینیم، از چند سال قبل که تلاش کردیم تا یک قسمت جداگانه در اقتصاد ایجاد کنیم که قوانین آن مبتنی براقتصاد دانش‌بنیان و مقاومتی باشد تا کنون تلاش کرده‌ایم که از طریق تاثیر بر ابزارهای سیاستگذاری و هماهنگی با دیگر دستگاه‌ها، سازوکارهای معیوب در کشور را اصلاح کینم تا شرایط کسب و کار شرکت‌های دانش بنیان و فناور تسهیل شود. البته در کشوری که نزدیک به 100 سال اقتصاد آن معتاد به نفت بوده، نمی‌توان انتظار داشت که یک شبه تمام سازو کارهای اجرایی و اداری آن اصلاح شود و این اقتصاد غول‌آسا در کسری از ثانیه مسیر خود را تغییر دهد.
ستاری با بیان اینکه می‌توان به تدریج و با ممارست در کار، مسیر اقتصاد را تغییر داد گفت: در این صورت می‌توان از زیست‌بوم نوآروی کشور برای تمام حوزه‌های اقتصادی یک الگو ساخت، اتفاقی که در حال حاضر نیز رخ داده و این الگو باعث شده است که دیگر بخش‌ها نیز به فکر تغییر رویکرد باشند. اگر بحث‌های رخ‌داده در سال 94 را مرور کنیم، می‌بینیم که چه مخالفت‌های نسبت به فعالیت تاکسی‌های آنلاین ابراز می‌شد. همین مخالفت در برخی دیگر حوزه‌ها هست و در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری سعی داریم تا یک به یک این موانع و مخالفت‌ها را برطف کنیم و جاده را برای عبور استارتاپ‌ها صاف کنیم.
به گفته معاون علمی و فناوری رییس جمهوری، بیش از 140 خدمت نیز به شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور ارائه می‌شود. یکی از این خدمات، تسهیلات نظام وظیفه است که با عنایت مقام معظم رهبری، شخص فناور، سربازی را در شرکت دانش‌بنیان می‌گذارند. این یک اتفاق بی‌نظیر در تاریخ کشور است که یک شخص سربازی را در شرکت خودش طی کند. مسئولین باید ببینند که زمانی که رهبر یک مملکت چنین تسهیلات و کمکی را به شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور عرضه می‌کند، آنها نباید در صدور چند مجوز و اجازه‌نامه ساده سختگیری کنند.

 COVID-19، انتظار تغییرات جدی در زنجیره‌های تأمین جهانی

 لزوم به‌کارگیری استراتژی تنوع در زنجیره تأمین

​​​​​​در میان عدم قطعیت جهانی در پی شیوع کرونا ویروس ‏(COVID-19) کارشناسان زنجیره تأمین یک تغییر سازمانی عمده را در این صنعت پیش‌بینی می‌کنند. ​درنتیجه این بیماری همه‌گیر، بسیاری از شرکت‌ها و کشورها در معرض آسیب‌ قرار دارند. آن‌هایی که به تعداد محدودی از شرکای تجاری متکی هستند با موجی از چالش‌ها درنتیجه بسته شدن گسترده شهر و قرنطینه مواجه هستند.​شیوع ویروس کرونا تأثیری عمیق روی کسب‌وکارهایی گذاشته است که زنجیره‌ی تأمین بین‌المللی دارند. چینی‌ها تصمیم گرفته‌اند برای جبران خسارت‌های ناشی از شیوع ویروس، تولید را در کارخانه‌های خود افزایش دهند. کسب‌وکارهای وابسته به زنجیره‌ی تأمین چین، هنوز در وضعیت نامشخص و ناایمن قرار دارند. درواقع، تحلیل‌ها و برنامه‌ریزی‌های آن‌ها برای تأمین قطعات و مواد اولیه بسیار تحت تأثیر تصمیم چینی‌ها قرار دارد.

از اواخر ژانویه، چین کارخانه‌های خود را تعطیل کرد و به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان، این توقف در تولید به‌طور جهانی زنجیره‌های تأمین را قطع کرده است. در سال 2003، زمانی که ویروس SARS شکست خورد، چین تنها ۴% از تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌داد. امروزه این نسبت در حدود 20% است. ​این رشد از سرمایه‌گذاری خارجی با تمرکز ویژه‌بر بخش تولید به‌دست‌آمده است. بااین‌حال، کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که یک تغییر ناگهانی و شدید را در شرکت‌هایی که به دنبال کاهش ریسک‌ و بومی‌سازی زنجیره‌های تأمین آن‌ها  هستند، به‌ویژه در میان شرکت‌های دارای فن‌آوری و داروسازی خواهند دید. ​

کاپری معتقد است اگرچه چین به‌تدریج در حال بازگشت به کار است اما ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا عملیات را افزایش دهد و خسارات را جبران کند گفت: ما شاهد بازسازی عظیم زنجیره‌های تأمین خواهیم بود. مشاوره کلوپفل Kloepfel)) بیان می‌کند که با 81% اعتماد به تأمین‌کنندگان چین،​ یک‌سوم شرکت‌ها مشتریان بزرگ چینی دارند.

افزایش ریسک‌های زنجیره تأمین

با رسیدن مرکز این بیماری به اروپا و آمریکا، تأثیرات آن نیز افزایش‌یافته است. به گفته کارشناسان، تعداد زیادی از تولیدکنندگان به دلیل شیوع بیماری، در تأمین مشکلات فراوانی خواهند داشت. به دنبال اولین موج اختلال در زنجیره تأمین از چین، اختلالات بیشتری از کره جنوبی و ژاپن به وجود آمد. با افزایش موارد ابتلا به COVID-19 در اروپا و آمریکا، زنجیره تأمین ممکن است ضربه دیگری را متحمل شود. با گسترش شیوع جهانی COVID-19، حتی اگر شرکت‌های تولیدی چینی کار خود را در مقیاس کامل ازسر گیرند، کشورها و مناطق دیگری ممکن است دومین ضربه را از افت عرضه شریک تجاری خود و بالعکس دریافت کنند.​ با ایجاد مجدد زنجیره‌های تأمین دیگر، چین همچنان یک بازار مهم برای زنجیره‌های تأمین خواهد بود، بااین‌حال شرکت‌ها ممکن است به دنبال متنوع ساختن استراتژی خود در هنگام تهیه منابع باشند. کاپری گفت: من فکر نمی‌کنم که همه‌چیز به حالت عادی برگردد، همان‌طور که در طول چند دهه گذشته آن‌ها را تجربه کرده‌ایم. ما اکنون در عصر جدیدی هستیم و مفهوم جهانی‌شدن با چیزی که درگذشته می‌دانستیم به پایان رسیده است. ​

COVID-19: انجام یک تجارت با پیوندی گمشده

متیو ساتون، شریک تجاری و متخصص زنجیره تأمین در شکسپیر مارتینو، در مورد چالش‌های فعلی پیش روی زنجیره‌های تأمین در میان گسترش کرونا ویروس چنین بحث می‌کند: با گسترش ویروس کرونا، تعداد زیادی از سازمان‌ها باید به‌طور موقت تعطیل شوند. درنتیجه، زنجیره‌های تأمین تحت‌فشار قرار می‌گیرند که منجر به ناتوانی شرکت‌ها در انجام تعهدات قراردادی می‌شود. خب، چه‌کاری می‌توانیم انجام دهیم؟ ​

چین دومین اقتصاد بزرگ جهان است و به‌عنوان تولیدکننده پیشرو، برای زنجیره‌های تأمین بسیاری از شرکت‌ها حیاتی است. اقدامات سخت‌گیرانه قرنطینه که در آنجا اجراشده است منجر به اختلال اقتصادی هم در سطح کشور و هم در سطح جهانی شده است. با گسترش ویروس، تأثیر آن بر زنجیره‌های تأمین شدیدتر خواهد شد.

​​​​​​​​برای کسب‌وکارهایی که از انجام تعهدات قراردادی ناتوان می‌شوند، عاقلانه است که موارد “فورس ماژور ” را در نظر بگیریم که عمدتاً در قراردادها گنجانده‌شده است. قیودی از این نوع، یک یا هر دو طرف قرارداد را از انجام تعهداتشان معاف می‌کند تا زمانی که رویداد اختلال فراتر از کنترل منطقی باشد. بااین‌حال، عبارت بندی این بند مهم است. ​

گاهی اوقات، اپیدمی‌ها یا فوریت‌های مدنی به‌طور صریح در مقررات عمده ذکر می‌شوند، اما می‌توانند کلی‌تر باشند. اگر چنین باشد، سازمان‌ها باید ارزیابی کنند که آیا این بند رویدادی مانند شیوع کرونا ویروس یا هرگونه محدودیت دولتی را پوشش می‌دهد یا خیر؟ همچنین شرکت‌ها باید به خاطر داشته باشند که در کل یک ماده‌قانونی فقط در صورتی می‌تواند مورد استناد قرار گیرد که وضعیت به‌طور کامل مانع از اجرای تعهدات قراردادی شود، نه اینکه انجام آن‌ها را دشوارتر یا پرهزینه‌تر کند. ​

زمان‌بندی یکی دیگر از ملاحظات ضروری است، زیرا ادعای حفاظت از یک ماده‌قانونی اغلب نیازمند آن است که طرف قرارداد دیگر در اسرع وقت از این مسئله مطلع شود. طرفین متأثر باید نشان دهند که آن‌ها به‌طور منطقی عمل کرده‌اند تا تأثیر رویداد قوه قهره را کاهش دهند، برای مثال از طریق فرآیندهای بازسازی یا اجرای برنامه‌های احتمالی. ​

هنگامی‌که یک کسب‌وکار با موفقیت یک ماده‌قانونی را به کار می‌گیرد، تعهدات قراردادی طرف متأثر تا زمانی که اختلال پایان یابد و طرفین بتوانند دوباره عملکرد قرارداد عادی را آغاز کنند، معلق می‌شود. بااین‌حال، برخی از مقررات شامل حق فسخ قرارداد در صورتی است که وقفه به مدت طولانی‌تری از زمان تعیین‌شده ادامه یابد.

برای کاهش خطر اختلال در آینده، شرکت‌ها باید زنجیره‌های تأمین خود را بازبینی کنند. با نگاشت جریان بالادست تأمین‌کنندگان، شرکت‌ها می‌توانند آسیب‌پذیری‌های موجود در زنجیره تأمین را شناسایی کرده و معیارهایی را برای کاهش مشکلات بالقوه در نظر بگیرند. این امر ممکن است مخصوصاً در صورتی مهم باشد که یک شرکت به یک تأمین‌کننده خاص، یا یک منطقه خاص وابسته باشد. ​

هر کسب‌وکاری که فشار شیوع بیماری کرونا ویروس را احساس می‌کند باید به بررسی مقررات قوه قهره در قراردادهای خود بپرداز. علاوه بر درک چگونگی تعریف ماده در قرارداد، شرکت‌ها نیز باید مراحل بعدی موردنیاز خود برای استناد به ماده و هرگونه عواقب ناشی از آن را موردبررسی قرار دهند همچنین می‌بایست در خصوص بازنگری مجدد زنجیره‌های تأمین اقدام نمایند تا اثرات منفی فشارها را حتی‌الامکان کاهش دهد. درنهایت ویروس کرونا تمام خواهد شد و زمانی که این امر اتفاق افتد، شرکت‌ها باید بررسی زنجیره تأمین و برنامه‌های مستمر خود را در نظر بگیرند تا اطمینان حاصل کنند که در صورت بروز اختلال مشابه در آینده آماده خواهند بود.​

از همه این‌ها گذشته، مشکل اصلی شرکت‌های دارای زنجیره‌ی تأمین جهانی در زمان و چگونگی بازگشت نیروی انسانی به کاردیده می‌شود. بسیاری از کارشناسان آینده‌ی تقاضای صنعت و زنجیره‌ی تأمین را نامشخص می‌دانند. تنها نکته‌ مشخص و مطمئن در پیش‌بینی‌ها این است که قطعاً رفتار خرید در بازارهای جهانی و زنجیره‌های تأمین پس از شیوع ویروس کرونا تغییر خواهد کرد.

​

نویسنده: دکتر بهادر پارسیا

پژوهشگر حوزه زنجیره تأمین

کرونا» ترمز ساخت شهرهای هوشمند را کشید

با رشد جمعیت جهان هر روز بر مشکلات شهرنشینی، محیط زیست و آلودگی هوا و… افزوده می‌شود و فعالان عرصه فناوری تنها راهکار حل این مشکلات را ایجاد شهرهای هوشمند در گوشه و کنار جهان می‌دانند. به همین دلیل هم بزرگان فناوری «سیلیکون ولی»در امریکا و همچنین کشورهای دیگر ازجمله چین در این مسیر گام گذاشتند تا عصری جدید را رقم بزنند اما شیوع کرونا عملاً ترمز این پیشرفت را کشید.

توقف شهر هوشمند در تورنتو

یکی از غول‌های فناوری فعال در زمینه ایجاد شهرهای هوشمند، گوگل است که تاکنون در پروژه‌های مختلفی سرمایه‌گذاری کرده اما آخرین سرمایه‌گذاری این کمپانی با سدی به‌نام کرونا مواجه شد. این بار کمپانی مادر گوگل(آلفابت) راهی را که از سال 2017 آغاز کرده و قرار بود با همکاری سازمان نوآوری شهری این کمپانی(Sidewalk Labs)، شهری هوشمند در تورنتو ایجاد کند نیمه کاره رها کرد. هرچند در دو سال و نیم گذشته عزم جدی برای ایجاد این شهر هوشمند «های تک» وجود داشت ولی حالا به نظر می‌رسد به‌دلیل شرایط اقتصادی متأثر از پاندمی کرونا ، ادامه پروژه در بن‌بست قرار گرفته و خبرها نیز حاکی از توقف این پروژه است که در فاز نخست سرمایه‌گذاری ۹۰۰میلیون دلاری انجام داده بود. همچنین نیمی از کارکنان حاضر در این پروژه بزرگ نیز اخراج شده‌اند.

این پروژه که Quayside نام دارد درواقع شهری متصل به اینترنت است که تنها خودروهای خودران، آن هم در تعدادی اندک در آن تردد می‌کنند و دیگر خبری از خودروهای آلوده‌کننده معمولی در خیابان های آن نیست. این شهر همچنین مجهز به سیستم‌های ریلی پیشرفته است تا ساکنان آن در کمترین زمان ممکن و بدون ترافیک به مقصد خود برسند، در این طرح ساختمان‌ها پایدارتر از نمونه‌های فعلی هستند و با مواد دوستدار محیط زیست ساخته می‌شوند تا میزان گازهای گلخانه‌ای در این شهر تا 98 درصد کاهش یابد.
محققان اعتقاد دارند در صورت تحقق این شهر هوشمند، می‌توان ساختمان‌هایی ارزان تر، محکم‌تر و دوستدار محیط زیست با کمترین میزان تولید گاز گلخانه‌ای ایجاد کرد تا زمینه ساز یک تحول بزرگ در صنعت ساخت و ساز جهان شود. از دیگر قابلیت‌های این آرمانشهر می‌توان به پیاده روهای هوشمند اشاره کرد که روشنایی آن تنها با گرمای بدن افراد پیاده تأمین می‌شود. کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی، طراحی ابزارهایی متناسب با ماشین یادگیری و هوش مصنوعی، سیستم خاص جمع‌آوری زباله و همچنین بزرگراه‌های هوشمند که عرض آنها با توجه به ترافیک لحظه‌ای تغییر می‌کند بخشی دیگر از توانمندی‌های این آرمانشهر هستند.

حریم خصوصی در شهر هوشمند

همه نقاط شهر هوشمند Quayside به سنسورهایی ویژه مجهز هستند که البته بسیاری، نسبت به وجود این تعداد سنسور در این شهر معترض بودند و آن را نشانه نقض حریم خصوصی در نتیجه جمع‌آوری اطلاعات شهروندان می‌دانستند. به‌عنوان مثال یکی از روزنامه‌های کانادا در انتقاد از این طرح نوشته بود: «این شهر تنها به منظور جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های ساکنان و بازدیدکننده‌ها ساخته می‌شود و گواه آن نیز سنسورهای متعددی است که قرار است Sidewalk Labs در هر ساختمان قرار دهد تا میزان دمای خانه‌ها متناسب باشد و کاهش هدررفت انرژی و میزان تولید گاز گلخانه‌ای هم کمتر شود.همچنین تعداد زیادی دوربین مجهز به هوش مصنوعی تعبیه شده است که گفته می‌شود برای آنالیز وضعیت و سرعت ترافیک در این شهر هوشمند نصب شده اما به اعتقاد ما این تنها ظاهر ماجراست و درواقع قصد آنها جاسوسی از مردم است.»
البته برخی نیز در مقابل، نظراتی متفاوت دارند به‌عنوان مثال « سارا موتزر» یکی از استادان دانشگاه مک گیل با دفاع تمام قد از این پروژه و طرح‌های مشابه، می‌گوید : «باوجود پاندمی کرونا و تبعات اقتصادی آن، نباید پروژه‌های شهرهای هوشمند را تعطیل کرد چراکه با کمک صرفه جویی‌هایی که در همین شهرها می‌شود می‌توان اقتصاد را دوباره احیا کرد.» وی همچنین معتقد است کرونا آخرین پاندمی برای بشر نخواهد بود و همین شهرهای هوشمند هستند که در پاندمی‌های بعدی می‌توانند بخوبی از انسان‌ها محافظت کنند پس نباید آنها را در چنین شرایطی قربانی کرد.
انتظار می‌رفت با به ثمر نشستن این پروژه، بیش از 44هزار شغل جدید در این منطقه ایجاد شده و سالانه تا4.3میلیارد دلار درآمدزایی از محل مالیات ایجاد شود. همچنین قرار بود Sidewalk Labs در طول 2 دهه بیش از 1.3میلیارد دلار در این پروژه سرمایه‌گذاری کند که البته انتظار سرمایه‌گذاری 38میلیارد دلاری بخش خصوصی نیز تا سال 2040 وجود داشت اما حالا باید منتظر ماند و دید سایه کرونا چه زمانی از سر اقتصاد جهان کم می‌شود و اولویت‌های گوگل در آن زمان چه خواهد بود.