نقش دیپلماسی علم و فناوری در حل برخی از چالشهای شرکتهای دانشبنیان (بخش سوم)
نقش دیپلماسی علم و فناوری در حل برخی از چالشهای شرکتهای دانشبنیان (بخش سوم)
“هميشه يافتن مشكل، سهلتر از ارائه راهحل بوده است.“
دیپلماسی
نقش دیپلماسی علم و فناوری در حل برخی از چالشهای شرکتهای دانشبنیان (بخش سوم)
چنانچه مبرهن است ما با چالشهایی كه شرکتهای دانشبنیان با آنها مواجه هستند تا حد معقولي آشنايي داريم، لذا چه نيكو خواهد بود كه در جایجای فضاي مطالعات و بررسیهای همكاري، به يافتن، كشف، ايجاد يا بهرهوری از فرصتهای موجود بپردازيم.
در اين راستا ابزار ديپلماسي علم و فناوري، يكي از راهكارهايي است كه دورانديشانه و واقعبینانه، به حل گامبهگام شماري از چالشهایی كه شرکتهای دانشبنیان با آنها روبرو هستند میپردازد.
مقدمه
اگرچه ديپلماسي علم و فناوري ازجمله مفاهيم نوپدید در آثار و متون علمي محسوب میشود، اما نمونههای تاريخي مبني بر استفاده از ظرفیتهای ديپلماسي براي پيشرفت دادن و استفاده از علم و فناوري در راستاي تحقق اهداف ديپلماتيك، از گذشتههای دور همچنان وجود داشته است.
زماني كه در مورد همکاریها و تجارت بینالمللی علمي و فناورانه صحبت میکنیم، بايد به اين نكته توجه داشته باشيم كه در فضاي سياست خارجي، تنها آن دسته از همکاریهایی كه در راستاي اهداف ديپلماتيك يك كشور باشند، میتوانند در راستاي ديپلماسي علم و فناوري به شمار آيند.
خلاصه آنچه در مقاله قبل خواندهایم: (بخش دوم)
تعاريف:
چنانچه در مقاله پیش عنوان کردیم، علم زبانی بینالمللی است که از هرگونه تعصبات دنیای سیاست به دور است و دیپلماسی ابزار و سازوکاری است که برای دستیابی به اهداف سیاست خارجی کشورها مورداستفاده قرار میگیرد.
لذا اینطور برداشت میشود که شرکتهای دانشبنیان بازیگران درونی در دیپلماسی علم و فناوری هستند که نقش آنها باید تبیین شود.
از سوی دیگر با توجه به اینکه دیپلماسی علم و فناوری یک موضوع بینرشتهای است، هم میتواند در مراکزی که در توسعه و تکمیل چرخه علم و فناوری کار میکنند، مطرح شود و هم میتواند در مراکزی که در حوزه دیپلماسی فعالیت مینمایند، ورود نماید.
همچنین دیپلماسی علم و فناوری در خدمت دستگاه سیاست خارجی کشورها قرار میگیرد تا موجبات و زمینههای توسعه و پیشرفت علم و فناوری، خلق ثروت و توسعه کشورها را فراهم نماید.
حركت به سمت اقتصاد مقاومتي:
در این میان شرکتهای دانشبنیان که همانند سایر بنگاههای اقتصادی به دنبال حداکثر نمودن منافع خویش هستند، توانایی پذیرش فناوری را هم دارند.
لذا با عنایت به مطالب مطرحشده فوق، دیپلماسی علم و فناوری هم میتواند بهعنوان ابزاری در بهبود بخشیدن به وضعیت شرکتهای دانشبنیان کمک کرده و هم موجبات حرکت کشور به سمت اقتصاد مقاومتی و دانشبنیان را تسهیل نماید.
مبناي قدرت نرم:
همانگونه که در مقاله پیشین اشاره شد، دیپلماسی عمدتاً به هدایت روابط بینالمللی از طریق دیدار و گفتوگوهای دیپلماتهای رسمی، میپردازد و به قول هانس جی مورگنتا، دیپلماسی مغز متفکر قدرت ملی یک کشور است.
همچنین دیپلماسی عمومي فراتر از مفاهیم دیپلماسی سنتی و رسمی عمل کرده و به گفته جوزف ناي، با مبنای ” قدرت نرم” و یا “قدرت متقاعدکننده” تعریف میشود.
افق 1404 در سند چشمانداز:
ارتباط بین علم و فناوری با سیاست خارجی، ارتباطی دوطرفه است بدین معنا که از ابزار علم و فناوری برای پیشروی سیاست خارجی استفاده میشود و از سوی دیگر از ظرفیتهای دیپلماتیک برای نیازها و اهداف حوزه علم و فناوری بهره گرفته میشود.
همچنین نینا فدوروف، دیپلماسی علم را استفاده از همکاریهای علمی میان کشورها در مواجهه با مشکلات مشترک قرن میداند.
مطابق با سند چشمانداز، ایران باید در افق 1404، الهامبخش جهان اسلام باشد و حوزه علم و فناوری به دلیل توانمندی های خوبی که داراست، میتواند یکی از مهمترین حوزههای الهامبخش قرن باشد.
در این راستا دیپلماسی علم و فناوری میتواند در ایجاد بازارهای جدید برای صادرات محصولات و کالاهای دانشبنیان نیز نقشآفرینی نماید.
همانطور که میدانیم چالشهای جهانی مرتبط با افزایش جمعیت، محیطزیست، غذا، انرژی، منابع و فقر با توجه به روند جهانیشدن، دیگر مشکل یک کشور بهتنهایی نمیباشد و مرتفع نمودن آنها نیازمند همکاریهای بینالمللی است.
لذا امروزه با پیشرفت علم و فناوری در همه حوزه ها بخصوص در حوزه های اثرگذار بر مناسبات سیاسی دولتها، نقش پررنگ آن در حل چالشهای جهانی فوقالذکر نیز موردتوجه قرار گرفته است.
علم و فناوری
همکاریهای علمي در ديپلماسي علم و فناوري:
چنانچه دیپلماسی علم و فناوری علاوه بر مباحث گفتهشده برای تقویت همکاریهای بین کشورها و افزایش نفوذ یک کشور بر کشور دیگر مورداستفاده قرار گیرد،
با توجه به اینکه میتواند شهرت و تصویر یک کشور را در جامعه بینالملل بهبود بخشد، میتواند عامل مهمی در تقویت قدرت نرم آن کشور هم به شمار آید.
در این میان شایانذکر است که همکاریهای علمی بینالمللی، توسط افراد و گروههای علمی هدایت میشوند، درحالیکه دیپلماسی علم و فناوری از افراد و گروه هايی تشکیل میشوند که دولتی و فعال در سیاست خارجی میباشند.
لذا تنها آن دسته از همکاریهای علمی و تجارتهایی که در راستای اهداف دیپلماتیک یک کشور باشند، در راستای دیپلماسی علم و فناوری قرار میگیرند.
پتانسيل علمي و ديپلماتيك:
درنهایت با تکیهبر پتانسیل ها و توانمندی های علمی و دیپلماتيك کشور برای استفاده بهینه از فرصتهای موجود و یا فرصت سازیهای مناسب در منطقه و در فضای بینالمللی، میتواند زمینه هایی ایجاد کند تا برخی از مشکلات و چالشهای شرکتهای دانشبنیان برطرف شوند.
تقویت تحقیق و توسعه در شرکتهای دانشبنیان:
دیپلماسی علم و فناوری میتواند توجه دانشمندان خارجی را به پیشرفتهای داخل کشور جلب نماید و از سوی دیگر دسترسی دانشمندان داخلی به پژوهشگران، یافتههای تحقیقاتی، امکانات و تجهیزات مرتبط با پژوهشهای خارج از کشور را تسهیل نماید.
لذا در این میان امکان ایجاد پروژههای مشترک در حوزههای علمی و فناورانه نیز تقویت خواهد شد.
آموزش نيروي انساني متخصص:
همچنین با عنایت به مشکلات مربوط به منابع انسانی در شرکتهای دانشبنیان و توسعه نامناسب آنها، با انجام گرفتن اقدامات فوق توسط دیپلماسی علم و فناوری، فضایی ایجاد میشود تا همکاری بینالمللی با پژوهشگران و دانشگاههای سایر کشورها و دانشگاههای برتر در حوزههای موردنیاز، برقرار شود.
لذا نیروی انسانی متخصص موردنیاز، همگام با دانش روز برای این شرکتها، مورد آموزش و یادگیری قرار میگیرند.
ارتقاء سطح علمي توليد:
درنتیجهی تمامی تعاملات فوقالذکر در چرخه اتفاقات واقع در محيط دیپلماسی علم و فناوری میتوان چنین نتیجه گرفت، که با ارتقاي سطح دانش نیروی انسانی در شرکتهای دانشبنیان و دسترسی به یافته ها و پژوهشگران در سطح بینالملل، سطح علمی تولید محصولات و کالاهای دانشبنیان افزایش مییابد.
فرآيندهاي انتقال فناوري:
با نگاهي به دورنماي دسترسي به فضاي صنعتي و تكنولوژيك بینالملل، فضای همکاری و تعامل برونمرزی نيز به نحوی شکل خواهد گرفت که فرآیندهای انتقال فناوری تسهیل شده و درهای بازارهای بینالمللی به روی تولیدات شرکتهای دانشبنیان گشوده خواهد شد.
همکاریهای تجاري و بازاريابي بینالملل:
تسهيل همکاریهایی از جنس علمي و فناورانه، فرصتهای بازاریابی و همکاریهای تجاری با شرکتهای بزرگ صاحب فناوری را نیز ممکن خواهد ساخت.
لذا مشکلات صادرات کالاهای دانشبنیان مرتفع گردیده و چالشهای محیط اقتصادی و تجاری موجود، بهتدریج تعدیل و رفع خواهد شد.
بنفشه دینمحمدی
پژوهشگر حوزه مدیریت تکنولوژی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید ؟در گفتگو ها شرکت کنید!