تحلیل محیط کسب‌وکار؛ بررسی وضعیت صنعت خودرو

 

 

علت توجه دولت‌ها به بخش خودرو

حمایت از بخش تولید به جهت ایجاد اشتغال و افزایش تولید ناخالص ملی موردتوجه دولت‌هاست. دولت‌ها با اخذ مالیات و عوارض از تولید خودرو منتفع می‌گردند. به‌طوری‌که از تولید نود میلیون دستگاه خودرو در سال 2015 با گردش مالی سه هزار میلیارد دلاری، حدود شش‌صد میلیارد دلار برای دولت‌ها درآمد ایجادشده است. سهم صنعت خودرو از GDP چین 7 درصد و در هند 6 درصد است. تولید ناخالص ملی کشور در سال 2015، 400 میلیارد دلار بوده است که سهم بخش صنعت حدود 16 درصد است که صنعت خودرو بیش از 3 درصد آن را عهده‌دار بوده است. این در حالی است که مالیات کمتر از 7 درصد تولید ناخالص ملی را شکل می‌دهد و بخش معدن تنها 1.2 درصد سهم دارد.

ارزبری صنعت خودرو 2.5 میلیارد دلار است اما جایگزینی تولید با واردات خودرو باعث خروج 13 میلیارد دلار ارز می‌گردد. بنابراین این صنعت بیش از 10میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی عاید کشور می‌نماید. موضوع بعدی کسب درآمد قابل‌توجه توسط نهادهای عمومی و دولتی است به‌طوری‌که به ازای 1 میلیون خودروی تولیدی؛ گمرک، تأمین اجتماعی، دارایی، بانک‌ها و تأمین‌کنندگان مالی و بیمه‌ها، درمجموع بیش از 10 هزار میلیارد تومان دریافت می‌نمایند. با افزایش تولید خودرو به 2 میلیون خودروبر اساس برنامه توسعه ششم، نهادهای عمومی و دولتی، سالانه به 20 هزار میلیارد درآمد خواهند رسید. همه این مسائل وجود و توسعه صنعت خودرو را توجیه می‌نماید.

تأمین مالی و اوراق بدهی

شرکت‌های بزرگ جهت تأمین مالی هزینه‌های خود با دشواری‌های بزرگی دست‌به‌گریبان‌اند و گاه تسهیلات با نرخ 30 درصد را به‌ناچار برای تأمین مالی خود می‌پذیرند. با تسهیلات 30 درصدی و مازاد نیرو، چگونه می‌توان با رقبای خارجی رقابت کرد. با رقبای خارجی که به نرخ 2 یا 3 درصد تأمین مالی می‌شوند و حکم محدودیت تعدیل نیرو ندارند و تکلیف‌های آن‌چنانی از سوی دولت خود ندارند، رقابت کار سختی است. شیوه جدیدی که اخیراً برای تأمین منابع مورداستفاده قرار گرفت اوراق مرابحه بود که شرکت سایپا با انتشار 500 میلیارد تومان از این اوراق با نرخ سود 18 درصدی، گام بزرگی در جهش کاهش هزینه‌های مالی برداشت و نشان داد امیدوار شدن به بانک‌ها با دارایی‌های سمی بالا و نرخ تسهیلات با فرمول نامعلوم، نمی‌تواند نسخه شفابخشی باشد و بازار سرمایه بهترین محل برای تأمین مالی شرکت‌های بزرگ و متوسط است.

ضرورت اصلاح ساختار مالی

با صورت‌های مالی جدید و ساختار جدید، شرکت‌ها  نفس دوباره می‌کشند. اصلاحات مالی در شرکت‌ها ضرورتی حیاتی است که با آن روح جدید در شرکت دمیده می‌شود و چابکی و انعطاف مالی، سرعت حرکت شرکت را دوچندان می‌نماید. ضمن اینکه جذب شرکای خارجی راحت‌تر صورت می‌پذیرد. مسئله‌ای که نیاز فعلی شرکت‌های متوسط و بزرگ است. دولت در شرکت‌هایی که  در آن‌ها سهم دارد  نه توان تزریق منابع دارد و نه اجازه تعدیل نیرو می‌دهد. بنابراین جذب منابع ارزان داخلی و خارجی در جهت کاهش هزینه مالی و همچنین توسعه شرکت‌ها یکی از الزامات در موفقیت شرکت‌هاست. با توجه به تجربه موفق برخی شرکت‌ها مثل سایپا، شایسته است دولت با تهیه دستورالعمل مناسب و از طریق برگزاری همایش و دوره آموزشی و هم‌چنین طراحی مشوق‌های مناسب، همه مدیران شرکت‌ها را به اصلاح ساختار مالی ترغیب نماید. لازم به ذکر است مدیریت جهادی و توجه به اقتصاد مقاومتی در کنار اصلاح ساختار مالی در سایپا، افزایش تولید بیش از 50 درصدی را رقم‌زده است.

برنامه ششم و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی

در برنامه توسعه ششم برای بخش صنعت و معدن، متوسط رشد سرمایه‌گذاری  18.8 درصدی در نظر گرفته‌شده است. متوسط رشد اشتغال 3.4 درصد و متوسط رشد سالانه بهره‌وری عوامل تولید 4.5 درصد هدف‌گذاری شده است.

در این برنامه، تولید خودرو سواری و وانت که در سال 94، یک‌میلیون و بیست هزار دستگاه بوده است برای انتهای برنامه (سال 99) 2 میلیون دستگاه پیش‌بینی‌شده است. تولید خودروی تجاری مثل کامیون و … از 20 هزار دستگاه در سال 94 به 60 هزار دستگاه در پایان برنامه خواهد رسید. بر اساس این برنامه، متوسط طول عمر مینی‌بوس از 24.6 سال به 18 سال، اتوبوس از 12.7سال  به 12.5، سواری بین‌شهری از 8.2 سال  به 8 و متوسط طول عمر ناوگان باری از 17.3 به 15 سال در پایان برنامه کاهش خواهند یافت.

این هدف‌گذاری‌ها نشانگر توجه به نوسازی ناوگان شخصی و عمومی است و برای خودروسازان نوید تلاش و افزایش تولید دارد. اما با توجه به‌سرعت پیش‌بینی‌شده برای کاهش متوسط سن ناوگان حمل‌ونقل عمومی، کاهش آلودگی و رسیدن به هوای پاک سخت خواهد بود و نیاز است به بحث نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی بیش‌ازپیش توجه گردد.

 

نویسنده:

حسین محمودی اصل

مدرس دانشگاه و کارشناس اقتصاد و کارآفرینی

کسب‌وکار با رویکرد جهاد اقتصادی

چشم‌انداز و اهداف

کسب‌وکار با رویکرد جهاد اقتصادی

در یک نگاه دقیق به چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی می‌بینیم که توسعه‌یافتگی یکی از ارزش‌های مهم و کلیدی برای نظام ما است. دراین‌بین توسعه اقتصادی به‌عنوان بازوی پرتوان توسعه‌یافتگی می‌تواند به آرمان‌های ما جامه عمل بپوشاند و این میسر نمی‌گردد مگر با “جهاد اقتصادی”.

فعاليت‌هايي همانند تنظيم چشم‌انداز بيست‌ساله كشور و گام‌های بلند اقتصادي كه در كشور برداشته مي‌شود، نظير سهميه‌بندي بنزين در سال 1386، هدفمندي يارانه‌ها و تصويب نهايي نقشه جامع علمي كشور در اسفند 1389 نشان مي‌دهد نظام جمهوري اسلامي ايران در مسير پيشرفت و تعالي، حركت خوب و قابل‌تحسینی را شروع كرده است. مسئولان نظام نيز مي‌خواهند اين حركت را ادامه دهند. آنچه در اين برهه از زمان، براي نظام اسلامي ما اهميت ويژه و زيربنايي دارد و رهبر فرزانه و دورانديش انقلاب در پيام نوروزي بر آن تأكيد كرد، مسائل اقتصادي است و نام‌گذاري سال 1390 «سال جهاد اقتصادي» نیز به همين دليل بوده است.

جهاد چیست؟

جهاد در لغت به معناي متعددي آمده است؛ كارزار كردن با دشمنان درراه خدا و جنگيدن درراه حق. جهاد از فرايض اسلام است و فرار از آن، حرام گفته‌شده است جهاد به هر كيفيت كه پيروزي را ممكن سازد، جايز است.

از منظر قرآن، جهاد براي سركوبي تجاوزگران، مهار فساد، پالايش جامعه، تأمين آزادي و صلح و امنيت، زمينه‌سازي براي حاكميت حق و عدالت و شكوفايي انسان است.

انگيزه جهادگران، ارزش جهاد و زمينه‌ها و پیامدهای جهادگريزي از ديگر موضوع‌هاي قرآني است. در ميان روايات و احاديث و كلمات نوراني حضرات معصومين علیهم‌السلام نيز در باب جهاد، نقش مجاهد، تشويق به جهاد، تحسين ياري‌كننده جهادگران، پیامدهای ترك جهاد و اقسام جهاد مطالب فراواني آمده است. وقتي فرهنگ جهادي حاكم گرديد، نه‌تنها مشكلات اقتصادي برطرف مي‌گردد، بلكه پيشبرد كشور و نمونه شدن آن نيز عملي مي‌شود. در فرهنگ جهادي مي‌توان مسائل اقتصادي را بررسي و كاستي‌ها را جبران كرد. درواقع، بايد هدف و نتيجه جهاد اقتصادي را تحول و تغيير در نابساماني‌ها دانست. به تعبير امام خميني، كوتاهي در اين جهاد به «انفجار» مي‌انجامد. با شناخت مباحثي همچون اقتصاد، انسان اقتصادي، اقتصاد اسلامي و فرهنگ جهادي مي‌توان دريافت كه با شكل‌گيري جهاد اقتصادي و فراگيرشدن آن در سطح جامعه، چه چشم‌اندازي به‌عنوان نتايج و دستاوردها پيش روست.

مفهوم کسب‌وکار

کسب‌وکار را می‌توان این‌گونه تعريف نمود : هرگونه قالب و وجهي از حرفه‌ها كه شامل روش‌ها و رویه‌ها ، قوانين و ضوابط خاص، الزامات اجرايي ( توليدي و مالي …) بوده و در مكان و زمان مشخص به‌وسیله فرايندهاي آن بتوان اقدام به ارائه خدمات و يا انجام معاملات تجاري نمود ، کسب‌وکار می‌نامند که می‌تواند شامل مدل‌های گوناگون و ابعاد كوچك و بزرگ به‌صورت محسوس و نامحسوس در بازارهاي مجازي و حقيقي صورت پذيرد و به پيشرفت و تعامل در همه ابعاد زندگي بيانجامد.

ضرورت‌های بهبود فضای کسب‌وکار

فضای کسب‌وکار ازجمله شاخص‌های تعیین‌کننده وضعیت اقتصادی هر کشور است که با استناد به آن می‌توان به بررسی و تجزیه‌وتحلیل شرایط اقتصادی هر کشور پرداخت.  تأثیر فضای کسب‌وکار مساعد برافزایش جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، ایجاد اشتغال و رشد تولید ناخالص داخلی مشهود است. باوجوداین، طی سال‌های پس از اعلام آمارهای جهانی از رتبه‌بندی فضای کسب‌وکار در کشورهای مختلف، دیدگاه‌های متفاوتی در زمینه جایگاه کشورمان مطرح می‌شود، بااین‌وجود هنوز هم بسیاری از فعالان اقتصادی به‌ویژه بخش‌های خصوصی و غیردولتی با انتقاد از وضعیت فضای کسب‌وکار بر تلاش حداکثری برای بهبود شرایط کسب‌وکار در کشورمان تأکیددارند. این شرایط موجب شده است تا اکنون بهبود فضای کسب‌وکار با توجه به چالش‌های پیش روی اقتصاد کشور به ضرورتی انکار‌ناپذیر تبدیل شود. بااین‌وجود به نظر می‌رسد هنوز هم‌بسترهای مناسب برای ایجاد فضای امن سرمایه‌گذاری و کسب‌وکار در کشورمان چندان فراهم نبوده و برای رسیدن به جایگاه واقعی اقتصاد ایران در زمینه شاخص فضای کسب‌وکار، فراهم کردن برخی زیرساخت‌ها اجتناب‌ناپذیر است. شاید بتوان در تعریف فضای کسب‌وکار گفت، آن دسته از عوامل مؤثر بر عملکرد بنگاه‌های اقتصادی را که مدیران و مالکان بنگاه‌ها نمی‌توانند آن‌ها را تغییر داده یا بهبود بخشند و خارج از اراده و اختیار آن‌هاست، فضای کسب‌وکار می‌گویند. شاخص فضای کسب‌وکار یکی از پارامترهای مهم برای جذب سرمایه خارجی و تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود. در فضای نامناسب کسب‌وکار، بخش خصوصی ناگزیر به سمت اقتصاد زیرزمینی غیرمولد و غیررسمی سوق پیدا می‌کند، رشوه و فساد افزایش می‌یابد و زد و بند و تبانی در قراردادها و مزایده‌ها و مناقصه‌ها و خریدهای دولتی فراگیر می‌شود.

آسیب‌شناسی فضای کسب‌وکار در ایران

در يك بيان ساده و صريح، مي‌توان اذعان داشت كه بخش قابل‌توجهی از مقتضيات رشد اقتصادي هر كشور درگرو فضاي کسب‌وکار مناسب در آن كشور است. آنچه تحت عنوان «فضاي کسب‌وکار خاكستري» در ادبيات اقتصادي و مديريتي كشور ايران مطرح مي‌شود، مي‌تواند بر عملكرد مديران بنگاه‌هاي توليدي، نيروي كار، سرمايه‌گذاران اقتصادي، روند توليد و فرآيندهاي اقتصادي نظير فروش، رقابت در عرصه‌هاي داخلي و جهاني و توسعه صنعتي و اقتصادي كشور تأثیر گذاشته و چهره اقتصادي، سياسي و اجتماعي كشور را مخدوش سازد.در كشورهاي منطقه و متأسفانه برخي كشورهاي عربي همسايه كه مآمن سرمايه‌گذاران ايراني شده و خروج سرمايه از كشور را به دنبال داشته، مي‌توان تأثیر بسياري از عوامل مؤثر بر فضاي کسب‌وکار و تأثیر متقابل وضعيت کسب‌وکار را بر بسياري از شاخص‌هاي اقتصادي كشور مشاهده نمود.  فضاي کسب‌وکار سرمايه‌گذاري را مي‌توان از حوزه‌هاي استراتژيك توسعه صنعتي ايران تلقي كرد كه عمدتاً ناشي از كليه عوامل بيروني بوده و عواملي چون بهره‌وري و اشتغال نيروي كار، سرمايه‌گذاري، آزادي‌هاي اقتصادي توليدكنندگان و ظرفيت‌هاي توليدي را تحت تأثیر خود قرار مي‌دهد. از سوي ديگر، توسعه اقتصادي بر پايه رقابت‌پذيري كشورها استوار است و سلامت محيط کسب‌وکار از عوامل مؤثر بر رقابت‌پذيري مي‌باشد. محيط کسب‌وکار روشن و سالم كه منتج از سلامت اقتصاد و سياست درست كشورها بوده و منجر به نتيجه‌هاي مثبت اقتصادي از قبيل صادرات مفيد، رشد اقتصادي و توسعه صنعتي مي‌شود، از مواردي است كه اکیداً بايد در فهرست سياست‌هاي اقتصادي دولت قرار بگيرد.

 

 

 

گفتگو با دکتر علی فتی: ریاست پارک علم وفناوری استان هرمزگان

 

عضو هیئت علمی دانشگاه هرمزگان

دکتری مکانیک – گرایش ساخت و تولید

رییس سابق مرکز رشد استان هرمزگان

 

پارک علم و فناورری هرمزگان، چه سالی متولد شد؟

پارک علم و فناوری استان ۲۲ دی ۱۳۹۰ ، افتتاح گردید ولی این افتتاح کافی نبود زیرا در آن سال زیر ساخت لازم و ردیف بودجه نداشت اما دوسال بعد موفق شدیم ردیف بودجه بگیریم یعنی سال ۱۳۹۲ و با اعتبار یک میلیارد تومانی فعالیت رسمی پارک آغاز گردید. در ابتدا یک مرکز رشد جامع داشتیم که این مرکز رشد اغلب فعالیت‌هایش در حوزه تخصصی استان، مانند فعالیت‌های دریامحور و زیست محیطی، کشاورزی، بیوتکنولوژی و از این قبیل فعالیت‌ها بود اما بعد از آن یک مرکز رشد پزشکی نیز تاسیس کردیم که این مرکز وظیفه عرضه خدمات به اعضای محترم هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی عهده داربود که این مرکز کار پزشکی و فناوری های پزشکی انجام می‌داد.

 

زمینه اصلی فعالیت های پارک، چه بخش‌هایی را شامل می‌شود؟

فعالیت‌های پارک در پنج زمینه اصلی تعریف شد که البته مزیت‌های نسبی استان نیز بودند. این فعالیت‌ها حمل و نقل و ترانزیت، صنایع دریایی، شیلات، آبزی پروری، کشاورزی مبتنی بر آب شور و صنایع انرژی بر را شامل می شود، که بحث شیلات، آبزی پروری و صنایع دریایی فعالیت هایی از یک حوزه صنعتی بودند. این حوزه‌های تخصصی مزیت‌های نسبی استان هستند که ما هشتاد درصد فعالیت‌ها را در این حوزه‌ها انجام می‌دهیم و بیست درصد فعالیت‌ها بخش  عمومی را شامل می‌شوند که در واقع شرکت‌ها می‌توانند در حوزه های مختلفی نظیر فناوری اطلاعات و . . .  به ما مراجعه کنند.

 

پارک چه تعداد شرکت را زیر چتر خود قرار داده؟

در حال حاضر (مصاحبه در نیمه بهمن ماه انجام پذیرفته)، قریب به ۱۰۸ شرکت و واحد فناور در دل پارک علم و فناوری هرمزگان وجود دارند. ۲۵ مورد از شرکت‌های ما دانش بنیان هستند یعنی توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ارزیابی شدند. شایان ذکر است که این شرکت ها بالغ بر هشت میلیارد تومان فروش داشتند. ضمناً در این مدت بالای ۶۰ هزار دلار فروش خارجی نیز داشتیم.

 

اولویت های اصلی پارک چیست؟

باید عرض کنم که در سال 1395 شرکت های زیر نظر پارک را در تمامی ابعاد مورد تشویق قرار داده ایم،ضمناً نیازهای فناورانه استان را استخراج کردیم و شرکتهای دانش بنیان را تشویق می کنیم به موضوعاتی بپردازند که مشکل استان هستزیرا ما اعتقاد داریم که مجموعه پارک فناوری هر استان نسبت به توسعه منطقه خویش متعهد می باشد و اولین اولویت ما باید راه اندازی کسب و کارهایی باشد که خروجی آن، حل مشکلی از مشکلات استان باشد. بنابراین به مشکلات مربوط به حوزه هایی نظیر آب، محیط زیست، صنایع انرژی برق و . . . نگاه ویژه ای داریم و دست همکاری و یاری با شرکت های فعال این حوزه می دهیم.

 

تمایز پارک هرمزگان با سایر پارک ها چیست؟

به هر حال تمایز پارک علم و فناوری هرمزگان با سایر پارک‌ها در حوزه های تخصصی آن می باشد  که ما بحث دریامحوری را (که به هر حال استان، استانی دریامحور هست) به عنوان یک هدف انتخاب کردیم و در این حوزه فعالیت های خود را توسعه می دهیم. شایان ذکر است که پارک هرمزگان در پی ایجاد یک مرکز رشد فناوری های دریایی است که به لطف پروردگار در سال 1396 خبر های خوبی در این رابطه به اطلاع مردم عزیز ایران خصوصاً هرمزگانی های عزیز، خواهد رسید.

 

تعامل پارک با دانشگاهای استان چگونه است؟

یکی از مهم ترین چالش هایی که پارک ها با آن مواجه تعامل با دانشگاه ها است. قطعا شرکت های دانش بنیان و اعضای هیئت علمی هستند که شرکت تاسیس می کنند و فارغ التحصیلان دانشگاه ها هستند که شرکت های دانش بنیان را تاسیس می کنند. ما برنامه های ویژه ای را برای افزایش سطح تعامل به صورت رو افزون را داریم و باید عرض کنم بنده و همکاران زحمت کش پارک از هیچ تلاشی در افزایش سطح تعامل با دانشگاه مضایقه نخواهیم کرد.

این تعامل دانشگاه و پارک باید تعامل کاملاً نزدیک باشد که به هر حال هم دانشگاه منتفع شود و بتواند سهمی از درآمدهای خودش را از محل فروش شرکت‌های دانشگاهی خودش داشته باشد(از محل رویالتی)،ضمناً اعضای هیئت علمی نقش بسزایی در ارتقا سطح این تعامل را ایفا کرده و همچنین دانشگاه نیز باید نسبت به فارغ التحصیلان خودش متعهد باشد(منظور از تعهد این است که دانشگاه علاوه بر کار روی سطح دانشی دانشجویان، روی سطوح مهارتی و نگرشی آنها نیز متمرکز شده و آنها را به خلق کسب و کاری جدید سوق دهند). بدین منظور پارک علم و فناوری استان، تفاهم نامه‌ای را با چهار دانشگاه اصلی استان منعقد نمود، که به سبب آن بتوان آیین‌نامه ارتقا را که به تاسیس شرکت های دانش بنیان اهمیتی داده بتوان در دانشگاه پیاده سازی کرده و در نهایت منجر به ارتباط فراگیر و همه جانبه با دانشگاه ها شود.

توجه داشته باشید مهم ترین بحث در خصوص تعامل نزدیک این است که ما در دانشگاه ها استارتاپ ویکند و دوره های آموزشی برگزار می کنیم و مشکلات استان را به مشورت اعضای هیئت علمی و دانشجویان می گذاریم و آن ها برای حل مشکلات استان طرح و نظر می دهند و در نهایت این شکاف ها تبدیل به شرکت شده و در استان فعالیت ومشکلات را حل می کند. این فرآیند و چرخه ای هست که ما در نظر گرفته ایم.

اما برای بحث های توسعه ای مهم ترین مشکلی که در پارک داریم، بحث فضای فیزیکی است که باید آن را توسعه دهیم و به دنبال آن هستیم که ۴۵۰۰ متر فضا را به فضای فیزیکی اضافه نماییم. ساختمان رو به روی دانشگاه هرمزگان با زیربنای ۱۸۰۰ متر در حال ساخت می باشد که خوشبختانه در فاز اول پروژه شاهد پیشرفت فیزیکی 40 درصدی می باشیم. همچنین در سال ۹۶ برنامه ریزی کردیم که ارتباط دانشگاه و پارک رو نزدیک تر از وضع موجود نماییم، ضمناً تمرکز بیشتری بر اعضای هیئت علمی و فارغ التحصیلان دانشگاهی داشته باشیم، در این راستا فراخوان حمایت از پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکتری را در بهمن ماه اعلام کردیم که انشاالله بتوانیم در پایان نامه‌هایی که کاربردی هستند و قابلیت تبدیل شدن به شرکت و تجاری سازی را دارند، حمایت های لازم را انجام دهیم. و رئوس برنامه های اصلی پارک علم و فناوری هرمزگان موارد فوق الذکر را شامل شده و تمام تلاش مسئولان محترم پارک تحقیق این برنامه ها بوده تا در نهایت به لطف خدا بتوانیم یک اکوسیستم فناوری و نوآوری را در استان هرمزگان پیاده سازی نماییم. در انتها جا دارد از تیم نشریه دانشگاه کارآفرین بابت راه اندازی این نشریه که رسالتی سنگین در راستای ترویج فرهنگ کارآفرینی دانشگاهی را دارد، تشکر و قدردانی نمایم.

 

کارآفرینی در عرصه سیاست

حضرت آیت‌الله هاشمی؛ ارزش‌آفرین بزرگ دوران

 

 

جامعه هنوز در بهت از دست دادن پدر مهربان و خوش‌فکر خود است. امیرکبیر زمان درگذشت. درگذشت ایشان ضایعه بزرگی برای ایران بود. ای کاش تنها یک کابوس شوم بود. هاشمی حتی با درگذشت خود نیز همه را غافل‌گیر کرد. او واقعاً خوش‌فکر و باهوش بود. شخصیت بزرگی که همگان در سوگ پرکشیدنش متاثر شدند و دنیا به احترام این مرد بزرگ ایستاد. چهره‌های سرشناس و مختلف ملی و بین‌المللی پیام‌های تسلیت منتشر کردند و برای گرامی‌داشت وی مقاله‌ها نوشته شد و مراسم‌های ترحیم و بزرگ‌داشت برگزار شد.

هاشمی هم‌چون همیشه حماسه آفرید یا به قول ما اهالی قلم در دست حوزه کارآفرینی، خلق ارزش نمود. خلق ارزش، عادت همیشگی او بود. خلق ارزش اجتماعی، سیاسی، نهادی، زیست‌محیطی و شاید مشهود‌ترین آن در عرصه فرهیختگان، خلق ارزش دانشگاهی باشد. آری؛ او به راستی یک کارآفرین واقعی در عرصه آموزش عالی کشور بود. دانشگاه آزاد را با نیت پاک و خالص و با موقعیت‌سنجی بی‌نظیر تاسیس کرد و ایشان، توسعه انسانی را از اهداف تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی ‌می‌دانست. امروز دانشگاه آزاد اسلامی، بزرگ‌ترین و یکی از بهترین دانشگاه‌های کشور است. دانشگاهی که با استناد به گزارش چند روز قبل حبیب‌زاده؛ مدیرعامل محترم خبرگزاری ایسکانیوز، دارای 73 مرکز پژوهش،100 مرکز رشد، 951 واحد فناور و شرکت دانش بنیان، 2123 اختراع  و 118 مجله علمی معتبر است. علاوه بر این موارد، مقالات بیشمار پژوهشگران این دانشگاه و موفقیت تیم‌های رباتیک نیز قابل ذکر است. لذا، دستاوردهای چشم‌گیر دانشگاه آزاد اسلامی در ابعاد مختلف علمی، پژوهشی، آموزشی و تحقیقاتی مثل دستیابی به صنعت پلاسما، تبدیل زباله به انرژی و سوخت قابل تحسین است.

حضرت آیت‌الله موسس دانشگاه آزاد در دهه جنگ تحمیلی با حداقل امکانات بودند و با هدایت ایشان و تلاش مدیران لایق و خوش‌فکری هم‌چون پروفسور میرزاده، دکتر جاسبی و دکتر موسی‌خانی، اکنون دانشگاه آزاد در مسیر تبدیل شدن به دانشگاه نسل سوم یا دانشگاه کارآفرین قرار دارد. ایشان، مردم را صاحبان اصلی دانشگاه آزاد تلقی می‌کردند و همواره تاکید داشتند که این موسسه، دانشگاهی مردمی است و خود را موظف به حمایت و مراقبت از این نهال که خود سال‌ها قبل کاشته بودند می‌دانستند. سیاست مورد تاکید حضرت آیت‌الله، اقتصاد مبتنی بر دانش و کارآفرینی بود. لذا همواره در نشست‌های دانشگاهی خود، بر تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی دانشگاه‌ آزاد اسلامی تاکید فراوان داشتند. مدل اقتصادی مطلوب ایشان، مدلی با حداکثر ارتباطات و تعامل با محیط بین‌الملل بود. همواره آرزوهای بزرگی برای مردم و انقلاب داشتند.

هاشمی به خاطر نوع نگاه خاصی که به مسائل و مردم داشت، فردی تاثیرگذار و منحصربه‌فرد در تاریخ کشور است. این مرد بزرگ امت اسلام و معمار انقلاب، در سال‌های انقلاب و دفاع مقدس همواره شانه به شانه مردم جنگید و مبارزه کرد. امیرکبیر زمان، پس از جنگ به سازندگی کشور پرداخت و خلق ارزش اجتماعی و نهادی خود را گسترش داد. درواقع، مرحوم هاشمی رفسنجانی درحالی سکان هدایت دولت را بر عهده گرفت که کشور به ‌تازگی از جنگ ۸ ساله رهایی پیدا کرده بود و کشور عزیزمان با مدیریت عالی ایشان، پس از سازندگی آثار جنگ، مجدداً در مسیر توسعه قرار گرفت.

هاشمی، چهره‌ای مردمی بود و مردم به او اعتماد کامل داشتند. حضور باشکوه مردم در تشییع پیکر آیت‌الله نشان از قدرشناسی مردم از خدمات این شخصیت مردمی است. تجمعی میلیونی که به جز مراسم تشییع امام راحل (ره)، کاملاً بی‌سابقه بود. کارمندان وی در مجمع تشخیص مصلحت همگی اظهار می‌دارند که پس از فوت آیت‌الله یتیم شدیم. آیت‌الله پدر ملت ایران بود. از حق نگذریم، حضرت آیت‌الله واقعاً دوست‌داشتنی بود. به خصوص جوانان بسیار دل‌سپرده ایشان بوده و هستند.

او یک سیاست‌مدار واقعی بود. فهم عمیق و روشنی از تاریخ و شرایط کشور و دنیا داشت و هوشیاری بالایی نسبت به محیط داشت. با همه بی‌مهری‌ها، مدبرانه و مظلومانه در صحنه ماند و از آرمان‌های مردم و انقلاب دفاع کرد. وی مدافع راستین حقوق مردم بود و تا آخرین ثانیه، وفادار به امام، مردم، انقلاب و رهبری ماند.

در اینکه هاشمی اسطوره‌ای بزرگ و جاودانه است و خواهد ماند، هیچ شکی نیست. همگان اذعان دارند که وی بسیار نوآور بود. ابتکارات وی در برهه‌های مختلفی به کمک انقلاب و ملت آمد. مرد عمل بود و عمل‌گرایی از ویژگی‌های دیگر این مجاهد انقلابی بود. هاشمی در عمل نشان داد که خیرخواه مردم و انقلاب است. وی همواره مدیران دانشگاهی و مسئولان کشور را به برداشتن قدم‌های بلندتر برای پیشرفت و توسعه، توصیه می‌کرد و اعتقاد داشت برای توسعه و پیشرفت کشور، نیازمند نیروی انسانی متخصص و کاردان در همه زمینه‌ها هستیم.

هاشمی به آسمان‌ها پرکشید، اما خدمات و دستاوردهایش برای مردم و انقلاب یادآور او خواهد بود. نام او در تاریخ جاودانه شد و مهر او در قلب مردم ایران‌زمین، او و تفکرش را زنده نگه خواهد داشت.

 

نویسنده : دکتر مهدی گل‌سفید علوی / مدرس و محقق دانشگاه