رشد به سبک دانشگاهی؛ همه چیز در مورد مراکز رشد
رشد به سبک دانشگاهی؛ همه چیز در مورد مراکز رشد
اگر شما از آن دسته از افرادی هستید که ایده و طرح خلاق و نوآوری را برای
راه‌اندازی یک کسب‌وکار در سردارید ولی دغدغه اصلی شما تأمین مالی و
حمایت است، مراکز رشد و انکوباتورها شرایط خوب و مناسبی را برای ایجاد
و رشد و توسعه کسب‌وکارتان در اختیار شما قرار می‌دهند.
نوآوری و کارآفرینی به‌عنوان مؤلفه‌های اساسی توسعه اقتصادی مبتنی بر دانایی محسوب می‌شوند. شرکت‌های کوچک و متوسط فناور با تکنولوژی پیشرفته، نقش بسیار مؤثری در رونق اقتصادی، توسعه فناوری و به‌تبع آن کارآفرینی دارند. به دلیل ابهام در شناخت و تعریف جامع از بازار یا محصول در اقتصاد مبتنی بر دانایی، محصولات تولیدشده در این رویکرد جدید اقتصادی با پیچیدگی‌ها و عدم اطمینان‌های فراوانی مواجه هستند. به همین دلیل درطي دهه‌هاي اخير، برنامه‌هاي متنوعي از سوي دولت‌ها براي حمايت از شركت‌هاي كوچك و تداوم بقاي آن‌ها طراحي و اجراشده است. بنابراین ایجاد و توسعه این شرکت‌ها درگرو ایجاد زیرساخت‌های لازم برای کاهش خطرپذیری آن‌ها در دوران شروع فعالیت خود می‌باشد.
یکی از این زیرساخت‌ها، مراکز رشد واحدهای فناوری یا انکوباتورها هستند. مرکز رشد واحدهای فناوری برای کارآفرینان و واحدهای کوچک و نوپا که با تکیه‌بر علم، تخصص و فناوری دارای ایده‌های قابل تجاری شدن هستند، مشاوره‌های ضروری و نیز خدمات و تجهیزات مناسب را برای رشد و ارتقای آن‌ها ارائه می‌دهند و آن‌ها را برای حضور مستقل و مؤثر درصحنه فناوری آماده می‌نماید. همچنین واحدهای فناوری نوپا طی دوره حضور در مرکز رشد، با استفاده از دستاوردهای تحقیقاتی، به‌منظور دستیابی به دانش فنی و آمادگی برای تولید محصول یا خدمات، تلاش خواهند کرد.
تاریخچه مراکز رشد:
تأسیس اولین مرکز رشد جهان به سال ۱۹۵۹ میلادی در نیویورک برمی‌گردد. در این سال ژوزف مانسکو، تاجر آمریکایی با خرید یک ساختمان بزرگ قدیمی تصمیم داشت آن را پس از تعمیر، به یک مستأجر اجاره دهد، اما متوجه شد که این ساختمان بزرگ‌تر از آن است که یک مستأجر به‌تنهایی از عهده هزینه‌های آن برآید. لذا تصمیم گرفت که آن را به مستأجران متعددی اجاره دهد تا بتواند از این طریق درآمدزایی نماید. مانسکو بعد از یک سال، ۲۰ تا ۳۰ مستأجر داشت که حدوداً ده هزار مترمربع از فضای مجموعه را اجاره نموده بودند. این مرکز هنوز هم فعال است و با نام مرکز صنعتی باتاویا (Batavia) شناخته می‌شود و حدوداً هزار نفر در آن به کار مشغول‌اند.
اما ايده اصلي مراکز رشد و شکل‌گيري انکوباتورها (incubators) به دوران رکود اقتصادي آمريکا در دهه 1970 بازمی‌گردد که بسياري از شرکت‌هاي بزرگ کارکنان خود را برکنار مي‌نمودند. دولت آمريکا به‌منظور مقابله با بحران بيکاري موضوع ايجاد زیر ساختارهایی جهت ايجاد مؤسسات و شرکت‌هاي کوچک را در برنامه خود قرار داد و مرکز رشد را در زمينه‌هاي مختلف تأسیس نمود. بنابراین هدف اصلي تأسیس مراکز رشد و شکل‌گيري انکوباتورها در دنيا؛ تهيه بستر مناسب جهت افزايش ضريب موفقيت و کاهش ريسک واحدهاي نوپا و حمايت از کارآفرينان فاقد سرمايه و تجربه لازم در حيطه فناوري و شيوه‌هاي تجاري‌سازي ايده‌ها مي‌باشد.
تعریف مركز رشد:
مركز رشد یا انكوباتور، آن‌گونه كه در فرهنگ لغت آمده به معناى ماشين جوجه‌کشی، گرم‌خانه، يا دستگاه نگهدارى نوزادان نارس است. اين واژه از مصدر “to incubate” گرفته‌شده است كه بر مفاهيم تكثير كردن، كشت دادن، رشد كردن و تكوين يافتن دلالت دارد. در ادبيات كارآفرينى، مراکز رشد براى ایجاد، توسعه و رشد كسب‌و‌كارهاى كوچك و دانش‌بنیان تأسيس مى‌شوند. مرکز رشد فضاى ادارى، فنى و آزمايشگاهى همراه با خدمات حمايتى با حداقل هزينه را براى شركت‌هاى نوپا فراهم مى‌كند و هم‌چنين شبكه‌سازى و برخى خدمات جانبى را براى آن‌ها تأمین مي‌نمايد. درواقع مراکز رشد ارائه‌کننده فضا، خدمات حمايتى و تجهيزات مشترك براى شركت‌هاى كارآفرين هستند تا بتوانند كارآفرينان و شركت‌هاى كوچك را در ايجاد و توسعه مؤسسات خودیاری نمايند.
مراکز رشد معمولاً “در كنار يك مركز تحقيقاتى يا دانشگاهى كه خدمات پشتيبانى (اعم از فنى يا غير فنى) را براى تبديل (يا پرورش) يك نوآورى يا يك اختراع به يك شركت صنعتى ارائه مى‌كند، تأسيس مى‌شوند. در سرتاسر جهان اين نكته پذیرفته‌شده است كه مراكز رشد ابزارهاى مطمئنى براى تبديل نوآوري‌ها و دستاوردهاى تحقيقاتى به محصولات و نيز ترغيب كارآفرينى و توسعه تكنولوژيك به‌ویژه در حوزه فناوري‌هاى پيشرفته هستند.
یک مرکز رشد باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- مستقر در يك پارك علمى و فناورى يا نزديك به ساير مراكز علم و فناورى
- داراى حوزه ستادی كوچك و مديريت باتجربه
- داراى ارتباط علمى با مجامع تخصصى
- داراى فضاهاى انعطاف‌پذير قابل‌واگذاری به‌صورت اجاره
- داراى توان تدارك امكانات و خدمات باارزش افزوده بالا
بنابراین؛ با توجه به شرايط و خصوصيات مخاطبين مرکز رشد كه غالباً افراد حقيقي و حقوقي صاحب ايده يا کسب‌وکارهای دانش‌بنيان در رشته‌ها و زمينه‌هاي گوناگون مي‌باشند و داراي وضعيت و شرايط عمومي (نيازمند فضاي اداري استقرار، خدمات و مشاوره‌هاي عمومي کسب‌وکار و …) نسبتاً مشابهي مي‌باشند، لذا در طراحي اجزاي یک مركز رشد مي‌بايست ويژگي‌هاي عمومي يك فضاي تسهيل‌كننده كسب‌وكار همچون انعطاف‌پذيري، دسترسي آسان و سريع به زيرساخت‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي، خدمات و مشاوره‌هاي عمومي با نرخ دسترسي بالا، هم‌افزايي و سایر عوامل مرتبط مدنظر قرار گيرد.
انواع مراکز رشد:
- مرکز رشد صنعتی: این مراکز رشد را اغلب نهادهای دولتی یا مراکز غیرانتفاعی به‌منظور حمایت از کارفرمایان تأسیس می‌کنند.
- مرکز رشد دانشگاهی: این انکوباتورها به‌منظور تسهیل استفاده تجاری ازدانش فنی و حقوق مالکیت معنوی تأسیس می‌شوند و امکان استفاده از امکانات دانشگاهی مانند آزمایشگاه، کارگاه و کتابخانه را فراهم می‌کنند. این انکوباتورها همچنین امکان استفاده از نظرات و مشاوره تخصصی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه را نیز فراهم می‌آورند.
- مرکز رشد مجازی: این انکوباتورها معمولاً دارای فضای فیزیکی خاصی نیستند و امکاناتی غیر از فضای اداری را ارائه می‌دهند. این نوع مراکز؛ مجازی و مبتنی بر وب هستند و برخی از خدمات مراکز رشد حقیقی، همچون خدمات مشاوره‌ای، معرفی روش‌های تأمین مالی، برخی خدمات اطلاع‌رسانی و غیره را از طریق اینترنت، بدون در نظر گرفتن مرزهای زمانی و مکانی در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهد.
- مرکز رشد بین‌المللی: به‌طورمعمول این طبقه از انکوباتورها دارای مجموعه کاملی از سرویس‌های پشتیبانی برای پیشرفت فعالیت‌های تجاری هستند و تمرکز آن‌ها بیشتر بر روی صادرات است. این انکوباتورها با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی در ارتباط‌اند.
اهداف مراکز رشد:
برخی از اهداف یک مرکز رشد عبارت‌اند از:
- نوسازی، انتقالفناوری و استفاده از اکتشافات علمی جدید
- بسترسازى جهت تجارى كردن دستاوردهاى تحقيقاتى
- بسترسازى ايجاد فرصت‌هاى شغلى مناسب به‌منظور جذب كارآفرينان و دانش‌آموختگان دانشگاهى در حوزه‌هاى منجر به توسعه فناورى
- كمك به رونق اقتصاد محلى و منطقه‌ای
- افزایش بازدهی نیروی کار بالقوه و استفاده بهینه از سرمایه انسانی
- ایجاد واحدهای صنایع کوچک و متوسط فنی و تخصصی یا دانش‌بنیان و فناور که بتوانند در بازار کار رقابت‌پذیر باشند.
- ايجاد بستر لازم براى گسترش و رشد کسب‌وکارهای ایجادشده
- توليد و توسعه محصولات قابل‌عرضه به بازار
- ايجاد زمينه كارآفرينى و حمايت از نوآورى و خلاقيت نيروهاى محقق، جوان و کارآمد
- کمک به زنان، مهاجران یا اقلیت‌ها
در شماره‌های بعدی نشریه به‌صورت گسترده‌تر و تفصیلی به موضوع مراکز رشد پرداخته خواهد شد.
بنفشه دین محمدی آذری
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید ؟در گفتگو ها شرکت کنید!