جانشين پروري در آموزش عالي

جانشين پروري در آموزش عالي

گسترش سريع جهانی‌شدن، فشارهاي زيادي بر سازمان‌ها وارد می‌آورد و بسياري از مديران می‌آموزند كه يكي از ویژگی‌های سازمانی‌های موفق، توانايي آن‌ها در شناسايي، پرورش و استفاده بهينه از افراد مستعد رهبري است. چنين رهبراني می‌توانند اهداف راهبردي و بلندمدت سازمان را تشخيص داده و محقق سازند.  ازاین‌رو در برخي از سازمان‌ها طرح‌های برنامه‌ریزی جانشين پروري براي اطمينان از تداوم رهبري موفق اجرا می‌شود، زيرا مديران ارشد اين سازمان‌ها اعتقاددارند كه جانشين پروري، موفقيت آينده سازمان را تضمين می‌کند.

 

تعريف جانشين پروري

راث ول جانشين پروري را این‌گونه تعريف می‌کند: كوشش سنجيده و نظام‌مندی كه مديران سازمان براي حصول اطمينان از تداوم رهبري و مديريت در پست‌های اصلي و نگهداري و پرورش سرمایه‌های فكري و علمي به‌منظور تشويق افراد به ارتقاء انجام می‌دهند.

 

لزوم جانشين پروري در آموزش عالي

در ادامه بحث حاضر باید گفت دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي نيز از اين تحولات در امان نبوده‌اند و اخیراً با گستره‌ای از چالش‌های توسعه مديريت روبرو هستند،  علاوه بر آن فشار جهت جايگزين پروري مديراني كه پست خود را ترك می‌کنند و تأثيرات محيطي كه نقش‌ها و مسئولیت‌های مديران آموزش عالي را پیچیده‌تر نموده، منجر به كاهش داوطلبان شده است. از جهتي مديريت اثربخش در شرايط متلاطم نيز، نيازمند مديراني با توانمندی‌هایی است كه موجب ايجاد حس تناسب بين نيازهاي سازماني و تأثير محيطي شوند.  به‌عبارت‌دیگر سازمان‌ها نيازمند مديراني هستند كه بتوانند به مجموعه كمك كنند تا در مواجهه با تأثيرات نيرومند محيطي، خود را وفق داده و واكنش مناسب و به‌موقع نشان دهند و بادوام باقي بماند.

دانشگاه‌های ایران در سال‌های گذشته تلاش کردند از نسل اول آموزش عالی که اولویت آن تنها تربیت نیروی متخصص بود به نسل دوم دانشگاه‌ها که هدف آن پژوهش و تولید علم بود حرکت کنند و امروز نیز به دنبال دستیابی به نسل سوم آموزش عالی به معنای تربیت نیروی انسانی کارآفرین و مرتبط با صنعت هستند. بنابراين با توجه به نقش خطير نظام آموزشي در جامعه و تنوع خدمات و فعالیت‌های آن، ضروري است كه منابع انساني عظيمي در اختيار اين نظام قرار بگيرد، چراکه از برونداد سازمان‌های آموزشي به‌عنوان درونداد سازمان‌های ديگر استفاده می‌شود.  در شمارگان بعدی نشریه دانشگاه کارآفرین به مصادیقی منحصربه‌فرد  از جانشین پروری در آموزش عالی نوین دنیا  اشاره و به مصاحبه با ذینفعان این حوزه، خواهیم پرداخت.

دکتر حسن کمالو – مدرس دانشگاه و معاون منابع انسانی شرکت پخش رازی

الگوبرداری آموزش عالی از کسب‌وکار

الگوبرداری آموزش عالی از کسب‌وکار

فرصت یا تهدید

در ماه‌های گذشته دو تصویر از فضای کسب‌وکار مارا در فکر فروبرد :

تصویر اول مربوط به شرکت گوگل با این مضمون:

گوگل به كارمندانش اجازه می‌دهد تا 20 درصد از ساعات كارى روز خود را به پروژه‌های شخصی‌شان اختصاص دهند.

جالب است بدانيد بيش از 40 درصد پروژه‌های خلاقانه گوگل حاصل همين سياست است.

 

 

تصویر دوم مربوط به یوتیوب با این مضمون:

در دفتر مرکزی سایت یوتیوب کارمندان برای پایین آمدن از طبقات می‌توانند به‌جای استفاده از پله یا آسانسور، از سرسره‌های بزرگ استفاده کنند!

این تصاویر تحریریه دانشگاه کارآفرین را به این فکر فروبرد که در تئوری‌های مدیریت به‌نوعی تمام تلاش صورت می‌گیرد تا به نحو احسن از وقت کارکنان استفاده شود، دانشگاه هم به‌نوعی یک سازمان است. اما وقتی عملکرد گوگل و یوتیوب را ملاحظه می‌کنیم، مشاهده  می‌کنیم که خروجی بسیار متعالی است. اما به‌راستی مشکل کجاست؟ سازمان‌های امروز به کدام سمت می‌روند؟ دانشگاه‌ها به کدام سمت می‌روند؟

 

آیا در دانشگاه نیز می‌توان این فلسفه و رویه را جاری و ساری کرد؟

ساختارهای دانشگاه که قرار بود نقطه قوت و باعث پیشرفت آن شود، امروز دست و پای دانشگاه را بسته و سیاست‌گذاران به دنبال دور زدن ساختار با ایجاد شرکت‌های اسپین آفی، پارک‌ها، مراکز رشد، شرکت‌های دانش‌بنیان و . . . هستند؟ اما آیا به‌راستی چاره کار این‌هاست؟ چقدر به کارکنان و اعضای هیئت‌علمی آزادی عمل داده می‌شود؟ از خلاقیت آن‌ها چقدر استفاده می‌شود؟ بهتر بگوییم؟ آیا اصلاً صدای آن‌ها شنیده می‌شود؟ دانشگاه‌های ما در نسل اول قرار دارند! فقط آموزش و آموزش. آیا آئین‌نامه‌های ارتقا به‌درستی تدوین‌شده‌اند؟ و هزاران سؤال دیگر که هر یک می‌تواند موضوعی باشد برای شماره‌های بعد نشریه که به‌دقت موشکافی شوند.

 

 

پریسا ترکی

 

 

بررسی تحولات کارآفرینی در سیستم دانشگاهی سوئد؛ آشنایی با دانشگاه چالمرز

بررسی تحولات کارآفرینی در سیستم  دانشگاهی سوئد؛ آشنایی با دانشگاه چالمرز

آشنایی با کشور سوئد

سوئد در شمال اروپا در شبه‌ جزیره اسکاندیناوی است. پایتخت و بزرگ‌ترین شهر این کشور شهر استکهلم است. سوئد با مساحت ۴۴۹٬۹۶۴ کیلومترمربع، کمابیش اندازه عراق و چهارمین کشور بزرگ اروپا (ششمین کشور بزرگ اروپا با احتساب روسیه و ترکیه) ازنظر مساحت می‌باشد. جمعیت سوئد بیش از ۹٫۶ میلیون نفر است که تقریباً ۷٫۹ میلیون نفر آن را سوئدی‌ها تشکیل می‌دهند. این کشور با تعداد ۲۱ نفر در هر کیلومترمربع تراکم جمعیت پایینی دارد و بیشتر این جمعیت نیز در جنوب سوئد مستقر هستند. همچنین بیش از ۸۵٪ مردم سوئد در ناحیه شهری زندگی می‌کنند.

درگذشته نه‌چندان دور، تا اواخر قرن هجدهم میلادی، سوئد یکی از فقیرترین کشورهای اروپا بود، اما بعدها دوران رشد اقتصادی سوئد آغاز شد. بعد از جنگ جهانی دوم این رشد اقتصادی شتاب بیشتری به خود گرفت. درآمد کشور سوئد مثل دیگر کشورهای نسبتاً کوچک صنعتی، وابسته به صادرات تولیدات صنعتی است که در حال حاضر از رشد بالائی برخوردار است. نرخ بیکاری این کشور ۶/۵ درصد است.

آماری از جمعیت زیرخط فقر این کشور در دسترس نیست اما به نظر می‌رسد این آمار نباید چندان بالا باشد. تورم در این کشور ۴/۱درصد است. ۳۵ درصد از محصولات صادراتی این کشور را ماشین‌آلات تشکیل می‌دهد و بقیه شامل وسایل نقلیه موتوری، کاغذ و مشتقات آن، چوب، محصولات آهنی و فولادی و مواد شیمیایی است که به کشورهای آلمان، آمریکا، انگلستان، دانمارک، فنلاند، فرانسه، هلند و بلژیک صادر می‌شود. وزير آموزش عالی پيشنهاد کرده است که امکان تحصيل رايگان برای دانشجويان مستعد فراهم شود.

در عوض اين دانشجويان باید متعهد شوند که پس از پايان تحصيلاتشان در سوئد بمانند و کار کنند. دانشجويان کشورهای خارج از اتحاديه اروپا برای تحصيل در دانشگاه­های سوئد بايد شهريه پرداخت کنند. امّا کميته تحصيلات عالی در تلاش هستند تا برای جذب دانشجويان خارجی کمک‌هزینه‌های تحصيلی ويژه نيروهای کار را معرفی کنند. هدف اصلی اين طرح جوانان بااستعدادی هستند که قصد دارند تا در رشته‌های علوم طبيعی و يا موضوعات مرتبط با تکنولوژی تحصيل کنند.

 

چالمرز برای آینده‌ای پایدار

دانشگاه صنعتی چالمرز دانشگاهی فنی در جنوب غربی کشور سوئد در شهر بندری یوتوبوری است که کار آن بر تحقیقات و تحصیل در رشته‌های فنی مهندسی، علوم پایه و معماری بنانهاده شده است و از معتبرترین دانشگاه‌های فنی اروپا به شمار می‌رود. حدود 40 درصد مهندسین سوئدی دانش‌آموخته این دانشگاه هستند. دانشگاه صنعتی چالمرز یکی از دانشگاه‌های پلی تکنیک بسیار قدرتمند است که در رتبه‌بندی کلی جهانی در رده‌ی ۱۳۲ و در میان ۱۰۰ دانشگاه برتر رشته‌های فنی و مهندسی جهان قرار می‌گیرد.

این دانشگاه در سال 1829 به کمک پول اهداشده از طرف ویلیام چالمرز تأسیس شد. چالمرز یکی از سه دانشگاه در سوئد است که به نام یک شخص نام‌گذاری شده‌اند. دانشگاه چالمرز تا سال 1937 به‌عنوان یک دانشگاه خصوصی اداره می‌شد و بعد آن تا سال 1994 به دولت واگذار و مجدداً از این سال تا امروز به‌عنوان یک دانشگاه خصوصی اداره می‌گردد. این دانشگاه در حال حاضر دارای حدود 11000 دانشجو است که حدود 40 درصد آن‌ها در مقطع فوق‌لیسانس غیر سوئدی هستند. از سال 2007 تمام رشته‌های مقطع فوق‌لیسانس (که بالغ‌بر 50 رشته می‌باشد) به زبان انگلیسی تدریس می‌شوند.

دانشگاه تکنولوژی چالمرز توسط یک مدیر اجرایی اداره می‌شود که تصمیم‌گیرنده نهایی است. استراتژی کلی چالمرز پیشبرد آن و نظارت و هماهنگی بر کلیه فرآیندهای این پیشرفت می‌باشد. آموزش و پژوهش توسط 18 بخش در این دانشگاه انجام که هر بخش توسط یک مسئول اداره می‌شود و گروه‌ها و بخش‌های تحقیقاتی را به وجود می‌آورند. بخش پشتیبانی عملیاتی دانشگاه چالمرز دارای 10 قسمت است: رئیس دانشگاه، بخش منابع انسانی، دفتر فناوری اطلاعات، دفتر مدیریت پروژه، ارتباطات و بازاریابی، تجزیه‌وتحلیل برنامه‌ریزی اقتصادی، بخش خدمات، بخش نوآوری، پشتیبانی عملی و راهبردی از دانشجو و دفتر آموزش.

دانشگاه تکنولوژی چالمرز گروهی از شرکت‌های تابعه را که آموزش حرفه‌ای و سرمایه‌گذاری در چالمرز را پوشش می‌دهد. پارک‌های فن‌آوری علمی لیندهلمن (Lindholmen)، پارک علمی جوهانبرگ (Johanneberg)، پارک علمی سهلگرنسکا (Sahlgrenska) همچنین در دانشگاه‌های آستارازرو (AstaZero) و دانشگاه فناوری اطلاعات توسط دانشگاه تکنولوژی چالمرز کنترل می‌شود.

 

مدرسه کارآفرینی چالمرز

برنامه کارآفرینی و کسب‌وکار به‌عنوان بخشی از مدرسه چالمرز طراحی‌شده است. مدرسه کارآفرینی چالمرز محیطی است که در آن نه‌تنها آموزش کارآفرینی داده می‌شود بلکه این کار به‌صورت تجربی نیز انجام می‌شود. در این مدرسه دانش‌آموزان با پروژه‌های واقعی در طول مدت تحصیل با استفاده از دانش، خلاقیت و توانایی کارآفرینی به همراه مشخصات واقعی کار آشنا می‌شوند.

این مدرسه بین‌المللی با ترکیب تحصیلات دانشگاهی و پژوهشی و ایجاد ارزش واقعی در یک محیط مدیریتی شناخته‌شده است. آموزش را می‌توان به‌عنوان یک فرآیند یادگیری تجربی که در آن فرضیه‌ها و ایده‌ها پس از رد یا تأیید نه‌تنها به لحاظ نظری بلکه در عمل مورد آزمون قرارگرفته است، شناخت. برای تسهیل چنین تجربه‌آموزشی، دانش‌آموزان از سناریوها و پروژه‌های کسب‌وکار شبیه‌سازی‌شده و نوآوری واقعی دفاع می‌کنند. مدرسه کارآفرینی چالمرز در سال 1997 تأسیس شد و عضو لاینفک استراتژی چالمرز، رشد پایدار از طریق نوآوری در دانشگاه کارآفرین است.

 

ارتباط پژوهش و صنعت

چالمرز از تخصص خود در شبکه گسترده صنعتی که به سمت تجاری‌سازی هدایت‌شده به‌منظور توسعه نوآوری استفاده می‌کند که این برنامه ارتباط محکمی با فرآیند انجام پژوهش دارد. چالمرز هشت نقطه قوت برای پیشرفت دارد که در آن بسیاری از مختصات همکاری صنعت و پژوهش نوآورانه وجود دارد. سرمایه‌گذاری نقش ویژه‌ای در ایجاد مرکز سرمایه‌گذاری منطقه دارد و حمایت از نوآوری‌ها به‌طور طبیعی بستگی به شرکای همکار چالمرز دارد. به‌علاوه یک شبکه باارزش از دانشجویان از طریق دانشکده و همکاری نزدیک مدرسه با مرکز نوآوری و کارآفرینی گوتنبرگ و تجربیات کارآفرینان حمایت می‌شود. به دلیل ارتباط قوی بین آموزش و صنعت، بسیاری از دانشجویان به شرکت‌های مستعد در سراسر جهان می‌پیوندند. دانشکده کارآفرینی نیز؛ درگیر تحقیق پیرامون نوآوری و کارآفرینی، کارآفرینی گروهی، رفتار کارآفرینانه، کارآفرینی اجتماعی، رفتار سازمانی، نوسازی سازمانی، توسعه کسب‌وکار و مالکیت معنوی و آموزش مبتنی بر عمل است.

 

نویسنده : آزیتا جهانبخش پژوهشگر حوزه مدیریت

نمونه‌ای از اکوسیستم کارآفرینی ؛ آشنایی با شرکت گوگل

نمونه‌ای از اکوسیستم کارآفرینی؛ آشنایی با شرکت گوگل

یکی از خیابان‌های پردیس گوگل را مدتی بر روی رفت‌وآمد ماشین‌ها بسته بودند چون روی چنار‌های این خیابان تعدادی لک‌لک لانه داشتند و جوجه‌هایشان تازه سر از تخم درآورده بودند. برای حفاظت از جوجه لک‌لک‌ها تا جان بگیرند خیابان بسته‌شده بود! زندگی در سراسر این مجموعه در جریان است.

گوگل شرکت متفاوتی است نه‌تنها به‌عنوان یک شرکت دانش‌بنیان و پیشتاز در عصر اینترنت و نه‌تنها به‌عنوان شرکتی که مسیر کارآفرینی را از ایده پردازی تا راه‌اندازی شرکت نوپا و بالاخره تبدیل‌شدن به یک موجودیت متفاوت در فضای کار و نیز توسعه فرهنگ نوآوری با موفقیت پیموده است، بلکه این شرکت خالق تکنولوژی بوده است. فرهنگ این شرکت بسیار متمایز است. فرهنگی که از اقتصاد نوآوری ناشی شده است، فرهنگی که به محیط کاری، رضایت و هم‌بستگی کارکنان، و رضایت مشتریان به‌عنوان اولویت‌های شرکت اهمیت می‌دهد.

 

برای درة سیلیکون نیز اهمیت گوگل بیش از آن‌که به خاطر وجود سازمان مرکزی‌اش در مانتن ویو یعنی در قلب درة سیلیکون با بیش از 30000 مهندس و دانشمند باشد در این نکته نهفته است که گوگل در درة سیلیکون شکل گرفت و شروع به فعالیت کرد و رشد کرد و به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌ها در دنیا تبدیل‌شده است.

شرکتی که عمدتاً بر اساس ایده‌های دانش‌بنیان و نرم‌افزاری و مبتنی بر نوآوری شکل‌گرفته و رشد کرده است. کارکنان و مهندسان و دانشمندانی که در گوگل کار می‌کنند 20 % از زمان کار موظفشان در شرکت را می‌توانند به پژوهش و توسعه در هر زمینه‌ای که علاقه دارند بپردازند و این امر یکی از مهم‌ترین اجزای فرهنگ‌سازمانی گوگل است، هرچند نوآوریِ کارآمد که به توسعه محصول منجر شود موجب ارتقای شغلی و احیاناً پاداش‌هایی برای کارکنان می‌شود ولی موضوع مهم دیگر، فرهنگی است که در گوگل حاکم شده است که همه تلاش‌ها و چالش‌ها برای نوآوری و ابداعات جدید برای رضایت شخصی و احساس غرور و افتخار انجام می‌شود و این فرهنگ کاری بسیار ارزشمندی است.

علاوه بر آن تیمی از مهندسان و کارشناسان مجرب در گوگل مرتباً شرکت‌های نوپا را در درة سیلیکون و حتی نقاط دیگر جهان رصد می‌کنند و شرکت‌هایی که دستاورد‌های نوآورانه مطلوبی داشته باشند و برای توسعه و تکمیل فعالیت‌های گوناگون گوگل مفید واقع شوند را خریداری می‌کنند و تکنولوژی آنان را در اختیار می‌گیرند و این امر نیز به توسعه فعالیت‌های گوگل شتاب بیشتری می‌دهد.

گوگل به نوآوری اهمیت می‌دهد و توسعه آن بر مبنای توسعه نوآوری شکل‌گرفته است اعم از نوآوری در بخش‌های پژوهش و توسعه، یا نوآوری‌های کارکنان، و یا نوآوری‌هایی که شرکت‌های نوپا به گوگل اضافه می‌کنند.

ارزش سهم کمپانی گوگل

بر اساس برخی گزارش‌ها ارزش شرکت گوگل به حدود 400 میلیارد دلار رسیده است و درآمد سالیانه آن حدود 60 میلیارد دلار است، برای شرکتی که اندکی بیش از 15 سال از تأسیس آن نمی‌گذرد و کمتر از یک دهه است که به شرکت سهامی عام تبدیل‌شده است دستاورد بزرگی است که در مقایسه با شرکت‌های بزرگ خودروسازی، نفتی و غیره این شرکتِ دانش‌بنیان گوی رقابت را برده است. اما ببینیم داستان گوگل از کجا آغاز شد؟

داستان گوگل به‌عنوان یک پروژة تحقیقاتی در ژانویه 1996 در دانشگاه استنفورد توسط لری پیج  و سِرگی برین  که دو دانشجوی دکتری علوم کامپیوتر در استنفورد بودند، شروع شد. در آن زمان موتور‌های جستجو، نتیجه هر جستجو را با الگوریتم‌های ساده و شمارش تعداد ظاهر شدن یک عبارت در صفحه، رتبه‌بندی می‌کردند ولی لری و سرگی مدلی طراحی کردند که روش بهتری در تحلیل رابطه بین صفحات وب ارائه می‌‌کرد، آن‌ها این روش جدید را پِیج رَنک نامیدند، در این روش مربوط بودن یک وب‌سایت و اولویت آن، با شاخص مرتبط با تعداد صفحات و اهمیت صفحاتی که به سایت موردنظر اشاره می‌کنند، تعیین می‌شود و بر اساس این الگوریتم موتور جستجوی جدیدی شکل گرفت.

الگوریتم ابداعی در بدو امرBackRub  نامیده می‌شد چون از بررسی لینک‌های قبلی در تعیین اهمیت یک سایت استفاده می‌شد ولی سرانجام آن را گوگل نامیدند که تحریف کلمه googol است که عدد یک است با هزارتا صفر، به نشانه آن‌که هر جستجو تعداد زیادی اطلاعات را موردبررسی قرار می‌دهد. در بدو امر گوگل تحت نام دامنه دانشگاه استنفورد عملیاتی شد. ولی نام دامنه  گوگل در 15 سپتامبر 1997 ثبت شد و شرکت گوگل در 4 سپتامبر 1998 به ثبت رسید که محل آن، گاراژ یک‌خانه در منلو پارک در درة سیلیکون بود.

کریگ سیلورستاین  یک دانشجوی دیگر دکتری در استنفورد به‌عنوان اولین نفر به استخدام گوگل درآمد و شرکتی شکل گرفت که درواقع خدمات روزمره برای عموم مردم در اقصی نقاط دنیا فراهم می‌کند، به‌طوری‌که در ماه مه سال2011 تعداد مراجعه‌کنندگان به موتور جستجوی گوگل در آن ماه از مرز یک میلیارد نفر گذشت!

اولین سرمایه‌گذار در گوگل؛  اندی بکتولشیم بود که در ماه اوت 1998 حتی قبل از ثبت گوگل 100000 دلار در آن سرمایه‌گذاری کرد، ولی پس از ثبت شرکت، سرمایه‌گذاران خطرپذیر معتبری در گوگل سرمایه‌گذاری کردند و در هدایت آن برای پیشرفت و توسعه نقش جدی ایفا کردند.

وقتی‌که این شرکت کم‌کم پا گرفته بود لری و سرگی چون اداره و توسعه شرکت را مانع از ادامه تحصیل در دوره دکتری می‌دیدند تصمیم گرفتند شرکت را بفروشند و مشغول ادامه تحصیل شوند، آن‌ها به یکی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری مراجعه کردند و مبلغ یک‌میلیون دلار برای فروش شرکت پیشنهاد کردند، خریدار رغبتی نشان نداد و آن‌ها در مذاکره حتی تا 750000 دلار هم پائین آمدند! ولی پس از مدتی درواقع ادامه تحصیل را رها کردند و فقط به کارِ شرکت پرداختند و در ژوئن 1999 در دور جدید جلب سرمایه‌گذاری توانستند مبلغ 25 میلیون دلار از سرمایه‌گذاران خطرپذیر سرمایه جذب کنند و فعالیت‌های گوگل با شتاب روزافزون ادامه پیدا کرد.

در کنار توسعه سیستم‌های تکنولوژیک برای توسعه سیستم‌های تجاری آن‌ها، امید کردستانی را در ماه مه 1999 جذب گوگل شد. کردستانی الکترونیک خوانده بود و از استنفورد MBA گرفته بود و در شرکت‌های مختلفی فعالیت‌های موفقی اعم از کارهای فناورانه و یا توسعه سیستم‌های تجاری در سابقه خود داشت. امید نقش عمده‌ای در توسعه سیستم‌های تجاری در گوگل ایفا کرد و با مدل جذب آگهی و دیگر مدل‌های تجاری توانست درآمد سرشاری برای گوگل تأمین کند.

در شماره‌های آتی نشریه به بررسی دقیق‌تر این شرکت کارآفرین خواهیم پرداخت.

منابع:

– تابش، یحیی.؛ مروتی، محمد. و اکبرپور، محمد. (1394). شناخت دره سیلیکون

-https://www.google.com/intl/fa/about/company/history/

 

شادی لطیفیان – کارشناس ارشد مدیریت MBA

 

 

گزارشی از رویدادهای کارآفرینی

گزارشی از رویدادهای کارآفرینی

 

امروزه ساختار اقتصادی دنیا منوط به توسعه پايدار بر پایه نوآوری، خلاقیت و استفاده از دانش استوار است. آشنایی با آخرین راهکارها و فنون علمی در حوزه کارآفرینی و کسب‌وکار، استفاده از تجربیات سخنرانان کلیدی و ارتباط مؤثر با تجار و کارآفرینان موفق داخلي و بین‌المللی از اهداف اصلی همایش‌ها و رویدادهای کارآفرینی است.

همایش سینرجی

با شروع فصل جدید در توسعه اقتصادی لازم است تا ظرفیت‌های عظیم بالقوه، بالفعل شود. شرایط جدید پیش‌روی ایران و چشم‌انداز رشد اقتصادی بر اساس پیش‌بینی‌های داخلی و بین‌المللی در سال‌های آتی نشان‌دهنده ابتدای راهی است که اقتصاد ایران باصلابت در آن قدم خواهد گذاشت. هدف از برگزاری این همایش، استفاده از فرصت‌های اقتصادی پسابرجام در ایران بود. با توجه به شرایط جدید اقتصاد ایران، این همایش در پی ایجاد فرصت‌های همکاری بین‌المللی میان صاحبان کسب‌وکار در ایران و روسیه برگزار شد.

همایش بین‌المللی سینرژی، 2 اسفند 95 در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار شد. به نقل از خبرگزاری ایلنا، در این همایش نزدیک به ۲۰۰۰ کارآفرین و فعال حوزه کسب‌وکار از کشورهای مختلف به‌ویژه روسیه حضور داشتند. هم‌چنین باهمت واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی، این همایش به‌صورت آنلاین پوشش داده شد. به‌نحوی‌که علاقه‌مندان در شهرهای مختلف ایران و جهان توانستند از مباحث کاربردی سخنرانان برجسته بین‌المللی به‌صورت غیرحضوری بهره‌مند گردند.

گریگوری آوتوف، رئیس دانشکده اقتصادی سینرجی روسیه با اشاره به تاریخچه همایش‌های کسب‌وکار سینرجی گفت: ما در روسیه توانسته‌ایم تاکنون چند همایش با موضوع کارآفرینی برگزار کنیم و در هرماه هم حدود ۲۵۰۰ نفر را در زمینه کارآفرینی آموزش داده‌ایم.

وی با بیان اینکه هدف از این همایش‌ها توسعه اقتصاد روسیه و تقویت آموزش کارآفرینی است گفت: در ماه نوامبر بزرگ‌ترین همایش را برگزار کردیم که با حضور شش هزار و دویست شرکت‌کننده در رکورد جهانی گینس هم ثبت شد.

رئیس دانشگاه کارآفرینی سینرجی روسیه جامعه هدف این همایش‌ها را جوانان اعلام کرد و گفت: تضمین می‌کنیم اگر بیش از هزار نفر از ایران در این همایش شرکت و آموزش ببینند وضعیت تولید ناخالص ملی ایران بهبود پیدا خواهد کرد.

دکتر علیزاده مجد، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی و پژوهشگر حوزه دانشگاه کارآفرین گفت: این همایش نشان داد که به نظر می‌رسد عزم دانشگاه آزاد برای  تبدیل‌شدن به دانشگاه کارآفرین جدی است.

هم‌چنین؛ دکتر مهدی گل‌سفید، مدرس و محقق حوزه کارآفرینی در این زمینه گفت: رویکرد همایش‌هایی نظیر سینرجی در امر توسعه فرهنگ کارآفرینی و آموزش کارآفرینی در راستای سیاست‌ها و شاخص‌های مورد تائید و تأکید نهادهای سیاست‌گذاری بین‌المللی کارآفرینی مثل: سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد می‌باشد. وی افزود: می‌توان در چنین همایش‌هایی در سال‌های آینده، نگاه تخصصی‌تری به پدیده کارآفرینی داشت و توسعه کارآفرینی گروه‌های مستعد کارآفرینی اما نیازمند حمایت مثل: زنان و فارغ‌التحصیلان را بهتر و دقیق‌تر هدف گرفت و به موضوعات نوین و جاری حوزه کارآفرینی مثل کارآفرینی زیست‌محیطی، کارآفرینی اجتماعی و کارآفرینی تکنولوژیک و کارآفرینی بین‌الملل گسترده‌تر پرداخت.

 

 

جشنواره رهبران کارآفرین

چهارمین جشنواره رهبران کارآفرین، اول اسفند 95 با اعطای نشان عالی رهبران کارآفرینی به برگزیدگان این جشنواره در دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران برگزار شد. دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران پس از سه دوره برگزاری موفقیت‌آمیز جشنواره رهبران کارآفرین در سال‌های ۹۲، 93 و 94، چهارمین جشنواره رهبران کارآفرین را همراه با اعطای نشان عالی رهبران کارآفرین، عصر روز یکشنبه اول اسفندماه در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار کرد. افتتاحیه این جشنواره با حضور وزیر محترم کار، جمع بزرگی از رهبران کارآفرین، کارآفرینان، اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها و دانشجویان برگزار شد.

در این مراسم سرکار خانم فاطمه دانشور، عضو محترم شورای شهر تهران و مؤسس موسسه خیریه مهر آفرین به‌عنوان رهبر کارآفرین اجتماعی انتخاب شد. ایشان جوان‌ترین منتخب این دوره از جشنواره نیز بودند. از رهبران کارآفرینان منتخب در حوزه اقتصادی، می‌توان به جناب آقای مهندس محمدرضا انصاری بنیان‌گذار شرکت کی‌سون، جناب آقای مهندس یونس ژائله بنیان‌گذار شرکت شیرین عسل، جناب آقای مهندس غلامعلی سلیمانی بنیان‌گذار شرکت کاله، جناب آقای مهندس علیرضا معدلی بنیان‌گذار شرکت پرلیت، جناب آقای مهندس احمدپور فلاح بنیان‌گذار شرکت سکو ایران و جناب آقای مهندس ابراهیم جمیلی بنیان‌گذار گروه صنعتی معدنی زرین اشاره کرد.

 

هم‌چنین در این مراسم، پرچم رهبر کارآفرین سال 1395 با حضور آقای دکتر زالی و آقای مهندس تابع قانون، پرچم‌دار سال 1394 به آقای مهندس محمدرضا انصاری بنیان‌گذار شرکت کی‌سون اهدا شد. از دیگر نکات برجسته این جشنواره حضور دانش آموزان با عنوان رهبران کارآفرین فردا در کنار رهبران منتخب سال 1395 بود.

دکتر ربیعی، وزیر محترم تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سخنرانی افتتاحیه این جشنواره پیرامون مفهوم کارآفرینی گفت: مفهوم کارآفرینی یک نوع نگاه به معنی ایجاد ثروت برای خود و جامعه است، کارآفرینی هرروز در جامعه پر مفهوم‌تر می‌شود، روزی کارآفرینی فقط یک مفهوم انتزاعی و تک‌بعدی داشت اما امروز در دانشگاه‌های ما در حوزه کارآفرینی خوب کارشده است. وزیر محترم کار ادامه داد: بنده اعتقاددارم که کارآفرینی ارتباط تنگاتنگی با رشد، توسعه اشتغال کشور و فقرزدایی دارد. وی تصریح کرد: ما امروز نیاز داریم کارآفرینی را به‌عنوان یک طرز فکر در جامعه گسترش دهیم، زیرا کارآفرینی به معنی ارتباط انسان با جامعه خود است.

دکتر زالی، رئیس دانشگاه کارآفرینی دانشگاه تهران نیز در سخنرانی افتتاحیه، با اشاره به شعار «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل»، اهمیت رشد و توسعه کارآفرینی را بیش از هر زمان دیگری دانست و گفت: تجلیل از رهبران کارآفرین، تجلیل از کارآفرینی و تلاش برای پرورش نسل بعدی رهبران کارآفرین در ایران است و کارآفرینان جوان باید ادامه‌دهنده منش و بینش آنان در کسب‌وکار خود باشند.

 

 

بازارچه خیریه نوروزی قلب سفید باهدف حمایت از کودکان کار

بازارچه نوروزی موسسه خیریه قلب سفید با همکاری موسسه خیریه کارآفرینان آرا باهدف حمایت از کودکان کار و اشتغال جوانان نیازمند در آخرین روزهای سال گذشته در تهران برگزار شد. حضور مسئولان همچون سرکار خانم فاطمه دانشور، فعالان اقتصادی ازجمله جناب آقای دکتر سید حمید حسینی، فعالان دانشگاهی و اجتماعی ازجمله دکتر مهدی گل‌سفید علوی و هنرمندان سرشناس کشور ازجمله علی زند وکیلی، فرزاد حسنی، مجید مشیری، رضا رشید پور، شبنم مقدمی و عادل فردوسی پور و سید احمد خمینی؛ یادگار ارزشمند خانواده امام (ره) در مراسم افتتاحیه موردتوجه بود. اجرای مشترک علی‌ زند وکیلی و کودکان موردحمایت موسسه از لحظات بسیار دیدنی این مراسم بود که اکثر حضار را به‌شدت متأثر کرد.

سید فاطمه موالی‌زاده مدیرعامل خیریه قلب سفید، در این زمینه گفت: خیریه قلب سفید در حوزه تخصصی کودکان کار فعال است. وی با اشاره به تعداد زیاد کودکان کار در سطح شهر تهران افزود: در این نمایشگاه باهدف کمک به کودکان کار، غرفه‌هایی در اختیار غرفه داران قرار گرفت تا عواید فروش محصولات جهت حمایت از کودکان کار و خانواده‌های آنان هزینه شود. وی هم‌چنین گفت: برای اولین بار در ایران با هماهنگی خیریه کارآفرینان آرا زنجیره ارزشی تشکیل‌شده است که در همین راستا خیریه قلب سفید، کودکان کار را از کودکی تا هجده‌سالگی حمایت خواهد کرد و خیریه کارآفرینان آرا آن‌ها را از 18 تا 35 سالگی موردحمایت قرار خواهد داد.

پژوهشگر

نرگس سقازاده؛ پژوهشگر حوزه مدیریت

 

آموزش کارآفرینی و ویژگی‌های کارآفرینانه

آموزش کارآفرینی و ویژگی‌های کارآفرینانه

 

در حال حاضر سیر تحولات جهانی، کارآفرینان را در خط مقدم توسعه فناوری و توسعه اقتصادی قرار داده است. تجربه موفقیت‌آمیز اغلب کشورهای پیشرفته و نیز برخی از کشورهای درحال‌توسعه در عبور از بحران‌های اقتصادی به‌واسطه توسعه کارآفرینی در آن کشورها، موجب گردیده تا سایر کشورها نیز برای کارآفرینی، کارآفرینان و شکل‌گیری کسب‌وکارهای نوآورانه اهمیت خاصی قائل گردند. بر همین اساس، توسعه‌ کارآفرینی از جنبه‌های گوناگون مدنظر قرارگرفته است.

آموزش، یکی از جنبه‌های مهم در گسترش کارآفرینی است که موردتوجه ویژه‌ای واقع‌شده است. درواقع، همراه با آشکار شدن نقش و تأثیر کارآفرینی بر روند اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی کشورها، تلاش در جهت آموزش و تعمیم دانش و روحیه کارآفرینی در بین مدیران، تجار، دانشجویان، (که جملگی کارآفرینان بالقوه محسوب می‌شوند) و کارآفرینان بالفعل شدت گرفت.

هدف از آموزش کارآفرینی تربیت افرادی است که بتوانند خود افرادی مؤسس باشند و کسب‌وکاری را ایجاد نمایند.

تحقیقات نشان می‌دهد که کارآفرینی امری آموزش پذیر، تقویت پذیر و پرورش پذیر است. اولین کشورهایی که در زمینه آموزش کارآفرینی فعالیت‌هایی را انجام دادند، کشورهای آلمان، انگلیس، امریکا و ژاپن بودند.

امروزه آموزش کارآفرینی به یکی از مهم‌ترین و گسترده‌ترین فعالیت‌های دانشگاهی تبدیل‌شده است. طی دهه 1980، دانشگاه‌ها برحسب ویژگی گروه‌های تحت آموزش و نیازهای محلی، منطقه‌ای و ملی، برنامه‌های آموزشی متعددی را برای سازمان‌های خصوصی و عمومی طراحی نموده‌اند. تا اوایل دهه 1980 تنها 130 دانشکده به طراحی دوره‌های محدودی در خصوص کارآفرینی پرداخته بودند و آن‌ها را در رشته‌های بازرگانی و مهندسی تدریس می‌نمودند، درحالی‌که در اوایل دهه 1990 تعداد دانشکده‌ها به بیش از 500 دانشکده رسید و اکنون بیش از 2000  دانشگاه، کارآفرینی را به‌عنوان رشته و گرایشی مستقل تدریس می‌نمایند.

اين قبيل از دوره‌ها به دنبال بهبود و انگيزش گرايش‌هاي افراد همچون استقلال‌طلبی، فرصت‌جويي، ابتكار، ریسک‌پذيري، تعهد به كار، تمايل به حل مشكلات و لذت بردن از عدم قطعيت و ابهام مي‌باشد. دوره‌های آموزش کارآفرینی نه‌تنها جای خود را در بستر دروس دانشگاهی و در رشته‌های مختلف بازنموده، بلکه در دوره‌های مختلف تحصیلی از ابتدایی تا دبیرستان نیز موردتوجه قرارگرفته است. گرچه امروزه تنوع این دوره‌ها، شرکت‌های موجود را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد و دوره‌های متعددی جهت رشد، بقا و کارآفرین نمودن سازمان‌های بزرگ طراحی‌شده، اما هدف اولیه از توسعه آموزش کارآفرینی همانا تربیت نمودن افراد متکی به نفس و آگاه به فرصت‌ها و به‌طورکلی افرادی است که تمایل بیشتری به راه‌اندازی کسب‌و‌کارهای مستقل دارند. درواقع هدف این است تا افرادی مؤسس و اقدام کننده ‌تربیت شوند.

آنچه در تدریس دوره‌های کارآفرینی بیش‌ازپیش موردتوجه قرارگرفته است، کارآفرینانه بودن شیوه‌های تدریس، ترکیب افراد و اهداف آموزشی و تطبیق و همسویی این موارد با یکدیگر می‌باشد. آموزش کارآفرینی فرآیندی نظام‌مند، آگاهانه و هدف‌گرا می‌باشد که طی آن افراد غیر کارآفرین ولی دارای توان بالقوه به‌صورت خلاق تربیت می‌گردند. درواقع، آموزش کارآفرینی فعالیتی است که از آن برای انتقال دانش و اطلاعات موردنیاز جهت کارآفرینی استفاده می‌شود که افزایش، بهبود و توسعه نگرش‌ها، مهارت‌ها و توانایی‌های افراد غیر کارآفرین را در پی خواهد داشت.

آموزش کارآفرینی تأکید بر ویژگی‌ها، توانمندی‌ها و مهارت‌هایی دارد که افراد برای راه‌اندازی، رشد و مدیریت کسب‌وکار بایستی به آن‌ها مجهز شوند. گیب (2002) بیان می‌کند که آموزش ویژگی‌های کارآفرینانه در معنای وسیع بر مهارت‌ها و توانمندی‌هایی تأکید دارد که در هر شرایط و محیطی کاربرد دارد، اما آموزش کارآفرینی عمدتاً بر مهارت‌های لازم جهت راه‌اندازی و مدیریت کسب‌و‌کار تأکید دارد؛ بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که در آموزش ویژگی‌های کارآفرینانه بر روی ابعاد کسب‌و‌کار تمرکز نمی‌شود و مهارت‌هایی نظیر راه‌اندازی یک کسب‌وکار و مدیریت آن موردتوجه قرار نمی‌گیرد؛ درحالی‌که در آموزش کارآفرینی، بخش عمده تأکید آموزش بر روی این است که چگونه می‌توان یک کسب‌وکار مستقل را به‌صورت انفرادی و یا گروهی راه‌اندازی و مدیریت کرد.

درواقع؛ درگذشته، افسانه‌ای شایع بود که کارآفرینان دارای ویژگی ذاتی هستند و ویژگی‌هایی همچون: ابتکار، روحیه تهاجمی، تحرک، تمایل به ریسک‌پذیری، توان تحلیلی و مهارت در روابط انسانی در افراد از بدو تولد در فرد وجود دارد.

بنابراین، فرض اساسی این بود که کارآفرینان از طریق آموزش، پرورش نمی‌یابند. اما امروزه کارآفرینی به‌عنوان یک‌رشته علمی مورد شناسایی قرارگرفته و متقاضیان مستعد بایستی مانند تمامی رشته‌های علمی دیگر دانش مربوط به آن را کسب نمایند.

آموزش ویژگی‌های کارآفرینانه به دامنه وسیعی از شایستگی‌ها و توانمندی‌ها جهت یادگیری کارآفرینانه تأکید دارد. در این آموزش، اعتقاد بر این است که با توجه به شرایط متغیر جامعه جهانی و سرعت تغییرات، افراد بایستی یاد بگیرند که چگونه در سرتاسر زندگی به‌صورت کارآفرینانه رفتار کنند و لذا دامنه آن بسیار وسیع‌تر از صرفاً کسب‌وکار می‌باشد. با توجه به مطالعات مختلفی که صورت گرفته است ثابت‌شده که ویژگی‌های کارآفرینان در سازمان اغلب اکتسابی است و نه وراثتی و ازاین‌رو در حال حاضر آموزش ویژگی‌های کارآفرینی به یکی از مهم‌ترین و گسترده‌ترین فعالیت‌های دانشگاه‌ها تبدیل‌شده است.

«دیوید مک کله لند» از اولین روان‌شناسانی بود که با فرض اینکه کارآفرینان نیاز به توفیق بالایی دارند، دوره‌های آموزشی متعددی را طراحی کرد تا این نیاز را در افراد تقویت کند، درنتیجه او از آموزش این دوره‌ها به بازرگانان هندی نتایج مثبتی دریافت کرد. محققان دیگری همچون جان استوارت میل، بروکهاوس، دیوید پرچ، تیمونز، کالینز، مور، مایر، گلدشتاین و نورد بر اکتسابی بودن اغلب ویژگی‌های کارآفرینان تأکید دارد.

«پیتر دراکر» نیز در این خصوص می‌گوید: «آنچه راجع به کارآفرینی می‌شنوید اشتباه است، کارآفرینی سحر و جادو نیست، عجیب‌وغریب نیست، استعداد ژنتیکی نیست، بلکه یک‌رشته است مانند دیگر رشته‌های علمی که قابل‌آموزش و یادگیری است.» لذا، اولین تلاش آموزشی توسط مک کله لند و باهدف انگیزشی و ارتقای توفیق طلبی در بین بازرگانان هندی صورت گرفته است.

محتوای برنامه آموزش کارآفرینی

كارآفرينان نيازمند مهارت‌ها و توانمندی‌های متفاوتي هستند تا بتوانند بر اساس آن در ارتقاي ابتكارات و ايجاد کسب‌وکار سازماني به موفقيت برسند. آن‌ها بايد آينده‌ سازمان و تغييراتي را كه احتمالاً در توانايي‌هاي بنگاه براي توجيه و تأييد ايجاد کسب‌وکار سازماني رخ مي‌دهند، پيش‌بيني كنند. اين توانايي نيازمند درك راهبرد، بازارها و ديگر توانمندي‌هاي سازمان است. كارآفرينان بايد درك كنند كه چگونه ابتكارات مرتبط با کسب‌وکار مي‌توانند بر واحدهاي مختلف سازماني به شكلي كاملاً متفاوت تأثير بگذارند و چگونه حول اين موضوعات كار مي‌كنند.

اما امروزه مؤسسات مختلفی در خصوص آموزش‌های کارآفرینی فعالیت دارند و کارآفرینی را در قالب برنامه‌های آموزش کوتاه‌مدت به مخاطبان خود آموزش می‌دهند، اما همچنان در خصوص محتوا، ‌اقدامات و روش‌هایی که برای آموزش کارآفرینی به کار گرفته می‌شود، توافق چندانی وجود ندارد. همچنین دغدغه‌ جدی دیگری که در این حوزه وجود دارد، این موضوع است که آموزش کارآفرینی و محتوای آن برای سن، جنسیت، مشاغل و تحصیلات مختلف؛ یکسان نیست. بااین‌وجود موارد زير جهت توانمندسازي كارآفريني فراگيران در یک سازمان مناسب مي‌باشد.

  • انجام پروژه‌هاي شغلي مرتبط با رشته تحصیلی در سازمان‌ها
  • آشنايي با نحوه تدوين طرح کسب‌وکار
  • آشنايي با مشاغل مربوط به هر رشته تحصيلي در سطح جهانی
  • آشنايي با قوانين کسب‌وکار
  • آشنايي با مهارت‌هاي مالي (تأمين و مديريت منابع مالی)
  • آشنايي با مهارت‌هاي بازاريابي (تحقیقات بازاریابی)
  • آشنايي با فرآيند كارآفريني
  • آشنايي با مفاهیم کارآفرینی (تعاريف؛ نظريه‌ها، تاريخچه، زمينه‌هاي كارآفريني، ویژگی‌های کارآفرینان)

 

مشاور حوزه کارآفرینی

دکتر جابر نوبخت وند / مشاور حوزه کارآفرینی

 

 

رشد به سبک دانشگاهی؛ همه چیز در مورد مراکز رشد

رشد به سبک دانشگاهی؛ همه چیز در مورد مراکز رشد

 

 

اگر شما از آن دسته از افرادی هستید که ایده و طرح خلاق و نوآوری را برای

راه‌اندازی یک کسب‌وکار در سردارید ولی دغدغه اصلی شما تأمین مالی و

حمایت است، مراکز رشد و انکوباتورها شرایط خوب و مناسبی را برای ایجاد

و رشد و توسعه کسب‌وکارتان در اختیار شما قرار می‌دهند.

 

نوآوری و کارآفرینی به‌عنوان مؤلفه‌های اساسی توسعه اقتصادی مبتنی بر دانایی محسوب می‌شوند. شرکت‌های کوچک و متوسط فناور با تکنولوژی پیشرفته، نقش بسیار مؤثری در رونق اقتصادی، توسعه فناوری و به‌تبع آن کارآفرینی دارند. به دلیل ابهام در شناخت و تعریف جامع از بازار یا محصول در اقتصاد مبتنی بر دانایی، محصولات تولیدشده در این رویکرد جدید اقتصادی با پیچیدگی‌ها و عدم اطمینان‌های فراوانی مواجه هستند. به همین دلیل درطي دهه‌هاي اخير، برنامه‌هاي متنوعي از سوي دولت‌ها براي حمايت از شركت‌هاي كوچك و تداوم بقاي آن‌ها طراحي و اجراشده است. بنابراین ایجاد و توسعه این شرکت‌ها درگرو ایجاد زیرساخت‌های لازم برای کاهش خطرپذیری آن‌ها در دوران شروع فعالیت خود می‌باشد.

یکی از این زیرساخت‌ها، مراکز رشد واحدهای فناوری یا انکوباتورها هستند. مرکز رشد واحدهای فناوری برای کارآفرینان و واحدهای کوچک و نوپا که با تکیه‌بر علم، تخصص و فناوری دارای ایده‌های قابل تجاری شدن هستند، مشاوره‌های ضروری و نیز خدمات و تجهیزات مناسب را برای رشد و ارتقای آن‌ها ارائه می‌دهند و آن‌ها را برای حضور مستقل و مؤثر درصحنه فناوری آماده می‌نماید. همچنین واحدهای فناوری نوپا طی دوره حضور در مرکز رشد، با استفاده از دستاوردهای تحقیقاتی، به‌منظور دستیابی به دانش فنی و آمادگی برای تولید محصول یا خدمات، تلاش خواهند کرد.

 

تاریخچه مراکز رشد:

تأسیس اولین مرکز رشد جهان به سال ۱۹۵۹ میلادی در نیویورک برمی‌گردد. در این سال ژوزف مانسکو، تاجر آمریکایی با خرید یک ساختمان بزرگ قدیمی تصمیم داشت آن را پس از تعمیر، به یک مستأجر اجاره دهد، اما متوجه شد که این ساختمان بزرگ‌تر از آن است که یک مستأجر به‌تنهایی از عهده هزینه‌های آن برآید. لذا تصمیم گرفت که آن را به مستأجران متعددی اجاره دهد تا بتواند از این طریق درآمدزایی نماید. مانسکو بعد از یک سال، ۲۰ تا ۳۰ مستأجر داشت که حدوداً ده هزار مترمربع از فضای مجموعه را اجاره نموده بودند. این مرکز هنوز هم فعال است و با نام مرکز صنعتی باتاویا (Batavia) شناخته می‌شود و حدوداً هزار نفر در آن به کار مشغول‌اند.

اما ايده اصلي مراکز رشد و شکل‌گيري انکوباتورها (incubators) به دوران رکود اقتصادي آمريکا در دهه 1970 بازمی‌گردد که بسياري از شرکت‌هاي بزرگ کارکنان خود را برکنار مي‌نمودند. دولت آمريکا به‌منظور مقابله با بحران بيکاري موضوع ايجاد زیر ساختارهایی جهت ايجاد مؤسسات و شرکت‌هاي کوچک را در برنامه خود قرار داد و مرکز رشد را در زمينه‌هاي مختلف تأسیس نمود. بنابراین هدف اصلي تأسیس مراکز رشد و شکل‌گيري انکوباتورها در دنيا؛ تهيه بستر مناسب جهت افزايش ضريب موفقيت و کاهش ريسک واحدهاي نوپا و حمايت از کارآفرينان فاقد سرمايه و تجربه لازم در حيطه فناوري و شيوه‌هاي تجاري‌سازي ايده‌ها مي‌باشد.

 

تعریف مركز رشد:

مركز رشد یا انكوباتور، آن‌گونه كه در فرهنگ لغت آمده به معناى ماشين جوجه‌کشی، گرم‌خانه، يا دستگاه نگهدارى نوزادان نارس است. اين واژه از مصدر “to incubate” گرفته‌شده است كه بر مفاهيم تكثير كردن، كشت دادن، رشد كردن و تكوين يافتن دلالت دارد. در ادبيات كارآفرينى، مراکز رشد براى ایجاد، توسعه و رشد كسب‌و‌كارهاى كوچك و دانش‌بنیان تأسيس مى‌شوند. مرکز رشد فضاى ادارى، فنى و آزمايشگاهى همراه با خدمات حمايتى با حداقل هزينه را براى شركت‌هاى نوپا فراهم مى‌كند و هم‌چنين شبكه‌سازى و برخى خدمات جانبى را براى آن‌ها تأمین مي‌نمايد. درواقع مراکز رشد ارائه‌کننده فضا، خدمات حمايتى و تجهيزات مشترك براى شركت‌هاى كارآفرين هستند تا بتوانند كارآفرينان و شركت‌هاى كوچك را در ايجاد و توسعه مؤسسات خودیاری نمايند.

مراکز رشد معمولاً “در كنار يك مركز تحقيقاتى يا دانشگاهى كه خدمات پشتيبانى (اعم از فنى يا غير فنى) را براى تبديل (يا پرورش) يك نوآورى يا يك اختراع به يك شركت صنعتى ارائه مى‌كند، تأسيس مى‌شوند. در سرتاسر جهان اين نكته پذیرفته‌شده است كه مراكز رشد ابزارهاى مطمئنى براى تبديل نوآوري‌ها و دستاوردهاى تحقيقاتى به محصولات و نيز ترغيب كارآفرينى و توسعه تكنولوژيك به‌ویژه در حوزه فناوري‌هاى پيشرفته هستند.

یک مرکز رشد باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:

  • مستقر در يك پارك علمى و فناورى يا نزديك به ساير مراكز علم و فناورى
  • داراى حوزه ستادی كوچك و مديريت باتجربه
  • داراى ارتباط علمى با مجامع تخصصى
  • داراى فضاهاى انعطاف‌پذير قابل‌واگذاری به‌صورت اجاره
  • داراى توان تدارك امكانات و خدمات باارزش افزوده بالا

بنابراین؛ با توجه به شرايط و خصوصيات مخاطبين مرکز رشد كه غالباً افراد حقيقي و حقوقي صاحب ايده يا  کسب‌وکارهای دانش‌بنيان در رشته‌ها و زمينه‌هاي گوناگون مي‌باشند و داراي وضعيت و شرايط عمومي (نيازمند فضاي اداري استقرار، خدمات و مشاوره‌هاي عمومي کسب‌وکار و …) نسبتاً مشابهي مي‌باشند، لذا در طراحي اجزاي یک مركز رشد مي‌بايست ويژگي‌هاي عمومي يك فضاي تسهيل‌كننده كسب‌وكار همچون انعطاف‌پذيري، دسترسي آسان و سريع به زيرساخت‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي، خدمات و مشاوره‌هاي عمومي با نرخ دسترسي بالا، هم‌افزايي و سایر عوامل مرتبط مدنظر قرار گيرد.

 

انواع مراکز رشد:

  • مرکز رشد صنعتی: این مراکز رشد را اغلب نهادهای دولتی یا مراکز غیرانتفاعی به‌منظور حمایت از کارفرمایان تأسیس می‌کنند.
  • مرکز رشد دانشگاهی: این انکوباتورها به‌منظور تسهیل استفاده تجاری ازدانش فنی و حقوق مالکیت معنوی تأسیس می‌شوند و امکان استفاده از امکانات دانشگاهی مانند آزمایشگاه، کارگاه و کتابخانه را فراهم می‌کنند. این انکوباتورها همچنین امکان استفاده از نظرات و مشاوره تخصصی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه را نیز فراهم می‌آورند.
  • مرکز رشد مجازی: این انکوباتورها معمولاً دارای فضای فیزیکی خاصی نیستند و امکاناتی غیر از فضای اداری را ارائه می‌دهند. این نوع مراکز؛ مجازی و مبتنی بر وب هستند و برخی از خدمات مراکز رشد حقیقی، همچون خدمات مشاوره‌ای، معرفی روش‌های تأمین مالی، برخی خدمات اطلاع‌رسانی و غیره را از طریق اینترنت، بدون در نظر گرفتن مرزهای زمانی و مکانی در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهد.
  • مرکز رشد بین‌المللی: به‌طورمعمول این طبقه از انکوباتورها دارای مجموعه کاملی از سرویس‌های پشتیبانی برای پیشرفت فعالیت‌های تجاری هستند و تمرکز آن‌ها بیشتر بر روی صادرات است. این انکوباتورها با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی در ارتباط‌اند.

 

اهداف مراکز رشد:

برخی از اهداف یک مرکز رشد عبارت‌اند از:

  • نوسازی، انتقالفناوری و استفاده از اکتشافات علمی جدید
  • بسترسازى جهت تجارى كردن دستاوردهاى تحقيقاتى
  • بسترسازى ايجاد فرصت‌هاى شغلى مناسب به‌منظور جذب كارآفرينان و دانش‌آموختگان دانشگاهى در حوزه‌هاى منجر به توسعه فناورى
  • كمك به رونق اقتصاد محلى و منطقه‌ای
  • افزایش بازدهی نیروی کار بالقوه و استفاده بهینه از سرمایه انسانی
  • ایجاد واحدهای صنایع کوچک و متوسط فنی و تخصصی یا دانش‌بنیان و فناور که بتوانند در بازار کار رقابت‌پذیر باشند.
  • ايجاد بستر لازم براى گسترش و رشد کسب‌وکارهای ایجادشده
  • توليد و توسعه محصولات قابل‌عرضه به بازار
  • ايجاد زمينه كارآفرينى و حمايت از نوآورى و خلاقيت نيروهاى محقق، جوان و کارآمد
  • کمک به زنان، مهاجران یا اقلیت‌ها

 

در شماره‌های بعدی نشریه به‌صورت گسترده‌تر و تفصیلی به موضوع مراکز رشد پرداخته خواهد شد.

پزوهشگر حوزه مدیریت تکنولوژی

بنفشه دین محمدی آذری

 

 

 

 

 

 

 

موانع تجاری‌سازی دانش و فناوری در ایران

موانع تجاری‌سازی دانش و فناوری در ایران

اهمیت تجاری‌سازی نتایج تحقیقات

در دهه‌های اخیر شاهد رشد چشم‌گیر و سرعت‌بالای تولید دانش و ارتقای جایگاه کشورمان در رتبه‌بندی تولید دانش هستیم. امروزه توان علمی و فنی، بارزترین شاخص توسعه‌‌یافتگی یک کشور به شمار می‌رود. اما، افزایش ظرفیت و کارایی علمی و فنی و استفاده بهینه از آن مستلزم شناخت دقیق مؤلفه‌های آن است.

این مؤلفه‌ها، مجموعه‌ای از منابع نیروی انسانی، منابع مالی و سرمایه‌ای، تجهیزات و فضای کالبدی است که تحت یک مدیریت منسجم و سازمان‌یافته در محدوده علوم و فناوری بکار می‌رود و یکی از مؤلفه‌هایی که می‌تواند معیار مناسبی برای نشان دادن اهمیت و اولویت یک موضوع یا قلمرو از دانش باشد، حجم منابع مالی و میزان سرمایه‌گذاری در بستر تحقیق و توسعه است.

این در حالی است که بعضاً ردیف بودجه تحقیقات در بودجه سنواتی برخی دستگاه‌های دولتی هرساله سهم کمتری را به خود اختصاص می‌دهد. از طرفی سایر هزینه‌های اداری و عمومی شامل نگهداری ساختمان، تجهیزات، پذیرایی، خدمات قراردادی، بیمه و بهداشت، سوخت و حامل‌های انرژی، مخابرات و ارتباطات و … به دلیل افزایش نرخ تورم سالیانه، دارای درجه اهمیت و اولویت بیشتری نسبت به بودجه تحقیقات نزد ایشان است.

تجاری‌سازی نتایج تحقیقات، یکی از گام‌های مهم نظام نوآوری است که پایداری و استمرار امر تحقیق را تضمین می‌کند و متناسب با آن ارزش‌های اقتصادی قابل‌توجه برای سازمان‌ها خلق می‌کند و رشد اقتصادی دانش‌محور جامعه را نیز تسریع می‌نماید.

لذا تجاری‌سازی تحقیقات فرایندی است که هنگام ورود به بازار می‌تواند ایجاد درآمد کند و در مرحله شکل‌گیری ازنظر درآمدزایی هیچ‌گونه ارزشی ندارد. فناوری اگر در قفسه بماند (وارد بازار نشود) هیچ درآمدی ایجاد نمی‌کند.

موانع کارآفرینی دانشگاهی و تجاری‌سازی دانش

با ابداع مدل دانشگاه کارآفرین در موسسه فناوری ماساچوست و تسری آن به دانشگاه استنفورد در اوایل و اواسط قرن بیستم و همچنین با ضرورت یافتن تجاری‌سازی دانش تولیدشده در دانشگاه‌ها، تحقیقات متعددی در زمینه عوامل و موانع تأثیر‌گذار در این فرایند انجام‌گرفته است.

در کشور ما نیز تحقیقاتی در زمینه تجاری‌سازی و عوامل و موانع آن صورت پذیرفته و گرایش به این موضوع در حال افزایش است. مثلاً دریکی از تحقیقات انجام‌شده در ایران، به توسعه مدلی جهت هدفمند کردن فعالیت مراکز تحقیق و توسعه و افزایش کارایی و اثربخشی این‌گونه مراکز پرداخته‌شده است که با اجرای گام‌به‌گام این الگو، سازمان تحقیق و توسعه می‌تواند اطمینان حاصل کند که هر ایده‌ای که خلق می‌شود به‌شرط آنکه بستر آماده باشد، در مسیر برنامه‌ریزی‌شده‌ای برای رسیدن به بازار قرار می‌گیرد.

اما به‌طورکلی مهم‌ترین موانع تجاری‌سازی دانش در دانشگاه‌های ایران عبارت‌اند از:

ردیف موانع تجاری‌سازی دانش در دانشگاه‌های ایران
1 فرهنگ، انگیزه، نگرش، منافع و تفکر متفاوت فعالان صنعت و دانشگاهیان
2 عدم وجود ارتباطات و شبکه‌هایی میان سرمایه‌گذاران، بازار، فعالان صنعت و دانشگاهیان
3 بوروکراسی و عدم انعطاف‌پذیری سیستم و سازمان مدیریتی دانشگاه‌های کشور
4 قوانین ضعیف حفاظت از دارایی‌های فکری در سطح ملی و عدم آگاهی فعالان دانشگاه‌ها از این قوانین
5 وابسته بودن دانشگاه به بودجه‌های دولتی (در دانشگاه‌های دولتی) و وجوه دریافتی از دانشجویان بابت شهریه (در دانشگاه‌های غیردولتی)
6 دور بودن دانشگاه‌ها از نیازها و اولویت‌های بازار
7 عدم احساس نیاز (عدم انگیزه) دانشگاه به تجاری‌سازی دانش
8 کمبود توان مالی دانشگاه‌ها در حمایت‌ از پژوهش‌گران برای بهره‌برداری از دانش تولیدشده توسط آن‌ها
9 فقدان آگاهی فعالان صنعت از فناوری‌های تولیدشده در دانشگاه‌ها
10 کیفیت پایین دانش و فناوری تولیدشده در دانشگاه‌ها
11 فقدان بخشی ویژه در دانشگاه به‌منزله تصدی تجاری‌سازی دانش
12 عدم آشنایی پژوهشگران دانشگاها با مهارت‌های کارآفرینی و کسب‌وکار
13 کمبود آزادی عمل استادان در مشارکت در فعالیت‌های کسب‌وکار
14 کمبود زیرساخت فیزیکی (تجهیزات و فضا) دانشگاه‌ها برای بهره‌برداری از دانش تولیدشده توسط پژوهشگران
15 کمی سهم استادان (پژوهشگران) از درآمدهای حاصل از تجاری‌سازی

 

سخن نهایی

با عنایت به نتایج تحقیقات مختلف انجام‌شده در این خصوص پیشنهاد می‌شود که دانشگاه در درجه اول با منعطف ساختن سیستم مدیریت خود و ایجاد شبکه‌ها و ارتباطات گسترده بین پژوهشگران دانشگاه و فعالان صنعت و نیز سرمایه‌گذاران و کارآفرینان، در جهت از میان برداشتن موانع تجاری‌سازی دانش گام بردارد.

توسعه این‌گونه ارتباطات ممکن است منجر به کاهش فاصله فرهنگی بین طرف‌های گوناگون و افزایش آگاهی و شناخت آن‌ها نسبت به نیازها و قابلیت‌های یکدیگر شود. هم‌چنین دولت می‌بایست با اتخاذ تدابیر هوشمندانه، دانشگاه‌ها را به سمت مدل دانشگاه کارآفرین و تجاری‌سازی دانش سوق دهد.

در این خصوص سعی می‌شود در شماره‌های بعدی نشریه موارد به‌صورت تفصیلی‌ تشریح شود.

دانشجوی دکتری کارآفرینی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین

دکتر شهنام زندیه

نویسنده : دکتر شهنام زندیه