حمایت از ایده‌های خلاقانه اقتصاد دیجیتال به کمک سامانه های نوآوری

برای رسیدن به اقتصادی دیجیتال در کشور باید به استفاده از ایده‌های نوآورانه متوسل شویم. تنها راه قطعی که ایران را در مسیر درست اقتصاد دیجیتال قرار می دهد و به منزل مقصود می‌رساند ایده‌هایی است که در دل زیست‌بوم فناوری و نوآوری نهفته و به دنبال مجالی برای شکوفایی است.
شاید یکی از حوزه‌های اقتصادی در کشور که نیاز مبرمی به استفاده از ایده‌های نوآورانه و خلاق برای توسعه دارد، اقتصاد دیجیتال در کشور باشد. نهالی که برای تنومند شدن و خوداتکایی در شرایط تحریم‌ها تنها قدم گذاشتن در مسیر خلاقیت‌های دانش‌بنیانی را راه چاره خود می‌داند. از این رو ستاد توسعه فناوری‌های اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با طراحی سلسله سامانه‌های نوآوری تلاش کرده است به این هدف برسد.
سامانه‌هایی که با هدف خلق ایده، تبدیل ایده به محصول و در نهایت عرضه آن به بازار مخاطبان حوزه اقتصاد دیجیتال ایجاد شده است.
ایجاد این سامانه‌ها در سالی که گذشت اتفاقات خوبی در حوزه اقتصاد دیجیتال کشور رقم زد. همین موضوع هم ستاد توسعه فناوری‌های اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را بر آن داشت تا در سال جاری ایجاد این سامانه‌ها را در اولویت کاری خود قرار دهد و با کمک بازیگران زیست‌بوم فناوری و نوآوری آن را توسعه دهد.
با توجه به ساختارهای سنتی حاکم بر تولید و تجارت کشور و پایین بودن توان رقابتی اقتصاد که با پایین بودن نرخ رشد بهره‌وری، رشد اقتصادی نازل و نرخ بیکاری بالا به‌ویژه نرخ بیکاری دانش‌آموختگان همراه است؛ توسعه اقتصاد دیجیتالی برای حل بخشی از مشکلات کشور در ایران یک الزام و نه یک انتخاب به شمار می رود.
به همین دلیل باید زیرساخت‌های توسعه این نوع از اقتصاد در کشور ایجاد شود. چنین کاری هم تنها با کمک زیست‌بوم فناوری و نوآوری در کشور میسر است. بازیگرانی که می‌توانند این مهم را محقق کرده و جامعه را از عواید آن بهره‌مند کنند.

برندی که شما نامیده می‌شوید؟

برند شخصی (قسمت اول)

در این شماره قصد داریم شمارا با مفهوم برند شخصی (Personal Branding) آشنا نماییم. برند شخصی  یعنی ” اینکه خودتان باشید، بهترین خود”. برند شخصی دانستن این موضوع است که چه چیز برای شما معتبر بوده، شمارا از همتایانتان متمایز ساخته، شمارا به مخاطبان هدفتان مرتبط کرده و آن‌ها را متقاعد می‌سازد، و سپس استفاده از آن برای دستیابی به اهدافتان و افزودن ارزش به کارفرمایتان می‌باشد. امروزه  برند سازی شخصی به مهارتی مهم برای بقا تبدیل‌شده است. زیرا هر فردی صرف‌نظر از سن، موقعیت یا کسب‌وکار، یک برند شخصی دارد. برند شخصی باید منعکس‌کننده هویت شخصی باشد اما مهم است که آن‌ها را از یکدیگر متمایز کنیم. هویت شخصی دربرگیرنده همه ویژگی‌های شخصیتی فرد اعم از مثبت و منفی می‌باشد. برند شخصی تمایل شما درباره نحوه ادراک دیگران از شمارا منعکس کرده و با برجسته ساختن آن ویژگی‌ها شکل داده می‌شود و بنابراین می‌تواند انتخابی آگاهانه باشد.  قدرت یک برند شخصی با سه مؤلفه تمایز(Distinctive)، مرتبط بودن(Relevant) و سازگاری(Consistent) مشخص می‌شود. برند شخصی به اینکه افراد تا چه اندازه می‌توانند توانایی‌ها و ویژگی‌های خود را به‌خوبی شناسایی کنند، ‌ بستگی دارد. هنگامی‌که فرد بزرگ‌ترین نقاط قوت خود را از دیگران متمایز کند، این تمایز او را به‌یادماندنی خواهد ساخت. برند شخصی باید معرف باورهای فرد بوده و آن‌ها را به سایرین منتقل کند، اما مرتبط بودن در یک برند شخصی مستلزم درک و اهمیت دادن به باور  سایر افراد نیز می‌باشد. مؤلفه سازگار بودن برای یک برند، به افرادی اشاره دارد که کارهایی را بارها و بارها به شیوه‌ای متمایز و مرتبط انجام می‌دهند، زمانی که برند شخصی سازگار باشد، افراد قادر به اعتماد به آن هستند چراکه به‌طور مداوم به شیوه‌ای خاص فعالیت و معاشرت می‌کنند. افراد می‌توانند بدانند که چه چیز از صاحب برند انتظار داشته باشند. درواقع برند شخصی سازگار به افراد امکان می‌دهد که تداعیات ذهنی و احساساتشان را درباره دیگران، صرف‌نظر از جایی که با برند مواجه شده‌اند، حفظ کنند.

هنگامی‌که فرد یک برند موفق را کشف و ایجاد کرده و آن را پرورش دهد، منافع بسیاری به دست خواهد آورد، که به شیوه‌های زیر دیده می‌شود: افزایش در معرض دید بودن ، ایجاد تمرکز مشخص بر حرفه یا کسب‌وکار فرد، بالا بردن درآمد فرد، افزایش پاداش او، رونق یافتن در طول رکودهای اقتصادی، توسعه یافتن به حوزه‌های جدیدی از کسب‌وکار، درنهایت دستیابی به اهداف، شناخت بهتر خود و افزایش اعتمادبه‌نفس.

یک برند شخصی موفق و قدرتمند، قدرت تأثیرگذاری بسیاری بر تصمیمات، خریدها و گرایش دیگران خواهد گذاشت: به‌عنوان‌مثال، هنگام اندیشیدن در مورد یک پروژه یا فرصت که در آن فرد یکی از بی‌شمار داوطلبان است، نام فرد یکی از نخستین نام‌هایی است که به ذهن می‌رسد (اعطای جایگاه ذهنی برتر). داشتن موقعیتی به‌عنوان یک متخصص در یک قلمرو، به معنی افزایش نفوذ و اعتبار تصمیمات می‌باشد. یک برند شخصی قدرتمند افراد را تشویق می‌کند که فرد را در رأس قرار دهند. اعتبار یک برند شخصی می‌تواند ناشی از دستاوردها، جایگاه دانش یا حتی سبک شخصی باشد، همین اعتبارها به اعمال فرد وزن بیشتری داده و در معرض دید بودن او را افزایش می‌دهد. توانایی مجذوب ساختن و ایجاد یک هاله شخصی که افراد درست را جذب می‌کند، یکی از قدرتمندترین نیروهای برند سازی شخصی است. یک برند شخصی که صداقت، دانش و هوش را منتقل کند، فروش را افزایش خواهد داد چراکه مشتری درک می‌کند که ارتباط با شخص، ارزش را افزایش می‌دهد. نام فرد بر روی یک پروژه یا محصول باعث می‌شود افراد آن را بشناسند و اعتبار و فرصت‌هایی را نیز در بر خواهد داشت. یک برند شخصی می‌تواند فرد را به‌عنوان بخشی از یک روش یا فناوری جذاب در کسب‌وکار قرار دهد. با ترکیب تمام موارد ذکرشده، یک برند شخصی می‌تواند موجب ترفیع فرد، افزایش فروش خدمات، یا افزایش ادراک از تخصص او شود به‌طوری‌که فرد بتواند پاداش بیشتری تقاضا کند. حال برای ایجاد برند شخصی در خود، ابتدا فهرستی از چشم‌انداز، رسالت و رؤیاهای خود تهیه نمایید. ارزش‌ها و تفاوت‌هایی که شمارا از سایرین متمایز و خاص می‌کند را در آن ذکر نمایید. سپس بیانیه برند شخصی خود را شامل بلندپروازی، اهداف برند، تخصص، ویژگی‌های خدمات برتر و قلمرو فردی خود را تعریف و تنظیم نمایید. در مرحله سوم، بایستی یک برنامه کاری منسجم و متعادل بر مبنای بلندپروازی شخصی خود تهیه نمایید که قابل مدیریت و قابل‌اندازه‌گیری باشد. در مرحله آخر بایستی برنامه برند شخصی خویش را اجرا و ترویج نمایید. برند شخصی شما باید به‌گونه‌ای اثربخش، ایجاد و حفظ گردد.

دکتر شیوا شعبانی

پژوهشگر و مدرس دانشگاه

خلق ارزش در همسایگی

کارآفرینی در کشور ترکیه

راه موفقیت، همیشه در حال ساخت است؛ موفقیت پیش رفتن است، نه به نقطه پایان رسیدن

(آنتونی رابینز)

Entrepreneurship in Turkey

مطالعات جهانی نشان می‌دهند که رشد و توسعه کارآفرینی نیازمند بسترسازی‌های زیربنایی است و کشورهای موفق به‌منظور رونق کارآفرینی، اقدامات مختلفی را انجام می‌دهند. ازجمله این اقدامات، رفع موانع نهادی، بهبود محیط کسب‌وکار، تضمین حقوق مالکیت، ساده‌سازی و کاهش بار قوانین اضافی، تمرکز بر تحقیق و توسعه، تدوین بسته‌های حمایتی و مواردی ازاین‌دست است که سبب مشارکت بیشتر بخش ‌خصوصی در اقتصاد و درنتیجه فراهم شدن بستر برای شکوفایی فعالیت‌های کارآفرینانه خواهد شد. در کنار اقدامات اصولی نام‌برده، در نظر گرفتن مشوق‌ها و جوایز کارآفرینی نیز می‌تواند به‌عنوان حلقه انتهایی در فرآیند حمایت و تقویت کارآفرینی در نظر گرفته شود.

کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در اقتصاد ترکیه نقشی مهمی بر عهده دارند. جمعیت ترکیه شبیه بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه عمدتاً جوان است و دولتمردان برای ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی، اقدامات متعددی جهت تسهیل کارآفرینی انجام داده‌اند. ۶۸ درصد جمعیت ۷۲ میلیون نفری ترکیه در سن ۱۵ تا ۶۵ سال هستند و بخش بزرگی از این عده در سن کار به سر می‌برند. دیدگاه مقامات ترکیه برای توسعه کارآفرینی، دیدگاهی بین‌المللی است و اصل مهم در تدوین سیاست‌های مربوط به این حوزه، سازگاری برنامه‌ها با تحولات جهانی و نقش ترکیه در اقتصاد جهان است که این نگاه باعث شده وضعیت کنونی ترکیه نسبت به دهه ۱۹۹۰ تغییر چشمگیری پیدا کند. برای مثال کسب‌وکارهای کوچک و متوسط تحت تأثیر بی‌ثباتی شاخص‌های کلان اقتصاد ازجمله تورم و رکود به فعالیت خود ادامه می‌دادند و همچنین بی‌ثباتی نرخ برابری ارز لطمه‌های فراوانی به کارآفرینانی که تازه شروع به فعالیت کرده بودند، وارد نمود.

بی‌توجهی به جایگاه حقوقی و قانونی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط نیز سبب گردید در تدوین سیاست‌های کلان تدابیری برای رشد متوازن آن‌ها اندیشیده نشود؛ اما در سال‌های اخیر روند یادشده معکوس شده و به‌تدریج وضعیت کارآفرینان ترکیه به هم‌ردیف‌های آن‌ها در اتحادیه اروپا نزدیک شده است. دولت جهت حل مشکلات، ابتدا به شناسایی ویژگی‌های این دسته از بنگاه‌ها پرداخته و سپس از جنبه‌های گوناگون تلاش کرده راه پیشرفت آن‌ها را هموار کند. اکنون دولتمردان و قانون‌گذاران ترکیه می‌دانند شرکت‌های کوچک و متوسط این کشور از نبود نیروی کار متبحر، سطح مهارتی پایین، ناکافی بودن سرمایه‌گذاری برای حمایت از فعالیت‌ها و دسترسی اندک به تکنولوژی‌های روز در حوزه‌های مختلف رنج می‌برند و همچنین یکی از مشکلات بزرگ و دشوار استفاده از منابع مالی بانکی و وام است. ساختار اقتصاد ترکیه به‌طور خاص لطمه بزرگی به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط وارد کرده است. جو تورمی اقتصاد و افزایش بدهی‌های دولت باعث کاهش اعتماد تجاری، بحران‌های مالی و رشد شدید نرخ بهره شده است. از سال ۱۹۹۶ نیز با پیوستن ترکیه به اتحاد گمرکی اتحادیه اروپا، شرکت‌های کوچک و متوسط این کشور با شوک رقابتی حاصل از باز شدن درهای اقتصاد بر روی کالاهای خارجی مواجه گردیده‌اند.

از سال ۲۰۰۰ دولت ترکیه با آگاهی بر ضرورت سامان دادن به وضعیت نامطلوب اقتصاد، اجرای اصلاحات ساختاری را در تمامی بخش‌ها آغاز نمود. هدف اصلی این برنامه ایجاد ثبات در شاخص‌های کلان اقتصاد، دستیابی به رشد اقتصادی پایا و نزدیک شدن شاخص‌های اقتصادی به دیگر کشورهای پیشرفته به‌ویژه کشورهای عضو اتحادیه اروپا بود. ورود جمع عظیم جوانان به بازار کار، انتقال مشاغل از بخش کشاورزی به بخش‌های صنعت و خدمات و نیز تمایل شدید زنان به حضور در بازار کار از مهم‌ترین عوامل رشد تقاضا برای شغل، به‌ویژه در بخش‌های صنعت و خدمات بوده است. لازم به ذکر است که زنان ۲۷ درصد نیروی کار ترکیه را تشکیل می‌دهند. با توجه به تجربه تعداد زیادی از کشورهایی که در ایجاد شغل برای نیروی کار خود موفق بوده‌اند، راه‌حل اصلی برای ترکیه رونق تأسیس کسب‌وکارهای کوچک و متوسط است ولیکن این نوع بنگاه‌ها اغلب برخلاف شرکت‌های بزرگ توان حفظ خود را در برابر افت‌وخیزهای اقتصادی ندارند، به همین سبب دولت ترکیه در تدوین سیاست‌های مربوط به فعالیت این نهادها ملاحظات خاصی را در نظر گرفته است. به‌ویژه ترکیه طی سال‌های اخیر سیاست الحاق به اقتصاد جهانی به‌ویژه اتحادیه اروپا را در اولویت قرار داده و قصد دارد از تجربه کشورهای عضو در این اتحادیه جهت کمک به بنگاه‌های خصوصی و کارآفرین‌های خود بهره ببرد.

کارآفرینی یکی از منابع مهم ایجاد شغل، نوآوری و توسعه اقتصادی پایدار در جوامع مختلف است بنابراین درک این مسئله که چرا در سال‌های اخیر کشورهای مختلف توجه ویژه‌ای به ایجاد اکوسیستم کارآفرینی موفق داشته‌اند، چندان کار سختی نیست. ترکیه، به‌عنوان کشوری که در چند دهه گذشته پیشرفت‌های اقتصادی قابل‌توجهی داشته است نیز از قافله‌ سایر کشورها عقب نمانده و چند سالی می‌شود که اکوسیستم استارتاپی ترکیه توانسته به بهترین شکل ممکن رشد کند.

موقعیت استراتژیک ترکیه به دلیل قرار گرفتن در میان بازارهای کلیدی اروپا، خاورمیانه، روسیه و آسیا، داشتن نیروی کار جوان و دانش‌آموخته‌، نفوذ استفاده از اینترنت در بین مردم، حمایت دولت از استارتاپ‌ها و … همه دلایلی هستند که باعث شده‌اند پتانسیل بالایی در این کشور برای رشد استارتاپ‌ها و تبدیل شدن آن به قلب کارآفرینی منطقه وجود داشته باشد.

یکی از برنامه‌های اقتصادی ترکیه رسیدن به جایگاه دهمین اقتصاد بزرگ دنیا در سال ۲۰۲۳ است. برای رسیدن به این هدف، این کشور نیازمند برخی اصلاحات اقتصادی در زمینه‌های مختلف است. بررسی تجربه ترکیه نشان می‌دهد یکی از حوزه‌های در حال رشد در این کشور مقوله کارآفرینی است ولیکن ترکیه راه پرچالشی را به‌منظور تبدیل شدن به یک جامعه کارآفرین، پیشرو دارد. فضای جامعه هنوز برای کارآفرینان توسعه‌نیافته است اما طرح‌های جدیدی که دولت ترکیه در دست اقدام دارد کمک زیادی به بهبود اوضاع خواهد کرد.

۶۶/۸ درصد از مردم کشور ترکیه از اینترنت استفاده می‌کنند و صنعت موبایل نیز به‌طور شگرفی در این کشور رو به رشد است. بیش از ۵۰ درصد از مردم کشور از گوشی‌های موبایل هوشمند استفاده می‌کنند و از فعال‌ترین کاربران در زمینه خرید اینترنتی و بانکداری موبایلی در جهان به شمار می‌روند. در این کشور ۷۷۰ مرکز تحقیق و توسعه، ۴۱ مرکز رشد و شتاب‌دهنده، حدود ۵۰ تکنوپارک و 18 سازمان غیردولتی (NGO) فعال درزمینه کارآفرینی وجود دارند.

کارآفرینان ترکیه به فعالیت‌های پیشگامانه تمایل زیادی دارند که اگر این انرژی به‌درستی مهار شود، فضای زیادی برای توسعه وجود دارد. گرچه دولت نقش کلیدی را در توسعه فضای کارآفرینی در این کشور به عهده دارد، اما تلاش شده این موضوع سبب کمرنگ شدن نقش بخش خصوصی در ساخت فضای کارآفرینی نشود. ترکیه به‌منظور توسعه برنامه‌های کارآفرینی خود، همکاری‌هایی را نیز با دیگر کشورها داشته است که ازجمله می‌توان به برنامه کارآفرینی جهانی و شرکای تحت مدیریت بخش خصوصی برای یک شریک جدید با همکاری وزارت امور خارجه آمریکا اشاره کرد.

ازجمله اقدامات مؤثر دولت ترکیه در طول ۱۰ سال گذشته در سطح کلان، ایجاد ثبات اقتصادی نسبی است که خود عامل مهمی در توسعه کشور بوده و سبب بهبود سیستم مالی نیز شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این کشور پیشرفت‌های چشمگیری در برخی جنبه‌ها ازجمله فضای کارآفرینی، کاهش قوانین دست و پاگیر و شروع کسب‌وکار داشته، اما همچنان در برخی زمینه‌ها از متوسط کشورهای G20 (این گروه متشکل از قدرتمندترین کشورهای جهان است که درمجموع ۸۵ درصد اقتصاد جهان را در اختیار دارند) عقب‌تر است. ازجمله نقاط قوت ترکیه می‌توان به رشد سریع اعتبارات و افزایش وام‌های بانکی به کسب‌وکارهای کارآفرین، بهبود مداوم مقررات شروع کسب‌وکار و برنامه‌های حمایتی دولت برای بنگاه‌های نوپا اشاره کرد. براساس مطالعات انجام‌شده، مشوق‌های دولتی برای کارآفرینی در ترکیه به ‌دنبال کمک به شرکت‌ها در مرحله اولیه تأسیس و سپس توسعه شرکت‌ها در مرحله ثانویه است. یافته‌ها در این کشور نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۴، بیشتر شرکت‌های بزرگ در ترکیه صادرکننده بوده‌اند. درواقع صادرات سبب جهانی‌شدن، بهبود قدرت رقابت و کسب فرهنگ کسب‌وکار کشورهای توسعه‌یافته می‌شود. به‌طور تقریبی ۳۱ درصد از کارآفرینان در ترکیه صادرکننده هستند. آمار همچنین نشان می‌دهد که تنها ۳۹ درصد از شرکت‌های کوچک صادرکننده هستند؛ درحالی‌که ۸۱ درصد از شرکت‌های بزرگ در امر صادرات فعال‌اند.

از سال ۲۰۱۱، زمان شروع یک کسب‌وکار در ترکیه به ۶ روز کاهش پیدا کرد که درواقع در بین کشورهای G20 کمترین است. در سال ۲۰۱۷، ترکیه فرآیندهای ثبت (ثبت مالیات، ثبت تأمین اجتماعی، ارائه گواهینامه) را آسان‌تر کرده و بر همین اساس سیستم پرداخت مالیات هم از طریق ایجاد و تقویت سیستم‌های الکترونیکی در این کشور تسهیل گردید. از دیگر اقدامات دولت ترکیه، کاهش حداقل سپرده موردنیاز نزد بانک‌ها برای گرفتن وام برای کارآفرینان است که این پول باید قبل از ثبت‌نام یا حداکثر سه ماه بعد از آن به بانک‌ها داده شود.

درزمینه دسترسی به منابع مالی، این کشور در بهبود طرح‌های دولتی مبتنی بر ارائه منابع مالی، پیشرفت بیشتری از سایر همتایان خود در گروه G20 داشته است و همچنین پیشرفت قابل‌ملاحظه‌ای در دسترسی به منابع مالی برای مشتریان و تأمین‌کنندگان به ‌وجود آورده که خود حاکی از اهمیت منابع مالی غیربانکی در تأمین مالی کارآفرینان در این کشور است.

درزمینه فرهنگ کارآفرینی نکته جالب‌توجه این است که ترکیه بیشترین موفقیت را در میان کشورهای گروه G20 درزمینه بهبود چهره کارآفرینی از طریق ایجاد تصویر مثبت از کارآفرینان در آموزش داشته است. این اتفاق در ترکیه با ایجاد بستر مناسب از طریق رسانه‌های گروهی و دانشگاه‌ها انجام شده است، ضمن اینکه چشم‌انداز ترکیه درزمینه مالیات و مقررات هم بسیار مثبت است. گرچه هنوز راه درازی برای رسیدن به وضعیت بهینه وجود دارد، اما پاسخ‌دهندگان محلی در ترکیه نسبت به پیشرفت‌های اخیر در مقررات، مالیات‌ها و مشوق‌های نوآوری بسیار خوش‌بین هستند. در این راستا ترکیه بعد از برزیل و فرانسه بیشترین تأثیر را از طریق این‌گونه مشوق‌ها داشته است. درزمینه آموزش‌وپرورش، نشانه‌هایی از پیشرفت در سطح دبیرستان‌ها در این کشور دیده می‌شود و یکی از اقدامات مناسب دولت ترکیه در این راستا، اختصاص کرسی‌های بیشتر در دانشگاه‌ها و مدارس کسب‌وکار به رشته کارآفرینی است.

درزمینه حمایت‌های هماهنگ ازنظر کارآفرینان در کشورهای گروه ۲۰G، مراکز رشد کسب‌وکار مهم‌ترین ابزار حمایتی از رشد درازمدت فعالیت‌های کارآفرینی است. برخی از شرکت‌های بزرگ در ترکیه از برنامه‌های رشد شرکت‌های نوپا و مراکز رشد کسب‌وکار در این کشور حمایت مالی می‌کنند. زمانی ‌که از کارآفرینان در ترکیه پرسش می‌شود که چه نوع طرح‌های سازمانی دولتی برای شکوفایی کارآفرینان محلی موردنیاز است، بیشتر آن‌ها بر برنامه‌های شرکت‌های نوپا نظیر تضمین نقدینگی، تأمین مالی سرمایه شرکت، تأمین مالی بدهی، مشوق‌های مالیاتی به همراه مشاوره و آموزش‌های تخصصی تأکید دارند. از دیگر نقاط قوت ترکیه افزایش تعداد مراکز رشد کسب‌وکار و ساختارهای مشابه آن برای حمایت از برنامه‌های نوآورانه کارآفرینی در این کشور در سال‌های اخیر است. برنامه‌های حمایتی ترکیه برای مراکز رشد کسب‌وکار، درواقع به‌منظور افزایش بهره‌وری و کارآمدی این مراکز است و دولت حمایت‌های مالی را در اشکال تأمین هزینه‌های ثابت و شرکتی برای این مراکز ارائه می‌کند. تجربه ترکیه همچنین نشان می‌دهد که سازمان‌های دولتی باید با انجمن‌ها، اتاق‌های بازرگانی و دانشگاه‌ها درزمینه تشویق کارآفرینان نظیر برنامه حمایتی از سرمایه‌های مخاطره‌پذیر در بخش فناوری همکاری کنند. علاوه بر آن مطالعات نشان می‌دهد که سیاست‌های پارک‌های فناوری دولت ترکیه موفق بوده و محیط اقتصادی و فرهنگی- اجتماعی که در آن فعالیت‌های تحقیق و توسعه و نوآورانه بسط و توسعه می‌یابد در حال حاضر در ترکیه در دسترس است.

از دیگر برنامه‌های حمایتی دولت ترکیه از کارآفرینان می‌توان به تأمین سرمایه کارآفرینان فعال در کسب‌وکارهای با فناوری بالا (وزارت علوم، صنعت و فناوری این برنامه حمایتی را به‌منظور تأمین سرمایه برای کارآفرینان جوان تهیه کرده است)، برنامه حمایتی انتقال فناوری (هدف از این برنامه کمک به تجاری‌سازی نتایج تحقیقاتی است که به شکل عمومی تأمین مالی شدند)، پارک‌های فناوری (این پارک‌ها مشوق‌های مالیاتی گسترده‌ای را برای ۱۷۰۰ شرکتی که در بخش فناوری بالا در ترکیه فعالیت می‌کنند ارائه می‌کنند)، برنامه حمایت از شرکت‌های نوظهور در بازار بنگاه‌های کوچک و متوسط (این برنامه به کسب‌وکارهای کارآفرینی که سهام آن‌ها در بازار بورس عرضه‌شده، کمک می‌کند که از منابع مالی موجود در بازار سرمایه بهره‌برداری کنند)، مشوق‌های سرمایه‌گذاری (دولت ترکیه، سیستم تشویق سرمایه‌گذاری خود را به‌منظور ترغیب سرمایه‌گذاران برای مشارکت در فعالیت‌های با فناوری بالا و صادرات ‌محور بازبینی کلی کرده است) و برنامه جهانی کارآفرینی ترکیه (هدف از این برنامه شکوفایی فضای کارآفرینی در این کشور است و برای رسیدن به این هدف، طیف وسیعی از سازمان‌ها از بخش خصوصی، جامعه مدنی، دانشگاهیان در داخل ترکیه و ایالات‌متحده با این برنامه همکاری می‌کنند) اشاره کرد.

علاوه بر فعالیت‌های انجام شده توسط بخش خصوصی در ترکیه بخش دولتی نیز رفته‌رفته بر پشتیبانی خود از استارت‌آپ‌ها ادامه داد. شورای تحقیقات عملی و تکنولوژیک ترکیه یا همان TUBITAK بیش از 75 درصد از هزینه‌های استارت‌آپ‌های تکنولوژی را تأمین کرده است. پیش از آن نیز شورای یادشده تلاش‌هایی را به‌منظور پشتیبانی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری در این کشور داشته است. دولت همچنین برنامه مالی تا مبلغ 165 میلیون‌ دلار را برای ایجاد و حمایت از سرمایه‌گذاری دنبال کرده است.

علی‌رغم جهش فوق‌العاده و به سمت جلوی کارآفرینان در ترکیه و سرمایه‌گذاری در طول چند سال گذشته، همچنان این کشور در مراحل اولیه توسعه قرار دارد، البته باید پذیرفت که شانس‌های آتی درواقع راه‌حلی برای جبران گذشته هستند.

نویسنده: آزیتا جهانبخش

پژوهشگر حوزه مدیریت تکنولوژی و کارآفرینی

کارآفرینی از جنس فناوری اطلاعات

کلان داده‌ها و انقلاب در زنجیره‌های تأمین

​​​​​​​​زنجیره‌های تأمین، زمانی که برای اولین بار در دهه ۱۹۸۰ توجه‌ها را به خود جلب کردند، فرآیندهای بسیار ساده‌تری بودند. زنجیره تأمین از دوران صنعتی وجود داشته است؛ اما امروزه تفاوت‌های اصلی بین عملیات و متعاقباً چگونگی سازمان‌دهی آن‌ها، منجر به پیچیدگی زنجیره‌های تأمین شده است. اغلب زنجیره‌های تأمین بومی یا داخلی بودند. بعدها، فناوری‌های جدید باعث شد اقتصاد بیش‌ازپیش به سمت جهانی‌شدن سوق یابد و درنتیجه زنجیره تأمین بیش از هر زمان دیگری به بخش‌های پویا و متحرک دست یابد. در اواخر دهه ۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰، جهانی‌سازی موهبتی برای قیمت‌ها، اما نفرینی برای زنجیره‌های تأمین بود. با بزرگ‌تر شدن کلان داده و کاربرپسندتر شدن آن، زنجیره‌های تأمین مدرن دستخوش انقلابی شگرف شدند.

کلان داده (Big data ) چیست؟ ​

کلان داده اساساً به مقادیر زیادی از داده‌ها، اعم از ساختاربندی‌شده و بدون ساختار اشاره دارد که به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا روندها و الگوها را در رفتار و تعاملات انسانی ایجاد کنند. این امر به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا از این اطلاعات برای تصمیم‌گیری بهتر استفاده کنند. تأثیر روزافزون تکنولوژی در استراتژی‌های شرکت‌ها، بنیادی است که فرآیندهای جدید مانند کلان داده، هوش مصنوعی و ML  (Machine Learning) را وارد عملیات کنند.

با تأثیر کلان داده‌ها بر روی رشد شرکت‌ها، زنجیره تأمین دیجیتال به بررسی این تغییر بر روی صنعت می‌پردازد.​

کلان داده، در حال حاضر یکی از داغ‌ترین موضوعات در صنعت زنجیره تأمین است و امکانات عظیم مکان‌یابی در کنار هوش مصنوعی ‏(AI)‏، یادگیری ماشین (ML) ‏و اتوماسیون را مهیا می‌سازد. شرکت‌ها در تلاش برای به دست آوردن مزیت رقابتی، به دلایل مختلف از کلان داده استفاده می‌کنند. از طریق کلان داده، کسب‌وکارها می‌توانند هزینه‌ها را کاهش، بهره‌وری را افزایش و درنهایت تصمیمات هوشمندانه‌تری بگیرند.

خلق ثروت از دانش مشترک

بزرگ‌ترین نیروی محرکه موج کلان داده مدرن این است که اکنون می‌توان آن را استخراج کرد، درک کرد و مورداستفاده قرار داد. به گفته فوربز، درحالی‌که تراکنش‌ها همیشه داده‌های به‌دست‌آمده بودند، ایجاد یک شبکه به اشتراک‌گذاری دانش براساس بینش‌های به‌دست‌آمده از تجزیه‌وتحلیل کلان داده‌ها به همان اندازه اهمیت یافته است. تراکنش‌ها قادر بودند چگونگی، زمان و مکان خرید افراد را ثبت کنند. ​

با افزودن تحلیل‌های زنجیره تأمین، تولیدکنندگان، خرده‌فروشان و توزیع‌کنندگان می‌توانند بهینه‌ترین روش برای رساندن محصولات به مصرف‌کنندگان را اتخاذ کنند. به لطف تجزیه‌وتحلیل نقشه‌برداری مسیرها، این کار می‌تواند هم سریع‌تر و هم با هزینه اثربخش‌تر انجام شود؛ چراکه زنجیره‌های تأمین می‌توانند مسیر توزیع خود را دوباره تصویرسازی ‌کنند. این امر منجر به افزایش ۴۲۵ درصدی کارایی در تحویل سفارش در زمان مناسب و افزایش ۲۶۰ درصدی در بهره‌وری شده است.​

مدیریت ریسک و ایجاد چابکی

مطالعات اخیر نشان می‌دهد که ۶۱% از شرکت‌های پیشرو در مدیریت زنجیره تأمین، برای ریسک اهمیت به سزایی قائل هستند. براساس داده‌های جمع‌آوری‌شده از مسیرهای تأمین، تحویل موفق و مشکلاتی که گزارش شده‌اند، زنجیره‌های تأمین مجهز به داده‌هایی شده‌اند که آن‌ها را قادر می‌سازد تا مشکلات بالقوه را قبل از بروز آن تشخیص دهند و به‌طور مداوم به مسیرهای بالقوه در سیستم توزیع خود بپردازند. همچنین این مسئله به انعطاف‌پذیری زنجیره تأمین مدرن اشاره دارد. با این دانش افزوده، مسیرها را می‌توان تغییر داد تا مسائلی که پس از آغاز فرآیند تحویل مطرح می‌شوند را نیز در نظر گرفت.

مشتریان: افزایش نگهداری و رضایت

همه ما عبارت “همیشه حق با مشتری است” را شنیده‌ایم، بنابراین اگر یک مشتری سفارش خود را یک‌شبه یا حتی پس از تحویل کالا تغییر دهد، انتظار دارد که تأمین‌کنندگان نیازهایش را هر چه سریع‌تر برآورده کنند. هرچند که این امر مشکل به نظر می‌رسد، اما طی تحقیقات، ۹۰% از مشتریانی که شرکت نتوانسته تقاضاهای آن‌ها را برآورده کنند، مراودات و خرید خود را از آن شرکت قطع کرده‌اند.

با در نظر گرفتن این درصد، تأمین‌کنندگان باید هر کاری که می‌توانند انجام دهند تا مصرف‌کنندگان و مشتریان خود را راضی کنند. به لطف کلان داده‌ها و تحلیل‌های آن، تأمین‌کنندگان نه‌تنها قادر خواهند بود سفارش دیگری را به‌طور مؤثر پوشش دهند، بلکه این فرصت را نیز دارند تا افزایش تقاضا را براساس سفارش‌های قبلی و روندهای بازار پیش‌بینی کنند. ​

مثال‌هایی از زنجیره تأمین دیجیتال

در سال ۲۰۰۱، داگ لانی، معاون سابق و تحلیلگر برجسته مرکز تحقیقات و مشاوره شرکت گارتنر، 3V را معرفی کرد که خصوصیات یا ابعاد کلان داده را تعریف می‌کند. ایده 3V ها؛ حجم، تنوع و سرعت می‌باشد و چالش مدیریت کلان داده جهت سرعت بخشیدن به هر سه مقوله است، نه صرفاً حجم. در سال‌های بعد، V های دیگر، مانند تغییرپذیری و ارزش نیز ایجاد شد. ​

​​​​​​​​ در ذیل سه شرکتی که کلان داده را در عملیات خود اجرا کرده‌اند و نیز نگاهی دقیق‌تر به زنجیره تأمین دیجیتال ارائه می‌دهد بیان شده است:

آمازون

غول‌های تجارت الکترونیک از کلان داده برای رفع نیازهای مشتری استفاده می‌کنند. با تجزیه‌وتحلیل آنچه اخیراً یک مشتری خریده است، آیتم‌های کارت خرید و محصولاتی که یک مشتری جستجو کرده است، کلان داده آمازون را قادر می‌سازد تا حتی در انتخاب محصول و تصمیم‌گیری خرید به مشتری پیشنهاد دهد.​

برای ایجاد درآمد بیشتر، سیستم “پیشنهاد شخصی‌سازی‌شده” ۳۵% از فروش سالانه شرکت را به خود اختصاص می‌دهد. آمازون دارای یک هیجان برای تحویل سریع‌تر سفارش‌های خود به مشتریان نسبت به رقبایش نیز هست. در سال ۲۰۱۹، گامی فراتر از راه‌اندازی سیستم تحویل یک‌روزه برداشته شد. همچنین جهت کاهش هزینه‌ها، همکاری تنگاتنگی با تولیدکنندگان برای پیگیری موجودی خود قبل از دریافت سفارش جهت انتخاب نزدیک‌ترین انبار به فروشنده و مشتری ایجاد کرد که باعث کاهش هزینه 10 تا 40 درصدی شد.

استارباکس

با ۹۰ میلیون تراکنش هفتگی در بیش از ۲۵۰۰۰ فروشگاه، استارباکس خود را به یک برند معروف در سراسر جهان تبدیل کرده است. معرفی برنامه‌های کاربردی از طریق دستگاه‌های تلفن همراه به شرکت این امکان را داده است که نسبت به رفتار هزینه‌های مشتریان خودآگاهی پیدا کند. برنامه تلفن همراه استارباکس در میان مشتریان با بیش از ۱۷ میلیون کاربر فعال، بسیار محبوب است، همچنین برنامه جایزه آن در حدود ۱۳ میلیون کاربر فعال دارد. این برنامه‌ها مقدار زیادی اطلاعات در مورد نوشیدنی‌های موردعلاقه مشتریان خود به استارباکس ارائه می‌دهند و آن‌ها را به استفاده از این اپلیکیشن از طریق نوشیدنی‌های جایزه دار تشویق می‌کند. روش دیگری که استارباکس مشتریان را حمایت می‌کند، بازاریابی هدفمند و شخصی است. این کار با فرستادن یک ایمیل به مشتری که اخیراً از فروشگاه بازدید نکرده است و تبلیغ یک محصول جدید، شبیه به چیزی که قبلاً سفارش داده بودند، برای تعامل مجدد با شرکت انجام می‌شود.​

امریکن اکسپرس

بانک امریکن اکسپرس از کلان داده برای پیگیری رفتار مشتری استفاده می‌کند. با بیش از ۱۱۰ میلیون امریکن اکسپرس کارت در بخش عملیات و بیش از ۱ ترلیون تراکنش پردازش‌شده، این بانک حدود ۲۵% فعالیت کارت‌های اعتباری آمریکا را کنترل می‌کند. همان‌طور که در مورد سایر بانک‌های دارای فن‌آوری‌های نوین نیز صادق است، امنیت سایبری به‌عنوان اولویت اصلی در نظر گرفته می‌شود و درنتیجه امریکن اکسپرس، تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و ML را در قلب استراتژی شرکت برای مبارزه با حملات سایبری قرار داده است. این شرکت از یک مدل ML استفاده کرده است که مجموعه‌ای از منابع داده‌ای مختلف، مانند اطلاعات عضویت در کارت، اطلاعات خرج کردن و اطلاعات تجاری را ترکیب می‌کند تا رویدادهای مشکوک را به‌منظور تصمیم‌گیری در کسری از ثانیه و جلوگیری از تقلب شناسایی کند. امریکن اکسپرس به دنبال اتصال دارندگان خودرو به محصولات و خدمات است. برای دستیابی به این هدف، می‌تواند به مشتری رستورانی را توصیه کند که براساس داده‌های خرید قبلی از آن استفاده کرده‌اند.​

واضح است که تکنولوژی جدیدی مانند کلان داده در حال تغییر دادن نحوه عملکرد شرکت‌ها است. خلاصه‌سازی در تمامی صنعت زنجیره تأمین و فراتر از آن وجود دارد، بنابراین استفاده از آخرین فن‌آوری‌ها و فرآیندها در عملیات، بسیار حیاتی است. درنهایت، کلان داده تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه‌تری را مقدور می‌سازد و آخرین گرایش‌های مصرف‌کننده را پیگیری می‌کند تا اطمینان حاصل شود که شرکت‌ها چیزی را از قلم نینداخته‌اند. همان‌طور که جهان در تکامل است، اعتماد به کلان داده و تجزیه‌وتحلیل نیز در حال رشد می‌باشد. این ابزاری است که رفتار مشتری را 24 ساعته و ۷ روز هفته رصد می‌کند و چشمی است که هرگز بسته نمی‌شود. عصر تحول دیجیتال این است: آینده، آینده‌ی دیجیتال است.

نویسنده: بهادر پارسیا

پژوهشگر حوزه مدیریت بازرگانی